کشف 90 نقشه تاریخی درباره «خلیج فارس» در کاخ ولیعهدنشین اتریش

محمدرضا سحاب، مدیر مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به طرح‌های پژوهشی در دست انجام این مؤسسه گفت: اطلس «خلیج فارس» از جمله این آثار است که تاکنون شش جلد آن منتشر شده است و قرار بود که جلد هفتم آن نیز با مشارکت وزارت ارشاد به چاپ برسد. اما با توجه به گرانی کاغذ و ملزومات چاپ و عدم حمایت ارشاد، کار انتشار آن فعلاً متوقف شده است. ما در حال حاضر در مؤسسه کار ترجمه و تألیف این اطلس را انجام می‌دهیم. در این اطلس که قرار بود به پنج زبان انگلیسی، روسی، فرانسه، اسپانیولی و عربی منتشر شود، اسنادی که تا پیش از این منتشر نشده است، در دسترس عموم قرار می‌گیرد.

وی ادامه داد: همکاران ما در مؤسسه همواره به دنبال کشف اسناد و نقشه‌های تاریخی جدید برای اثبات نام خلیج فارس هستند؛ به همین منظور با جست‌وجو در کتابخانه‌های مختلف در کشورهای اروپایی به نقشه‌ها و اسناد جدیدی دست یافتیم که تا پیش از این در منبع مستقلی معرفی و منتشر نشده‌اند.

وی ادامه داد: در این طرح ما اسناد دوران باستان و دوران اسلامی در مناطق مختلف جهان را بررسی کردیم و به نتایج خوبی هم رسیدیم. در بخشی از منابع تاریخی که در دوران عثمانی تدوین شده، به نقشه‌هایی دست یافتیم که در آن عنوان «سینوس پرسیکوس» برای خلیج فارس ذکر شده است که دقیقاً به معنای خلیج فارس است و یونانیان از آن استفاده می‌کردند. همچنین در کتابخانه بزرگی که در کاخ ولیعهدنشین اتریش در بوداپست است، نیز جست‌وجویی انجام دادیم. این کار یک هفته زمان برد و ما در این مدت به 90 نقشه قدیمی دست یافتیم که نام خلیج فارس در آنها ذکر شده بود. از این نقشه‌ها عکس گرفتیم تا از آنها در اطلس خلیج فارس بهره ببریم. این‌ها نمونه‌هایی از اسناد تازه‌یافته شده است که در این اطلس قرار خواهد گرفت.

به گفته سحاب؛ تمامی این نقشه‌ها دارای شناسنامه هستند و به طور واضح مشخص است که این نقشه‌ها در چه دوره تاریخی و توسط چه کسی ترسیم شده و الآن در کجا نگهداری می‌شود؛ بنابراین اصالت تاریخی این اسناد، حرفی برای گفتن باقی نمی‌گذارد.

مدیر مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب اضافه کرد: این طرح قرار بود در شهریورماه سال گذشته تکمیل و در اکتبر 2022 در کنفرانس بین‌المللی کارتوگرافی ICA وابسته به سازمان ملل که قرار بود در شهر برلین (آلمان) با حضور جمعی از اساتید و صاحب‌نظران بنام حوزه جغرافیا و کارتوگرافی برگزار شود، بین نمایندگان تمام کشورها توزیع شود. این کنفرانس یکی از بهترین فرصت‌ها برای ارائه اطلس خلیج فارس بود که ما می‌توانستیم در آنجا بگوییم که براساس این اسناد و نقشه‌های تاریخی، عنوان «خلیج عربی» جعلی است و نام «خلیج فارس»، عنوانی است که از گذشته تا به امروز بر این منطقه گذاشته‌اند، اما متأسفانه به دلیل مشکلات مالی این کار تاکنون به سرانجام نرسید.

سحاب در ادامه به بخشی از فعالیت‌های مؤسسه جغرافیایی و کارتوگرافی سحاب در طول دهه‌های اخیر برای اثبات علمی و تاریخی خلیج فارس اشاره کرد و گفت: نخستین اطلس نقشه‌های تاریخی «خلیج فارس» در سال 1345 توسط پدرم، مرحوم استاد عباس سحاب، تدوین شد که در آن اسناد تاریخی و جغرافیایی خلیج فارس ارائه شده است. این اثر هنوز هم به عنوان یکی از معتبرترین منابع مربوط به خلیج فارس معرفی می‌شود. پس از آن، ایشان کتاب احمد سوسه با عنوان «اطلس العراق فی الخوارط القدیمیه» را در ایران منتشر کرد. انتشار اطلس دیگری با تمرکز بر نقشه‌های کهن ایران و خلیج فارس، از دیگر تلاش‌های ایشان در این زمینه بود.

وی ادامه داد: پس از آنکه ایشان در سال 1379 به رحمت خدا رفتند، من به عنوان فرزند ایشان، کار پدر را پی گرفتم و اطلسی را در یک جلد در سال 1383 به زبان‌های فارسی و انگلیسی با عنوان «خلیج فارس و نقشه‌های کهن» منتشر کردم. پس از آن اطلسی را با صرف زمان پنج سال با همکاری اساتید دانشگاه به زبان انگلیسی منتشر کردیم. در مذاکره‌ای که با وزارت خارجه صورت گرفته بود، قرار شد ما چشم‌داشتی برای دریافت هزینه نداشته باشیم و تنها برای چاپ این مجموعه، کمکی دریافت کنیم و در نهایت این اطلس نیز به صورت رایگان در سراسر جهان بین مؤسسات خبری و دانشگاهی به‌ویژه در نمایشگاه کتاب فرانکفورت توزیع شود که متأسفانه این کار صورت نگرفت.

سحاب یادآور شد: پس از آن علاوه بر ارائه 65 مقاله در مجامع علمی و فرهنگی در باره اصالت نام خلیج فارس، چندین نمایشگاه در حوزه خلیج فارس برگزار و عناوین متعددی راجع به آن منتشر کردیم که از این جمله می‌توان به کتاب «مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه ایرانی» اشاره کرد.