کشف زوایای تازه در سومین فصل کاوش کهنه ماسوله
رشت - ایرنا - مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان گفت: سومین فصل از کاوش های باستانشناختی در محوطه باستانی کهنه ماسوله منجربه کشف زوایایی تازه از پیشینه استفاده از شیوه های معماری بومی رایج در ساخت بناهای موجود در بافت شهر تاریخی ماسوله شده است.
ولی جهانی روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: محوطه باستانی کهنه ماسوله در ارتفاع تقریبی 1870 متری از سطح آبهای آزاد در فاصله حدود 10 کیلومتری شمالغرب شهر تاریخی ماسوله، 46 کیلومتری جنوب شرق شهرستان فومن و 70 کیلومتری از شهرستان رشت و در ارتفاعات کوه های ماسوله داغ واقع شده است.
وی اظهار داشت: این محوطه برای نخستین بار در سال 1374 به وسیله هیأتی به سرپرستی علی اصغر مقری و سپس در سال 1391 به سرپرستی مرحوم بهروز همرنگ مورد کاوش قرار گرفت؛ در نتیجه این کاوش ها بقایایی از بلوک های ساختمانی و کارگاهی، کوره های ذوب آهن و مواد فرهنگی از جمله سفال و ادوات دست ساز آهنی به همراه مقدار بسیار زیادی از سرباره های حاصل از ذوب آهن که نشان از استحصال آهن و ساخت ادوات مختلف آهنی در این مکان دارد، مورد شناسایی قرار گرفت.
جهانی ادامه داد: سومین فصل از کاوش های باستانشناختی در این محوطه از تاریخ 28 خرداد ماه 1401 توسط هیأتی به سرپرستی مجتبی چرمچیان و در راستای تکمیل پرونده ثبت شهر تاریخی ماسوله در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو، از سر گرفته شد؛ یافته های کاوش جاری با هدف شناسایی هرچه بیشتر آثار معماری و مواد فرهنگی موجود در محوطه باستانی کهنه ماسوله اقدام به ایجاد 4 کارگاه کاوش شد و آثار ارزشمندی متعلق به بازه زمانی اوایل قرن 5 تا اواسط قرن 7 هجری قمری مورد شناسایی قرار گرفت.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان گفت: در یکی از کارگاه های کاوش، یک فضای معماری با مساحت تقریبی 5/3×5/7 متر را مورد کاوش قرار داده که در بخش میانی آن بقایایی از یک کوره ذوب آهن متعلق به اواخر قرن 5 تا اوایل قرن 6 هجری قرار داشته و حکایت از انجام فرآیند ذوب سنگ آهن و استحصال آهن خالص و در نهایت ساخت ادوات آهنی در این محل دارد.
جهانی گفت: از جالبترین یافته های این فصل از کاوش ها باید به شناسایی نحوه استحکام بخشی پی بناهای مکشوفه در محوطه کهنه ماسوله اشاره کرد که نحوه اجرا پیشرفته و تکمیل شده آن را حتی امروزه نیز می توان در ساخت بناهای موجود در ماسوله کنونی مشاهده کرد؛ بدین معنی که کاوشهای جاری نشان می دهد در کهنه ماسوله، پی بناها را با ایجاد شکاف یا شیاری در داخل بستر طبیعی صخره ای - که محوطه بر روی آن شکل گرفته است - جای می دادند تا دیوارها از استحکام به مراتب بیشتری برخوردار شوند.
وی گفت: استفاده از همین شیوه بود که در معماری بناهای موجود در ماسوله کنونی به حد اعلاء خود رسیده و با توجه به موقعیت طبیعی محل شکل گیری بافت شهر، کل دیوارهای باربر بناها را با تراشیدن بخشی از بستر صخره ای کوه در آن جای می دادند که به آنها کوه دیوار (کودیوار) گفته می شود و با تکیه بر بدنه کوه، تا حد زیادی به استحکام بناها کمک می نماید.
جهانی گفت: این یافته نشانگر آن است، که دستیابی به شیوه های بعضاً هوشمندانه در اجراء سازه های معماری بافت شهر تاریخی ماسوله، حاصل کسب تجربه ای چند صد ساله توسط باشندگان منطقه بوده است.
ماسوله با قدمتی حدود یکهزار سال، از سال 90 در مسیر جهانی شدن قرار گرفت تا اینکه در سال گذشته مهیا شدن حضور ارزیابان یونسکو برای بررسی شرایط ثبت، همت مسئولان را برای رفع هرچه بیشتر موانع ثبتی این اثر زنده تاریخی به همراه داشت. البته این شهر تاریخی که در 25 کیلومتری جنوب غربی شهرستان فومن و در دل جنگل های البرز قرار دارد، سال 1354 با شماره 1090 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و اینک با برطرف شدن 95 درصد از موانع ثبت جهانی در انتظار این رویداد است.