چشم‌انداز ایران؛ حقوق فراموش‌شده بیماران

عصر ایران؛ سروش بامداد - دوماه‌نامه «چشم انداز ایران» به مناسبت نوروز، ویژه‌نامه ندارد اما شماره اسفند 99 و فروردین 1400 را می‌توان شماره‌ای نوروزی دانست چندان‌که پس از سرمقاله مدیر‌مسؤول با عنوان «چرا خاتمی» که یادآوری آغاز سال 1380 است (و راستی که چه زود این 20 سال گذشت!)، با «نوروز؛ دادبانی و شادمانی» آغاز می‌شود: متنی به قلم محمد علی دادخواه که تنها در نام خانوادگی "دادخواه" نیست. بخشی از مقاله را که به بهانه سفره هفت‌سین و درباره شماره هفت است نقل می‌کنم:

«بانویی زیباروی بر زرتشت، پیامبر ایرانی برآمد در کوه ساوالان (ساوالان به معنی وحی است و ارزش آن نزد پیروان زرتشت چون "حرا" ست برای مسلمانان و "تور" نزد یهودیان) و پرسید: چرا شماره هفت، چنین شایسته و پرارج است؟

پیامبر ایرانی پاسخ داد: چون پیوند جهان با آدمیان از هفت روزنه است و آشنایی آدمی با پیکره هستی از هفت دریچه. بانو پرسید آیا مرا هم چنین فرآیندی است؟ زرتشت گفت: آری. دست خود فراز آور و در برابر صورت گیر. دهان، شماره نخست است و جایگاه گویش. دومین و سومین روزنه، بویش. چهارمین و پنجمین دریچه است جایگاه بینش. ششمین و هفتمین پنجره شنیداری است و هر انسان تن‌درستی جهان را از این هفت گشودگی، می‌بوید، می‌بیند و می‌شنود و از رهگذار آنها می‌خواند و می‌گوید و می‌داند.» پرونده ویژه چشم‌انداز اما اختصاص دارد به «حقوق فراموش‌شده بیمار» و «‌نظام سلامت، حقوق بیمار و وجدان جامعه». دست‌کم این نویسنده در این‌باره کم شنیده و از این نظر با مطالب متفاوت و تازه‌ای رو به روییم. شاید برای بسیاری از ما که شاهد کم‌وقت‌گذاشتن یا بی‌حوصلگی «برخی از» پزشکان بوده‌ایم این بخش قابل توجه‌تر باشد: «پزشک باید برای درک علایم بیماری به اندازه کافی حوصله و وقت، صرف کند و برای کند و کاو جایگزینی بیماری در یکی از فایل‌های تعریف شده بیماری و چرایی اقدام به طرح آزمایش‌های جانبی برای افزایش تشخیص، توضحات لازم را به بیمار بدهد. در وهله اول باید آینه‌ای بین بیمار و پزشک جای داده شود تا هر دو از شفافیت یکدیگر بهره گیرند. در وهله دوم، دقت پزشک اهمیت دارد که خود تابعی است از دانش و فناوری او و امکاناتی که سیستم پوشش پرداختی در اختیار بیمار می‌گذارد. این روند میل به تشخیص با دقت صد در صدی است. بنا بر این شفافیت متقابل از جانب پزشک، آشکار گذاشتن دانش و فناوری به روز شده اوست ولو این که این وظیفه بیشتر متوجه ساختارهای نظارت بر تعلیمات است.» این مورد و دیگر موارد را دکتر ایرج سبحانی استاد دانشکده پاریس 12 یا شرق پاریس مطرح کرده و از این نظر برای پزشکان و بیماران می‌تواند جالب باشد. در بخشی از این گفت و گو او می‌گوید: «‌پرونده های زیادی برای نظرخواهی دوم یا سوم از ایران به دست من می‌رسد که گاه شگفت‌انگیز است. مشاهده مدارک به زبان انگلیسی یا شبه‌انگلیسی و در بسیاری موارد تایپ‌نشده یعنی با خط ناخواناست. احتمالا هیچ‌کس جز خود نگارنده توانایی رمز گشایی ندارد! طبیعی است که چنین نوشته‌ای برای بیمار مفهوم نیست. حال آن که مراد قانون‌گذاری که منشور را قانون‌مند کرده این است که شرح حال تشخیصی و درمانی به زبان رایج و قابل فهم مریض باشد. یعنی به زبان فارسی خوانا و رایج کشور به شکل نوشتار یا به شکل جزوه یا ویدیو و کاست.» این بحث اما تنها مطلب اجتماعی چشم انداز نیست. این مجله به چالش های فراروی کارگران در آستانه 1400 نیز توجه ویژه نشان داده و روشن می شود که تنها درگیر سیاست و تاریخ معاصر ایران نیست هر چند که از یاد دکتر محمد مصدق و مناسبت های مرتبط با او فرو نمی کاهد و از این رو طبیعی است که در شماره اسفند یاد کند اما بهانه نه 14 اسفند است و سالروز درگذشت نخست وزیر ملی و نه 29 اسفند روز ملی شذن صنعت نفت که 9 اسفند است. روزی که به بهانه جلوگیری از خروج شاه از کشور، دسیسه قتل مصدق را چیدند. خود شاه در فصل پنجم کتاب «مأموریت برای وطنم» می نویسد: «روز 9 اسفند 1331 مصدق به من توصیه کرد موقتا از کشور خارج شوم. برای این که وی را آزادی عمل بدهم و تا حدی از حیله ها و دسیسه های او دور باشم موافقت کردم.... اما تظاهرات وفاداری به شاه که از طرف جمعیت عظیم مردم کشور به عمل آمد به قدری صمیمی و اقناع کنندهب ود که اجبارا از تصمیم خود در ترک وطن عدول کردم.» پرویز خسروانی اما که در ان زمان سرگرد بوده و رییس باشگاه ورزشی در گفت و گو با حبیب لاجوردی از مجموعه تاریخ شفاهی هاروارد «جمعیت عظیمم ادعایی شاه را یان گونه توضیح می دهد: «ساعت 12 شاپور علی رضا به من تلفن کرد که اعلی حضرت بر اثر فشار دکتر مصدق می خواهند از وطن خارج شوند و اگر این کار انجام شود ممکن است دیگر بازنگردند. شما با تشکیلان وسیع ورزشی و جوان ها که در اختیار دارید کاری کنید جلوگیری شود... ما طرحی تهیه کردیم و ساعت دو ونیم رفتیم دبیرستان البرز که جوان ها برویم دم کاخ و نگذاریم اعلی حضرت برود.» سفیر آمریکا هم تصریح می کند: تظاهرات از پیش سازمان دهی شده بود. در خاطرات خسروانی این نکته هم جالب است: «باید قبول کرد که روحانیت راستین به سرپرستی آقای ایت الله بهبهانی خیلی فعالیت شان شدید شد تا اعلی حضرت پشت میکروفون و در مقابل جمعیت اعلام کردند منصرف شده اند.» طبیعی است که روایت خود مصدق قابل تأمل است. 40 روز بعد و روز 17 فروردین 1332 گزارش ماوقع را ارایه کرد و در همین نطق است که اعلام می کند: «دشمن قرآن باشم اگر بخواهم خلاف قانون اساسی عمل کنم و اگر قانون اساسی را نقض کنند و رژیم مملکت را تغییر دهند من ریاست جمهوری را قبول کنم. همین جملات را پشت کلام الله مجید نوشتم و آن را به حضور شان (شاه) فرستادم.» مصدق آنگاه شرحی از توطئه قتل را توضیح می دهد و بخش پایانی که در روزنامه اطلاعات 17 اسفند 1332 درج شده بسیار قابل تأمل است و شاید شاه معنی آن را 25 سال بعد دریافت؛ هنگامی که در توفان اتقلاب به تصویر او پشت سر شاپور بختیار چنگ می‌زد: «به قسمی که نسبت به اعلی حضرت همایون شاهنشاهی یاد کرده ام همیشه وفادارم و اطاعت از قانون اساسی را نه فقط در صلاح مملکت بلکه درص لاح مقام سلطنت نیز می دانم. در مملکت مشروطه برای این که مقام سلطنت، محفوظ و مصون از تعرض باشد پادشاه مسؤول نیست و به همین جهت است که گفته اند پادشاه سلطنت می کند نه حکومت.» خرید و اشتراک ماهنامه چشم انداز ایران که به ناچار قیمت خود را به دلیل مشکلات کاغذ به 30 هزار تومان رسانده نه تنها به دوام این نهاد فرهنگی و اجتماعی یاری می‌رساند که مخاطب را با دغدغه های ایران‌دوستان آشناتر می‌کند.

--------------------------------------

بیشتر بخوانید / (دیگر مجلات معرفی شده در نوروز 1400):

*«آنگاه»؛ هم لذت خواندن، هم مغازله با فرم

* تجربه؛ حرفه‌ای‌تر و خواندنی‌تر / آمریکا ملک‌الشعرا دارد!

* بخارا؛ نه لب لعل، نه غنچه دهان، نه خال‌هندو، فقط دو چشم افسون‌گر

 * اندیشه پویا؛ 100 نام در تحریریه خیالی قرن

* تجارت فردا؛ 45 مقاله برتر اقتصادی دنیا در 130 سال

 *سال‌نامه شرق؛ "کانسیستنسی" یا استواری؟!

 *دیلمان؛ بفرمایید مافیا!