کاربرد نانوذرات؛ از درمان سرطان تا کووید 19

به‌گزارش ایسنا، فناوری نانو موج چهارم انقلاب صنعتی و پدیده‌ای عظیم است که به تمامی گرایش‌های علمی راه یافته و از فناوری‌های نوینی است که با سرعت هرچه تمام‌تر درحال توسعه است.

دکتر هاجر لبوتا، استادیار کالج داروسازی در دانشگاه مانیتوبا یکی از پژوهشگران برتر این حوزه است. این پژوهشگر اصالتا مصری بوده و مقطع کارشناسی ارشد را در رشته داروسازی (گرایش دارورسانی) دانشگاه اسکندریه مصر به پایان رسانده و سپس برای تحصیل در مقطع دکتری فناوری نانو دارو در دانشگاه زارلاند با بورسیه معتبر تحصیل "DAAD" به آلمان مهاجرت کرد.

پایان‌نامه دکترای این داروساز در مورد بررسی تعامل نانو ذرات طلا با پوست انسان با استفاده از ابزارهای پیشرفته میکروسکوپی بود و بعداز آن چندین دوره آموزش پسادکتری در را در آلمان و کانادا گذرانده که اولین دوره پسادکتری در مؤسسه علوم دارویی "هلمهولتز زارلاند" بود.

پروژه اصلی این پژوهشگر حوزه فناوری نانو، توسعه سیستم‌های هدفمند برای حمله به سلول‌ها بود و اشتیاق فراوان به رشته پزشکی نانو باعث شد تا در دانشگاه مهندسی زیست پزشکی و در برنامه علوم نانو به دانشگاه کلگری بر روی سمیت نانو و هدف‌گیری تومور تمرکز کند.

وی در سال 2019 گروه خود را در دانشگاه "مانیتوبا" کانادا ایجاد کرد و این تیم تحقیقاتی تاکنون تعداد بیشماری نانوذره برای کاربردهای مربوط به درمان سرطان و سلامت زنان تولید کرده است.

خبرگزاری ایسنا برآن شد تا گفت‌و گویی صمیمی با دکتر هاجر لبوتا ز پژوهشگران برتر این حوزه ترتیب دهد.

 درباره "nanomedicine" و فعالیتتان در این زمینه توضیح دهید.

به زبان ساده، نانو پزشکی کاربرد فناوری نانو در پزشکی است. این شامل تولید نانوذراتی بوده که ذرات بسیار کوچکی در مقیاس نانو برای کاربرد در رابطه با درمان یا تشخیص بیماری‌های انسانی هستند. این نانوذرات توانایی‌های بسیاری را ایجاد کرده‌اند که با استفاده از روش‌های درمانی سنتی در دسترس نبوده‌اند. با استفاده از نانوذراتی که مملو از دارو هستند، می‌توانیم قسمت خاصی از بدن را که بیمار است، هدف قرار دهیم. با انجام این کار، ما در حال افزایش کارایی برای درمان قسمت‌های بیمار هستیم. در عین حال، ما دسترسی داروها به بافت‌های سالم را کاهش می‌دهیم و در نتیجه عوارض جانبی دارو را کاهش می‌دهیم.

یک نمونه بارز، درمان سرطان است زیرا تمام عوامل شیمی درمانی برای بدن بسیار سمی هستند. بنابراین، هدایت این داروهای سرطانی به تومور کمک می‌کند تا بافت تومور به طور مؤثرتری ریشه کن شود و درد شدید و عوارض جانبی ناشی از این داروها را که بیمار از آن رنج می‌برد، کاهش یابد.

 نقش مواد نانو در عملکرد داروها را بیان کنید.

نانو پزشکی تأثیر بالینی زیادی داشت. چندین محصول وجود دارد که به بازار راه یافته‌اند و اکنون توسط بیماران مورد استفاده قرار می‌گیرد. بیشتر این کاربردهای موفقیت‌آمیز مربوط به درمان سرطان است. اخیرا، از آنجا که چندین واکسن بر پایه نانوذرات مملو از "mRNA" ساخته شده‌اند، نانو پزشکی به مبارزه با "COVID-19" نیز کمک کرده است. به عبارت دیگر، رشته نانو پزشکی در واقع به نجات بشریت کمک کرده است، بنابراین فقط تأثیر مثبتی بر صنعت داروسازی ندارد.

نقش فناوری نانو در "drug delivery" چیست؟

فناوری نانو دارای چندین مزیت در زمینه‌های مختلف است. استفاده از نانوذرات به عنوان حامل داروها برای دارورسانی هدفمند یکی از موفق‌ترین زمینه‌هایی بوده که مورد توجه و موفقیت بسیاری قرار گرفته است.

درباره بیماری کووید 19 تحقیقاتی انجام دادید؟ به چه نتیجه ای رسیدید؟

ما با تیمی از شیمی‌دانان نظری در ایالات متحده کار کردیم تا طرحی را برای درمان بیماران "COVID-19" بستری در بیمارستان ایجاد کنیم. نتیجه این تحقیق در مجله" Plasmonics " منتشر شده و همچنین در مخزن WHO بارگذاری شده است. که پیوند مقاله " https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33495692/ " است.

نظر شما درباره فعالیت‌های علمی ایران در این زمینه‌ها چیست؟

من همکاری مشترکی را با گروهی در ایران همراه با دانشمندانی از ایالات متحده آمریکا دارم. این همکاری بسیار موفقی است. همچنین داور چندین مجله هستم و گاهی اوقات انتشاراتی را از گروه‌های نانو پزشکی ایران داوری می‌کنم. واقعا به پیشرفت علمی که محققان ایرانی طی سالهای اخیر به دست آورده‌اند بسیار افتخار می‌کنم.

 به عنوان یک دانشمند مسلمان، آیا به دلیل مسلمان بودن در فعالیت‌های علمی و تحصیلی خود با مشکل روبرو هستید یا با آن روبرو شده‌اید؟

به‌طور قطع می‌توان برخی از چالش‌ها را در بین اقلیت‌های کم نماینده در تحقیقات مشاهده کرد اما پافشاری نتیجه می‌دهد. این دنیا یک دنیای کامل نیست اما شما همیشه افرادی را پیدا خواهید کرد که بسیار حمایت و کمک می‌کنند. هنگامی که آن افراد را پیدا می‌کنید، مهم است که رابطه خوبی با آنها برقرار کنید چرا که آنها به شما کمک می‌کنند تا هر چالش دیگری را که ممکن است با آن روبه‌رو شوید، برطرف کنید.

یکی از بهترین و تأثیرگذارترین اساتید دوران تحصیل خودتان را معرفی کنید؟ چه تأثیری داشتند؟

فکر می کنم خیلی خوش شانس بودم که چندین مربی داشتم که تأثیر قابل توجهی در حرفه من داشتند. مشاور دوره کارشناسی ارشد، دکتر" Labiba Khalil El-Khordagui" چیزهای زیادی در مورد روش تحقیق و امتحان روش‌های جدید به من آموخت همچنین استاد راهنما دوره دکتری، دکتر "Marc Schneider" یک فیزیک‌دان بود که دیدگاه بسیار متفاوتی در مورد تحقیقات مربوط به جنبه‌های بیوفیزیک به من ارائه داد. او از همان ابتدا از من حمایت کرد تا به عنوان یک دانشمند رشد کنم.

اولین استاد راهنمای پسا دکتری، دکتر "Claus-Michael Lehr" یکی از دانشمندان برجسته بین‌المللی است و راه‌های جدیدی را برای من باز کرده است که قبلا امکان‌پذیر نبودند و به من در پیشرفت کار کمک کرده‌اند. در کلگری، استاد راهنمای پسا دکتری، دکتر" David Cramb" یکی از مربیان عزیزم است که مرا برای رسیدن به یک محقق اصلی و استاد آماده کرد. او یک دانشمند بزرگ و یک مدیر با استعداد است.

در گروه وی، من تحقیقات با کیفیت بالا او را دنبال می‌کردم و همزمان چندین جنبه غیر تحقیقاتی را نیز آموزش گرفتم که برای موفقیت یک محقق اصلی در هدایت یک گروه تحقیقاتی ضروری است.

وی همچنین فرصت‌های زیادی را برای توسعه مهارت‌های تدریس در من ایجاد کرد. برای این خیلی به او بدهکارم. اما اگر بخواهم فقط یک مربی را انتخاب کنم که بیشترین تأثیر مثبت را داشته باشد، به‌طور قطع پدرم، دکتر "Ibrahim Labouta" استاد شیمی دارویی در دانشگاه اسکندریه مصر را انتخاب می‌کنم. او مرا به عنوان فردی متعادل تربیت کرد و علاقه به علم و تحقیقات را در من برانگیخت. او همیشه از من حمایت کرده است تا آرزوهایم را برآورده کنم حتی زمانی که لازمه این امر ترک شهر و عبور از اقیانوس‌ها بود.

یک خاطره جالب و شنیدنی از دوران دانشجویی و فعالیت خود تعریف کنید.

خاطرات خوب زیادی دارم. دوره دکتری بسیار خاص بود از آنجا که ما یک مؤسسه بین‌المللی بودیم و افراد از نقاط مختلف جهان را در بر می‌گرفتیم و چندین مهمانی فرهنگی و شب‌های فیلم داشتیم. من با دوستان خوب زیادی ملاقات کردم و هنوز هم با یکدیگر در ارتباط هستیم.

همچنین خاطرات خوب زیادی مربوط به دستاوردهای علمی داشتم. به عنوان مثال، من با نمره "Summa cum Laude" فارغ‌التحصیل شدم که بالاترین افتخاری است که هر کسی می‌تواند در آلمان به‌دست آورد و فارغ‌التحصیلی با این نمره بسیار دشوار است که به‌عنوان اولین دانشجوی غیر آلمان این افتخار را به‌دست آوردم و در همان سال من برنده جایزه معتبر آلمان برای بهترین پایان‌نامه دکتری در رشته خود شدم. این لحظات به یادماندنی برای تلاش و روزهای زیادی که در آزمایشگاه مشغول کار روی پروژه‌های دکتری بودم بسیار ارزشمند است.

 چه پیام یا توصیه‌ای برای دانشمندان و دانشجویان ایرانی دارید؟

فکر نمی‌کنم دانشمندان ایرانی به توصیه من احتیاج داشته باشند اما من به دانشجویان توصیه می‌کنم که به دنبال فرصت‌هایی برای ارتباط با دانشمندان خارج از ایران و حضور در کنفرانس‌های بین‌المللی باشند. دیگران باید در مورد کار بسیار خوبی که انجام می‌دهید، بدانند و این فرصت‌های زیادی را برای شما ایجاد می‌کند. مهارت‌های ارتباطی برای موفقیت در تحقیق واقعا مهم هستند.

انتهای پیام