کیفیت پایین حمل و نقل همگانی بلای جان تهران شد / مقصر اصلی کیست؟
اقتصادنیوز: تهران به عنوان یکی از کلان‌شهرهای جهان، همواره با چالش های اساسی همچون کیفیت سیستم حمل‌ونقل همگانی، تراکم ترافیک معابر و آلودگی هوای شهر در مدیریت شهری مواجه بوده است
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از دنیای اقتصاد، به طور کلی باید گفت، ازدیاد ذرات آلاینده هوا در تهران رابطه معناداری با «طول خطوط مترو» و در مجموع «ضعف شبکه حمل‌ونقل عمومی شهری» دارد که منجر به «ازدحام بیش از حد خودروهای شخصی در معابر پایتخت» شده است. «دنیای‌اقتصاد» در این گزارش به چرایی مردودی تهران در موضوع حل ترافیک و آلودگی شهری در مقایسه با سه کلان‌شهر لندن، نیویورک و برلین می پردازد که این رنکینگ بر اساس داده های مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران در پژوهشی با عنوان «تحلیل مقایسه‌ای شاخص های ترافیکی تهران و چند کلان‌شهر جهان» ارائه شده است.
در رتبه بندی کلانشهرها بر اساس شاخص های ترافیکی، «بدترین وضعیت» به تهران تعلق گرفته است که این را می‌توان در پایین بودن سهم حمل‌ونقل همگانی تهران در مقایسه با کلان‌شهرهای جهان دانست. در واقع باید گفت، هرچقدر سهم وسایل نقلیه عمومی در کلانشهرها افزایش یابد، میزان انتشار آلاینده ها کاهش یافته و سطح آلاینده ها پایین خواهد آمد. همچنین اگرچه، وضعیت سرانه طول خطوط حمل‌ونقل همگانی تهران نسبت به میانگین پایین نیست، اما سهم استفاده مردم از این شیوه بسیار پایین تر از میانگین است. این در حالی است که مهم‌ترین اصل توسعه پایدار شهری، مبتنی بر توسعه درست و صحیح حمل‌ونقل همگانی است که این توسعه صحیح، خود موجب کاهش سطح آلاینده ها، ترویج حمل‌ونقل پاک و کاهش تردد وسایل نقلیه در سطح شهر خواهد شد.
این کمبود و ضعف شبکه‌های حمل‌ونقل همگانی را می‌توان در تعداد سفرهای روزانه شهری تهران با دیگر کلانشهرها مشاهده کرد. تعداد سفرهای روزانه تهران نزدیک به 20 میلیون سفر در روز ثبت شده است و این در حالی است که تنها 2میلیون از این سفرها از طریق حمل‌ونقل همگانی صورت می‌گیرد و سهم استفاده از شبکه حمل‌ونقل عمومی در تهران، تنها تقریبا 19درصد است. اگرچه نیویورک، یکی از بزرگ‌ترین کلان‌شهرهای جهان نیز روزانه حدود 21 میلیون سفر روزانه را به ثبت رسانده است، اما این کلان‌شهر با برخورداری از بزرگ‌ترین خطوط مترو در جهان میانگین سفرهای روزانه خود را به 33 دقیقه رسانده که مسافت طی‌شده در هر سفر تنها 6.5 کیلومتر است.
