کاوشگر هندی در ماه به دنبال منابع آب می‌گردد!/ چرا فرود در نیمه جنوبی ماه دشوار است؟

به گزارش خبرنگار گروه فضا و نجوم خبرگزاری تسنیم، کاوشگر چاندرایان -3 کشور هند روز چهارشنبه (23 اوت) با موفقیت در نزدیکی قطب جنوبی ماه فرود آمد.

این مأموریت سازمان تحقیقات فضایی هند (IRSO) نه‌تنها به این دلیل تاریخ‌ساز شد که پس از اتحاد جماهیر شوروی، ایالات متحده و چین، این کشور چهارمین کشوری شد که با موفقیت روی ماه فرود آمد، بلکه به این دلیل بود که هند را به نخستین کشوری تبدیل کرد که در نیمه جنوبی ماه فرود آمد.

رسیدن به نیمه جنوبی کره ماه مورد توجه همه کشورهای فعال در صنعت فضایی است و ناسا قصد دارد در سال 2025، برای نخستین بار در 50 سال گذشته، پای انسان را به ماه بگذارد. همچنین انتظار می‌رود سازمان فضایی ایالات متحده (VIPER) قطب جنوبی ماه را در سال 2024 طی یک مأموریت 100 روزه کاوش کند.

چین نیز با صنعت فضایی رو به رشد خود، از این اقدام قطب جنوب قمری دور نخواهد ماند و آژانس فضایی این کشور قصد دارد مأموریت Chang'e 7 را در سال 2026 همراه با یک ماه‌نورد جدید به نیمه جنوبی ماه بفرستد.

چرا کاوش نیمه جنوبی ماه اهمیت دارد؟

علاقه به کاوش نیمه جنوبی کره ماه به این دلیل است که در این منطقه منابع آب به شکل یخ وجود دارد. این آب علاوه بر تأمین مایه حیات انسان، کاربردهای دیگری نیز دارد. به عنوان مثال، می‌تواند به عنوان یک خنک‌کننده برای تجهیزات عمل کند و حتی سوخت موشک را تأمین کند. همچنین می‌تواند برای مأموریت پرتاب به مریخ که روزی از ماه انجام می‌شود، مفید باشد.

این بدان معناست که وقتی آژانس‌های فضایی شروع به فکر کردن در مورد پایداری در فضا و همچنین دوره بعدی مأموریت‌های فضایی خدمه می‌کنند، توانایی برداشت آب در ماه برای نوشیدن، ماشین‌های خنک‌کننده یا حتی تجزیه به هیدروژن و اکسیژن و تأمین هوای قابل تنفس یا سوخت ارزش بسیار زیادی دارد.

علاوه بر این، آب روی ماه دارای ارزش علمی بالایی است و می‌توان از آن به عنوان رکوردی از فعالیت های زمین‌شناسی روی ماه مانند آتشفشان های قمری استفاده کرد و حتی به عنوان ردیاب برخورد سیارک عمل کرد. در حالی که آب در سراسر سطح ماه شناسایی شده است، اکثر سیگنال‌های یخ آب از قطب جنوبی می آیند.

در قطب جنوب قمری، خورشید به دلیل کج شدن ماه همیشه در اطراف افق قرار دارد و مناطق کم ارتفاع بیشتری به طور دائم در سایه قرار می‌گیرند و به معنای واقعی کلمه به عنوان مناطق دائمی سایه‌دار (PSRs) نامیده می‌شوند. دما در PSRها می‌تواند تا 250- درجه سانتی‌گراد کاهش یابد که بسیار سردتر از پلوتون است؛ نتیجتاً این مکان همچنین یک نقطه ایده‌آل برای حفظ یخ آب است.

چرا قبلاً کسی موفق به فرود در نیمه جنوبی ماه نشده بود؟

فرود آمدن در نزدیکی قطب جنوبی ماه آسان نیست و یکی از دلایلی که فرود را دشوار می‌کند، ماهیت سایه‌دار قطب جنوب قمری است. وجود این سایه فرود نرم را بسیار دشوار می‌کند. اکثر وسایل نقلیه فرود از ماه به دوربین‌ها متکی هستند تا رویکرد نهایی خود را به سطح ماه هدایت کنند و از موانع و خطراتی مانند برخورد سنگ‌ها یا دهانه‌ها جلوگیری کنند.

فرود آمدن حتی در نواحی پر نور ماه نیز خطرناک است و این خطر در مناطقی که نور کافی ندارند، بیشتر می‌شود. تنها یک برخورد تصادفی بین یک تخته سنگ بزرگ برای سرنگونی یک فضاپیما و یک فرودگر و فاجعه‌ای برای مأموریت کافی است؛ بنابراین، خطر فرود به طور قابل توجهی در قطب جنوبی ماه افزایش می‌یابد.

چنین خطری با این واقعیت که قطب جنوبی ماه فاقد گستره وسیعی از زمین‌های هموار برای فرود است، بیشتر می‌شود.

علاوه بر این‌ها، قطب جنوب ماه حتی از زمین قابل مشاهده نیست؛ این بدان معناست که دانشمندان اطلاعات دقیقی در مورد آن منطقه جمع‌آوری نکرده‌اند.

هر سفینه قمری که به دنبال فرود در قطب جنوبی ماه است، باید بتواند در برابر دمای فوق‌العاده سرد موجود در آنجا مقاومت کند.

علاوه بر این، فقدان نور خورشید در این منطقه، مسئله دیگری را نیز ایجاد می‌کند؛ یک ماه‌نورد که به یکی از PSR‌های متعدد در قطب جنوبی ماه منحرف می‌شود، با خورشید تماس نخواهد داشت، به این معنی که نمی‌تواند به خورشید تکیه کند.

مورد دیگر این است که PSRها (مناطق سایه‌دار ماه) از دید زمین خارج هستند، به این معنی که انتقال پیام‌ها و کنترل مأموریت در مناطق سایه‌دار چالش‌برانگیز است.

درست چند روز قبل از فرود Chandrayaan-3، روسیه برنامه‌ریزی کرده بود که پس از 47 سال با Luna-25 به سطح ماه بازگردد اما فضاپیمای لونا -25 در حین آماده‌سازی فرود به سطح ماه برخورد کرده بود. این نشان می دهد که فرود روی ماه کار آسانی نیست.