کمپین دموکرات‌ها معتقد بود که روس‌ها از طریق دستکاری در رسانه‌های اجتماعی به نفع ترامپ کار کرده‌اند

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، رسول صفر آهنگ، مترجم کتاب «دستکاری در رسانه‌های اجتماعی» در ابتدای سخنان خود به معرفی این کتاب و انگیزه‌های خود و همکار دیگرش رضایی ثمرین برای ترجمه آن پرداخت.

اودر این خصوص گفت: «این کتاب آغازگر بحثی به نام پروپاگاندای رایانشی یا انتشار اخبار جعلی در کشورها است. این اثر یک پروژه تحقیقاتی است که توسط نویسندگان طراحی و با استفاده از یک روش‌شناسی مشخص، تدوین شده است. سابقه نویسندگان در زمینه بررسی اخبار جعلی و کمپین‌های مرتبط با این موضوع نقش برجسته‌ای دارد. با این حال پس از برجسته‌تر شدن نقش شبکه‌های اجتماعی، نویسندگان به این نکته پرداختند که شبکه‌های اجتماعی چه تاثیری می‌توانند بر فضای سیاسی کشورهای مختلف داشته باشند.»

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، او ادامه داد: انگیزه اصلی نویسندگان از انجام این پروژه، محافظت از دموکراسی بوده است. این موضوع به ویژه در کشورهای دموکراتیک و همچنین کشورهایی که در حال توسعه یا گذار به دموکراسی هستند، اهمیت فراوانی دارد. در فضای افکار عمومی، مردم نه تنها تصمیم‌ساز هستند، بلکه تصمیم‌گیر نیز به شمار می‌روند و اخبار جعلی می‌تواند بر ذهنیت آنها، به ویژه در مواقع حساس مانند انتخابات و دیگر بزنگاه‌های سیاسی تاثیرگذار باشد.

صفر آهنگ در ادامه افزود: ما ابتدا تلاش کردیم تا یک دیکشنری مشترک از اصطلاحات و لغات مرتبط با موضوع کتاب تنظیم کنیم و پس از آن، ترجمه را آغاز کردیم تا روند ترجمه به شکلی یکدست و منسجم پیش رود.

او در خصوص کاربرد این کتاب در وضعیت فعلی جامعه ایران گفت: کتاب می‌تواند در شرایط امروز جامعه ما نیز کاربرد فراوانی داشته باشد. ما در حال حاضر انتخابات ایران و آمریکا را پشت سر گذاشته ایم. این تحقیق توسط نویسندگان از سال 2016 آغاز شده است، سالی که وقوع حادثه‌ای غیر منتظره در انتخابات آمریکا رقم خورد و باعث پیروزی ترامپ شد و محققان به این نتیجه رسیدند که کمپین‌های اطلاعاتی، تاثیر زیادی بر روند انتخابات و تصمیمات سیاسی دارند. یکی از کشورهای مورد توجه در این زمینه، اوکراین است. در جریان جنگ جاری با روسیه اوکراینی‌ها برای مقابله با اخبار جعلی سازمانی به نام «مبارزه با اخبار جعلی» را راه اندازی کردند. در ایران نیز در انتخابات اخیر شاهد اخبار دستکاری شده و کمپین‌های مرتبط با اخبار جعلی در شبکه‌های اجتماعی بودیم.

حسین انتظامی، معاون توسعه مدیریت منابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در ادامه به تاثیر شبکه‌های اجتماعی در روند انتخابات اشاره کرد و گفت: بحث تاثیرگذاری جدی شبکه‌های اجتماعی از طریق ربات‌ها برای نخستین بار در انتخابات 2016 آمریکا مطرح شد. کمپین دموکرات‌ها معتقد بود که روس‌ها از طریق دستکاری در رسانه‌های اجتماعی به نفع ترامپ کار کرده اند. این روند در همه پرسی برگزیت و انتخابات دیگر کشورها نیز مشاهده و به یکی از چالش‌های دموکراسی تبدیل شد؛ به گونه‌ای که برخی از متخصصان با توجه به بالا بودن احتمال این اختلالات، تهدید آزادی بیان را مطرح کردند.

او افزود: دروغ پراکنی از طریق رسانه‌های اجتماعی به قدری فراگیر شده است که مجمع جهانی اقتصاد در داووس در سال 2014 این مسئله را به عنوان یکی از 10 خطر جدی پیش روی بشر معرفی کرد. انتشار ویروس‌گونه اخبار (هرزنامه)، کمپین‌های دروغ پراکنی، و ربات‌های سیاسی همگی ابزارهای جدید در این زمینه به شمار می‌روند.

انتظامی ادامه داد: رسانه‌ها از دیرباز یکی از بازیگران اصلی و جهت دهنده در مصرف اطلاعات چه در حوزه تجاری و چه در بازاریابی سیاسی بوده اند. به همین علت پروپاگاندا یکی از ابزارهای اصلی رسانه‌ها در این زمینه بوده است.