تقویت و پیشرفت قابل‌توجه در زیرساخت های مترو باعث شده این شبکه حمل‌ونقلی در این کلان‌شهر بیشترین میزان از سهم حمل‌ونقل همگانی را به خود اختصاص دهد و روزانه 4.8 میلیون نفر با مترو در سطح نیویورک تردد کنند و در مجموع بیش از 6.5 میلیون از سفرهای روزانه با شبکه‌های حمل‌ونقل عمومی تحقق می پذیرد. در لندن نیز به عنوان دیگر کلان‌شهر موفق در موضوع حل چالش‌های ترافیکی و آلودگی شهری با وجود 20 میلیون سفر روزانه، 6.6 میلیون سفر روزانه با ناوگان حمل‌ونقل عمومی لندن صورت می‌گیرد و برلین که تنها 13 میلیون سفر روزانه را تجربه می‌کند، بیش از 5 میلیون از سفرها از طریق حمل‌ونقل همگانی اتفاق می افتد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد، بین سرانه طول خطوط همگانی و سطح آلایندگی هوای کلانشهرها رابطه مستقیمی وجود دارد، یعنی در شهرهایی که حمل‌ونقل همگانی بیشتر گسترش یافته، میزان انتشار آلاینده نیز پایین تر است. در این رنکینگ، سه کلان‌شهر لندن، نیویورک و برلین بیشترین میزان سرانه خطوط همگانی را به خود اختصاص داده‌اند و همین امر منجر به پایین بودن میزان انتشار آلاینده های هوا در این سه کلان‌شهر جهانی شده است. بر اساس داده‌های ارائه‌شده در این پژوهش، برلین بیشترین میزان سرانه خطوط حمل‌ونقل همگانی را با 500 متر به ازای هر هزار نفر به خود اختصاص داده است و این حجم بالای خطوط همگانی باعث شده تا میانگین سالانه شاخص ذرات معلق این کلان‌شهر تنها 9.7 میکروگرم بر مترمکعب باشد و نیویورک و لندن نیز با 182 و 75 متر طول خطوط همگانی به ازای هر‌هزار نفر، ذرات معلق آلاینده هوای خود را به 7 و 11.4 میکروگرم بر مترمکعب رسانده اند.
این در حالی است که تهران به دلیل سهم پایین خود در سرانه خطوط حمل‌ونقل همگانی، با 45 متر به ازای هر هزار نفر، دارای 26 میکروگرم در مترمکعب ذرات معلق در شاخص های سالانه خود است، که این کلان‌شهر را به یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان تبدیل کرده است. این موضوع، رابطه مستقیمی با ضعف مدیریت شهری در حل بحران ترافیک شهری و کمبود و ضعف شبکه های حمل‌ونقل عمومی دارد.
با بررسی زیرساخت های ترافیکی تهران، ضعف زیرساخت های حمل‌ونقل همگانی را می‌توان ناشی از ناکافی بودن زیرساخت های مترو و کمبود ناوگان اتوبوس های تندرو شهری دانست. در نظام مقایسه ای تهران با سه کلان‌شهر مورد بررسی، باید گفت، در حالی طول خطوط متروی تهران حدود 245 کیلومتر با 136 ایستگاه برآورد شده است، که این میزان در متروی لندن 400 کیلومتر با 272 ایستگاه، برلین 470 کیلومتر با 239 ایستگاه و در نیویورک 1355 کیلومتر با 470 ایستگاه است. در عین حال سهم قابل‌توجه تعداد ناوگان اتوبوس های تندرو در این کلانشهرها منجر به کاهش ترافیک‌های شهری و به حداقل رساندن ذرات آلاینده هوا در این شهرها شده است.
یکی از عمده ترین ضعف های مدیریت شهری تهران در کمبود حمل‌ونقل همگانی را باید در ناوگان اتوبوسرانی مشاهده کرد. در حالی که تعداد سفرهای روزانه تهران نزدیک به 20 میلیون نفر است، تنها 2هزار ناوگان اتوبوسرانی در سطح شهر وجود دارد که بخش عمده این اتوبوس‌ها نیز فرسوده بوده و نیاز به تعمیر و نوسازی دارند. این درحالی است که در سیستم اتوبوسرانی لندن بیش‌از 9هزار ناوگان در حال فعالیت است.
مطابق با رنکینگ جهانی شاخص های ترافیکی کلانشهرها، «تهران» باتوجه به وضعیت حمل‌ونقل همگانی نسبت به میانگین جهانی در سطح پایین تری قرار دارد و همین امر باعث می‌شود تا سهم سفرهای روزانه تهرانی ها از شبکه حمل‌ونقل عمومی از میانگین جهانی پایین تر باشد. سهم تهران از حمل‌ونقل همگانی تنها 19درصد است، در حالی که این رقم به طور متوسط در کلان‌شهرهای جهان 43درصد برآورد شده است و به طور خاص در سه کلان‌شهر مورد بررسی یعنی لندن، نیویورک و برلین به ترتیب، 33درصد، 31درصد و 38درصد بوده است.
