کاهش شدید درآمد موزه ها و اماکن تاریخی با شیوع کرونا
به گزارش خبرگزاری اقتصادی ایران به نقل از روابط عمومی وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی؛ علی‌اصغر مونسان در نخستین نشست هیات امنای مجموعه‌های فرهنگی - تاریخی که با حضور اعضای هیات امنای مجموعه‌های ملی، معاونان و مدیران وزارتخانه و 12 استان - سه‌شنبه 24 تیر - به صورت ویدئو کنفرانس در مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد برگزار شد، اظهار کرد: بحث هیات امنایی شدن اماکن تاریخی مدتی مطرح بود، همچنین در برنامه ششم توسعه نیز به آن اشاره شد، اما برای تصویب آیین نامه آن در هیات وزیران به زمان نیاز داشت.
او با تاکید بر این که تلاش می‌شود تا در قالب هیات امنایی شدن بتوانیم از همکاری و مشاوره دوستان استفاده و به نحو مطلوب‌تری این مجموعه‌ها را اداره کنیم، گفت: در قالب هیات امنایی شدن، تلاش می‌کنیم تا فارغ از بودجه و امکانات دولتی بتوانیم از امکانات و کمک‌های بیرونی نیز استفاده کنیم. تاکنون محدودیت‌های قانونی برای استفاده از این امکانات داشتیم در حالی که بسیاری از ایرانیان داخل و خارج از کشور علاقه‌مند بودند تا در اداره این اماکن مهم، مشارکت کرده و به موضوع میراث فرهنگی کشور بپردازند.
وی همچنین با اظهار امیدواری از این که با تشکیل این هیات امنا، روند کسب درآمد، نگهداری و حفاظت از این اماکن با ارزش فرهنگی‌تاریخی کشور مطلوب‌تر شود، افزود: سال گذشته 70 میلیارد تومان میزان درآمد وزارتخانه در قالب فروش بلیت و برنامه‌های اجرا شده در اماکن تاریخی بود که این درآمد بین این اماکن برای نگهداری آن‌ها توزیع شد.
او در ادامه با اشاره به روند فعالیت موزه‌ها در دوران کرونا تاکید کرد: در این شرایط تا پایان سال درآمد زیادی نخواهیم داشت و با یک چالش در نگهداری اماکن تاریخی و فرهنگی مواجه خواهیم شد. با شیوع ویروس کرونا درآمد موزه‌ها و اماکن تاریخی به شدت کاهش پیدا کرد؛ به‌طوری که بر اساس گزارش معاون توسعه مدیریت، این عدد در سه ماه اول سال جاری حدود 800 میلیون تومان بود، در حالی که در مدت مشابه در سال گذشته حدود 30 میلیارد تومان درآمد داشتیم که بیشتر آن مربوط به بازدیدهایی بود که مردم در نوروز از موزه‌ها داشتند؛ اکنون امیدواریم با تشکیل هیأت امنای مجموعه‌های فرهنگی‌تاریخی بتوانیم علاوه بر درآمدهایی که اماکن تاریخی دارند درآمدهای جدیدی برای حفاظت و نگهداری آن‌ها اضافه کنیم.
دولت فقط 200 میلیارد تومان برای حفاظت از آثار تاریخی در نظر گرفته است وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با اشاره به ثبت ملی 34 هزار اثر تاریخی در فهرست میراث ملی کشور و ثبت 24 اثر تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو، ادامه داد: اعتباری که دولت برای نگهداری از این آثار در نظر گرفته است، حدود 200 میلیارد تومان است یعنی به اندازه یک پروژه راه، سد یا یک نیروگاه.
وی افزود: انصافا انجام دادن کار با این بودجه محدود سخت است، با این وجود با دلسوزی همکارانم در معاونت میراث‌فرهنگی و ادارات کل استان‌ها، توانستیم با مشارکت بخش خصوصی از آن‌ها حفاظت کنیم و از هر امکانی برای تحقق این موضوع استفاده کردیم.
او همچنین با اشاره به استفاده از ظرفیت ماده 27 و تلاش برای واگذاری بناهایی که قابلیت این اتفاق را دارند، بیان کرد: با استفاده از این ماده قانونی، می‌توانیم حق بهره‌برداری آن را به مردم واگذار کنیم و از پول مردم برای نگهداشت و مرمت استفاده کنیم. اما شرایط سخت است اماکن تاریخی نیاز به هزینه دارند و با این بودجه اندک نمی‌توان کار زیادی انجام داد.
مونسان تاکید کرد: در قالب هیات امنا و با هم‌فکری، امیدوارم بتوانیم منابع خوبی را برای این موضوع جلب کنیم، فعلا 21 مکان تاریخی در قالب این هیات امنا اداره می‌شود، امیدواریم در آینده بتوانیم این تعداد را گسترش دهیم و با کیفیت مطلوبی کار را جلو ببریم.
توزیع متوازن اعتبار در استان‌ها به رشد موزه‌های خصوصی منجر شده است
محمدحسن طالبیان - معاون میراث‌فرهنگی وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی - نیز در این نشست از افتتاح 200 پروژه در حوزه میراث فرهنگی خبر داد که به زودی آماده بهره‌برداری می‌شوند و گفت: در حال حاضر 711 موزه در سطح کشور فعال بوده که 254 موزه تحت نظارت این وزارتخانه، 263 موزه غیروابسته و 35 موزه نیز به شکل مشارکتی اداره می‌شود.
او همچنین تهیه و تدوین دستورالعمل صدور پروانه موزه‌های خصوصی، توزیع متوازن اعتبارات در استان‌ها، اعتمادسازی بخش خصوصی، کاهش تصدی‌گری دولت، ساماندهی و حفاظت اشیای در اختیار بخش خصوصی را از دلایل رشد موزه‌های خصوصی کشور دانست و بیان کرد: در سال گذشته هر شش روز، یک موزه و در مجموع 60 موزه افتتاح شد. همچنین آمار بازدیدکنندگان موزه‌ها و اماکن فرهنگی‌تاریخی در سال 97 حدود 6 میلیون و 410 هزار و 439 نفر و در سال 98 حدود 8 میلیون و 541 هزار و 692 نفر بوده که نشان‌دهنده رشد 15 درصدی است.
وی با ارائه آماری از آثار تاریخی مسترد شده از کشورهای دیگر تا سال گذشته؛ از ساماندهی و مستندنگاری 748 هزار و 307 شی فرهنگی‌تاریخی از ابتدای سال 92 تا پایان سال 98 خبر داد و افزود: از ابتدای سال 92 تا پایان سال گذشته 444 هزار و 670 شیء از اموال مجموعه‌داران بخش خصوصی شناسایی و ساماندهی شده است.
او همچنین با اشاره به وجود 92 پایگاه میراث ملی در سطح کشور، از وجود 46 پایگاه میراث جهانی در کشور خبر داد و گفت: پیش‌بینی می‌شود تعداد پایگاه‌های میراث ملی به 100 پایگاه و میراث جهانی به 47 پایگاه برسد.
در کنار اماکن تاریخی، فروشگاه راه‌اندازی شود
غلامعلی حدادعادل - رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی و عضو حقیقی هیأت‌امنای مجموعه‌های فرهنگی‌تاریخی -، نیز در این نشست با اشاره به وجود تخصصی در دنیا با نام "اقتصاد میراث فرهنگی"، اظهار کرد: توصیه می‌کنم وزات میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کمک کند تا برخی از دانشجویان در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا بتوانند پایان‌نامه‌های خود را با این موضوع انتخاب و در این زمینه تحقیق کنند.
او با بیان این‌که در دنیا از طریق دو شیوه از موزه‌ها و اماکن تاریخی کسب درآمد می‌کنند، افزود: نخست از طریق فروش بلیت و سپس راه‌اندازی یک فروشگاه در اطراف اماکن تاریخی تا گردشگران از این فروشگاه بتوانند محصولات فرهنگی و صنایع‌دستی آن کشور را خریداری کرده و درآمد بیشتری از فروش بلیت موزه کسب کنند.
وی پیشنهاد کرد تا در کنار اماکن تاریخی کشور یک فروشگاه راه‌اندازی شود.
منابع مالی موزه‌ها در دنیا از طریق بنگاه‌های اقتصادی فراهم می‌شود
سیدمحمد بهشتی - رییس سابق پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و عضو حقیقی هیأت‌امنای مجموعه‌های فرهنگی‌تاریخی - نیز در این نشست گفت: زمزمه تشکیل نخستین هیأت امنای مجموعه‌های فرهنگی‌تاریخی در ابتدای دهه 80 آغاز شد که با توجه به مشکلاتی که وجود داشت تا امروز اجرایی نشده بود، امروز اتفاق مثبتی در این زمینه رخ داده است و نقطه عطفی در مدیریت عرصه‌های میراث‌فرهنگی محسوب می‌شود.
او با بیان این که در دنیا منابع مالی آثار تاریخی و موزه‌های اصلی کشور از طریق بنگاه‌های اقتصادی تأمین می‌شود، افزود: در حقیقت این بنگاه‌ها به جای پرداخت مالیات در زمینه‌های حفظ، نگهداری و مرمت بناهای تاریخی کمک می‌کنند.
در ادامه اعضای حاضر پیشنهادهای خود را مطرح کردند. در این نشست مجموعه‌های فرهنگی‌تاریخی که قرار است به شکل هیأت‌امنایی اداره شوند برای اعضا معرفی شدند، همچنین با تشکیل کمیسیون دائمی موافقت و مقرر شد جلسه کمیسیون دائمی هیأت‌امنا حداکثر تا دو هفته آینده تشکیل شود.