او گفت: هرفصل کتاب از سه زاویه قابل استفاده است: نخست روش‌شناسی نویسندگان که دیدگاهی نو در پژوهش‌ها ارائه داده است، دوم اندوخته‌های فنی و تخصصی لازم برای فهم پروپاگاندای رایانشی و سوم فهم تئوری سیاسی و علوم اجتماعی که کاربرد ابزار پروپاگاندا را برای رسیدن به اهداف خاص برجسته می‌کند.

محمدرضا نوروزپور، معاون مطبوعات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در ادامه به تحلیل مفهومی «پروپاگاندای رایانشی» پرداخت و گفت: من با واژه رایانه و رایانشی ارتباط خوبی برقرار نمی‌کنم. واژه رایانه از آن کلماتی است که درک آن دشوار است. در زبان انگلیسی وقتی از کامپیوتینگ صحبت می‌شود، بیشتر به محاسبه‌گری اشاره دارد، یعنی دستگاهی که محاسبات را انجام می‌دهد. به نظر من به جای رایانه می‌توان از محاسبه‌گر استفاده کرد که به فهم و درک نزدیک‌تر است. بنابراین وقتی می‌گوییم پروپاگاندای رایانشی، در واقع می‌خواهیم بگوییم پروپاگاندای محاسباتی که محاسبه‌ای پشت آن است که به نفع یا ضرر افراد تمام می‌شود.

او افزود: پروپاگاندای رایانشی، مهندسی رفتار مخاطبان از طریق استفاده از الگوریتم‌ها، اخبار فیک، ربات‌ها، و ابزارهای خودکار تولید پیام است. این مهندسی رفتار با استفاده از ویژگی‌هایی چون حباب فیلتر، واقعیت موازی و اتاق پژواک انجام می‌شود. این ابزارها باعث می‌شوند که افراد در مواجهه با اطلاعات خاص، تنها آنچه را که مورد پسندشان است مشاهده کنند و از تحلیل‌های مخالف آن بی خبر بمانند.

نوروز پور در ادامه اظهار کرد: پروپاگاندای محاسباتی به ویژه از طریق اخبار فیک و واقعیت‌های موازی، آسیب‌های جدی به جامعه وارد می‌کند. یکی از بدترین آثار آن ایجاد دو قطبی در جامعه است که هدف اصلی آن بهره برداری از ظرفیت‌های تمام عیار هر دو طرف است.

عباس رضایی، مترجم دیگر کتاب، در این‌باره گفت: این کتاب توسط موسسه اینترنت دانشگاه آکسفورد منتشر شده است. این مرکز به طور تخصصی در زمینه‌های دموکراسی و فناوری تحقیقاتی انجام می‌دهد. پروژه‌ای تحت عنوان پروژه دموکراسی و تکنولوژی از سال 2012 آغاز شده است و این کتاب یکی از نتایج آن است. در این تحقیق، محققان از 9 کشور مختلف روند انتشار پروپاگاندای رایانشی و شرایط آن را بررسی کرده‌اند.

او ادامه داد: این کتاب به دنبال نشان دادن وارونگی‌ای است که در کارکردهای رسانه‌های اجتماعی به وجود آمده است. زمانی که رسانه‌های اجتماعی به وجود آمدند، این امید وجود داشت که انحصار اطلاعات شکسته شود و صدای مردم بیشتر شنیده شود، اما کم‌کم آسیب‌هایی در کارکرد این شبکه‌ها به وجود آمد که باعث دستکاری افکار عمومی می‌شود.

رضایی گفت: آلودگی اطلاعاتی، که به معنای اختلاط حجم عظیمی از داده‌های درست و نادرست است، چالش بزرگی به حساب می‌آید. در حال حاضر، اطلاعات به کمک الگوریتم‌ها شخصی‌سازی می‌شود و این امر اثرگذاری پروپاگاندا را به شدت افزایش می‌دهد.

هادی خانیکی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی، در پایان به بررسی نقش رسانه‌های اجتماعی در جامعه امروز پرداخت و گفت: رسانه‌های اجتماعی پنج نقش اصلی می‌توانند ایفا کنند. نخست، توانمندسازی و بسیج اجتماعی؛ دوم، نقد ساختارهای قدرت سنتی؛ سوم، چالش‌ها و مخاطراتی که در برابر جامعه وجود دارد؛ چهارم، تلفیق تجربه‌های میدانی و نظری؛ پنجم، تأثیر الگوریتم‌ها و پلتفرم‌های اجتماعی.

او ادامه داد: جامعه ما به لحاظ همبستگی اجتماعی ضعیف است و رسانه‌های اجتماعی می‌توانند فضایی را برای تقویت صدای گروه‌های به حاشیه رانده شده و به چالش کشیدن روایت‌های قالب فراهم کنند.

244