در مقابل به همان میزان که سهم حمل‌ونقل همگانی تهران از سایر کلانشهرها پایین تر بوده، سهم استفاده از خودروی شخصی نسبت به میانگین جهانی بیشتر است که این موضوع خود بیانگر ضعف در سیستم حمل‌ونقل همگانی انبوه‌بر در شهر تهران است. در رنکینگ جهانی کلانشهرها، تهران با 49درصد بیشترین سهم استفاده از خودروی شخصی در سفرهای روزانه را به خود اختصاص داده است، این در حالی است که میانگین جهانی استفاده از خودروی شخصی 36درصد است. اگرچه لندن نیز با 39درصد سهم قابل‌توجهی در استفاده از خودروی شخصی در سفرهای روزانه شهری دارد، اما در این کلان‌شهر علاوه بر کیفیت بالای خودروها، خطوط حمل‌ونقل همگانی بسیار قوی و از آن مهم‌تر سهم قابل‌توجه «سفرهای پیاده» در سفرهای روزانه شهری، این کلان‌شهر را به یکی از پاک ترین شهرهای جهان تبدیل کرده است.
آمارهای ارائه‌شده از کلان‌شهرهای جهان نشان می‌دهد که نمره تهران از سهم «پیاده‌روی به مقصد محل کار یا منزل» در مقایسه با دو کلان‌شهر لندن و برلین «صفر» است که این امر به دلیل دور بودن مسافت محل کار به منزل است که عمده سفرهای روزانه 20 میلیونی تهرانی ها را محدود به استفاده از خودروهای شخصی و پس از آن ناوگان حمل‌ونقل عمومی کرده است و پیاده روی سهمی در سفرهای روزانه شهری آنها به دست نیاورده است. این در حالی است که حدود 33درصد از سفرهای روزانه درون‌شهری لندن به پیاده‌روی اختصاص دارد و این رقم برای کلان‌شهر برلین 31درصد برآورد می‌شود.
همچنین علاوه بر پیاده روی، استفاده از «دوچرخه»، دیگر روش حمل‌ونقل در تردد شهری این کلان‌شهر است که سهم قابل‌توجهی از سفرهای روزانه برلین را به خود اختصاص داده است. 13درصد از سفرهای روزانه برلین به سفر با دوچرخه تعلق دارد. همچنین لندن نیز به دلیل توجه ویژه به شاخص های ترافیکی و زیست محیطی، در زیرساخت های ترافیکی خود، موضوع تردد شهری با دوچرخه را به یکی از سیاست های مهم اصلی مدیریت شهری تبدیل کرده است، به طوری که سیستم کرایه دوچرخه لندن در سال‌های اخیر فعالیت خود را افزایش داده است و سیستم دوچرخه سانتاندر در حال حاضر یکی از سیستم‌های فعال حمل‌ونقل در لندن به شمار می‌رود که با 750 ایستگاه دوچرخه و حدود 11000 دستگاه دوچرخه در راستای سیاست کاهش بار ترافیکی و آلودگی این کلان‌شهر در حال فعالیت است.
در مجموع آنچه می‌تواند تهران را از ازدحام بیش از حد خودروها در معابر و آلودگی هوا نجات دهد، حمایت از حمل‌ونقل ریلی انبوه بر جهت تبدیل شدن به یک شبکه کارآمد، جامع و پرتردد و همچنین اصلاح خطوط انبوه بر BRT است تا بتواند پاسخگوی بخش عمده ای از تقاضای سفرهای روزانه تهران باشد. همچنین در جهت کاهش آلودگی هوا فراهم سازی استفاده از دوچرخه و پیاده‌روی برای رفتن به مقصد کار و منزل، از ملزومات سیاست های شهری مدیران تهران و در سطح کلان تر سیاستگذاران کشوری است.
همچنین بخوانید ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید