گردآوری جلوه های بی مانند «تالاب میقان» با چاشنی عشق

نتایج ده ساله پژوهش های فردی در تالاب بی مانند کویری میقان، تصاویر و داده هایی را در قالب یک اطلس علمی بر جای گذاشته که راه را برای ارتقای حفاظتی و اجرای طرح های گردشگری هموار کرده است.

خبرگزاری مهر؛ گروه جامعه: اطلس جامعی از وضعیت مهره داران تالاب میقان اراک به تازگی به زیور تبع آراسته شده و پژوهشگر گردآورنده آن معتقد است که این کتاب می‌تواند منبع جامعی برای مطالعات درباره طبیعت این تالاب ارزشمند در کویر مرکزی ایران باشد.

محمود کلنگری پژوهشگر حوزه تنوع زیستی و گردآورنده این اطلس در گفت و گو با خبرنگار مهر به توضیح انگیزه‌هایش برای پیگیری انتشار این اطلس و چالش‌ها، تجارب، انگیزه‌ها و انتظاراتش برای انجام این تحقیق جامع پرداخت و با اشاره به اینکه از کودکی به حیوانات علاقه داشته و به تبع آن رشته دانشگاهی را انتخاب کرده است که مرتبط با حیات وحش بوده است، گفت: اطرافیانم از این علاقه خبر داشتند و روزی با یکی از دوستانم برای اولین بار به تالاب میقان رفتم و آنقدر مناظر این تالاب برایم جذاب بود که که تصمیم گرفتم مناظر بی نظیر و حیات وحش زیبایی را که در جلوی چشمانم می بیینم با دوربین عکاسی به تصویر بکشم و آنها را برای همیشه ثبت کنم.

وی ادامه داد: جلوه تالاب میقان آنچنان من را جذب کرد که فکر می‌کردم ساعت‌های متمادی می تواتم آنجا بمانم و درباره آن مطالعه کنم. درواقع این مناظر انگیره ای شد مطالعاتم بیشتر شود و بتوانم حیوانات را بشناسم و تصمیم گرفتم بازدیدهای گاه و بیگاهم از این تالاب را جهت دار و هدفمند کنم.

کلنگری با بیان اینکه این مطالعات هدفمند را در طول بیش از یک دهه و با پشتیبانی مالی و معنوی شخصی و خانوادگی به سرانجام رسانده است، اظهار داشت: به جرئت می‌توانم بگویم هم طراز با یک یا دو پایان نامه دکترا کار برای این اثر پژوهشی انجام شده است.

تلفیق چشم نواز هنر عکاسی و کار علمی برای ایجاد یک منبع میقان شناسی

این پژوهشگر با اشاره به اینکه این اثر در طول یک برهه زمانی بلند مدت و با تلفیق هنر عکاسی و کار علمی یک اثر تلفیقی چشم نواز به عنوان منبع میقان شناسی برای مخاطبانی در رده‌های سنی متفاوت، از جمله پژوهشگران و دانش آموختگان محیط زیست و تنوع زیستی مورد توجه است، ابراز داشت: این کتاب به عنوان مرجع گردشگری هم می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد، چراکه با دقت به مشاهده حیوانات پرداخته و می‌تواند منبع مناسبی برای پرنده نگری از جمله شاخصه‌های اکوتوریسم باشد.

کل نگری بیان داشت: درواقع با شناخت دقیق از این تالاب ارزشمند به طور غیر مستقیم گردشگری رونق خواهد یافت و منافع اقتصادی بی نظیری به همراه دارد.

این پژوهشگر با یادآور اینکه این مسیر در طی سالهای ابتدای جوانی اش کلید خورده و با شور و توان به کشف گونه‌های مختلف و پیدا کردن گونه‌هایی منجر شد که در حالت عادی برای هرکسی مقدور نبود، گفت: سفرهای پژوهشی ام در ساعات متفاوتی از روز و شب انجام می‌گرفت در این راه از روش‌های مختلفی از جمله مشاهده مستقیم، نصب دوربین تله و پیدا کردن نمایه‌های حیوانات (از جمله ردپا و سرگین و.. که تابلوی تمام قدی از زیستمندان تالاب بود) استفاده کردم.

از حیرت مشاهده یک گربه وحشی در دل کویر تا کشف گونه‌های جدید

وی به بیان یک اتفاق شگفت انگیز در سالهای حضورش و فعالیتش در این تالاب پرداخت و توضیح داد: روزی خیلی اتفاقی در دل کویر توله گربه وحشی دیدم که در چنین اقلیمی کمتر دیده می‌شود، و این اتفاق باعث شد که با نصب دوربین تله‌ای درآن منطقه از زندگی مخفیانه گونه گربه وحشی در دل کویر پرده بر دارم و متوجه شوم در کنار این گربه‌ها گونه تشی (گونه‌ای از خانواده خارپشت‌هابزرگترین جونده ایران) زندگی می‌کند پیدا کردن این گونه‌ها در چنین زیستگاهی علاوه بر اینکه هم انرژی زا بود توانست بخش‌های تاریکی از حیات در تالاب بر روی چشمانمان باز کند.

کلنگری با اشاره یه اینکه تا پیش از شروع پژوهش‌هایش، هیچ گزارشی از وجود برخی گونه‌ها از جمله غاز پیشانی سفید، غاز پیشانی سفید کوچک، غاز پازرد، لک لک سیاه و اردک سر سفید در این تالاب وجود نداشت، کشف این حضور را باعث افزایش یافتن ارزش این زیستگاه دانست و گفت: حتی کارشناسان سازمان محیط بسست زیست هم از حضور این گونه‌ها در این تالاب خبر نداشتند و این کشف، نظر بسیاری کارشناسان را به تالاب میقان جلب کرد.

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: بسیاری از این گونه‌ها به عنوان گونه‌های مهاجر شناحته می‌شوند و با پی بردن به زادآوری آنها در تالاب، ارزش زیست محیطی این زیستگاه بیشتر شده است. که از جمله گونه‌هایی که شاهد زادآوری آنها بودم می‌توان به «تنجه»، «پرستوی دریایی معمولی»، «هوبره» اشاره کرد.

این پژوهشگر با اشاره به اینکه یکی از مسائلی که در این مسیر به دنبال آن بودم حفاظت از گونه‌های منحصر به فرد این تالاب بود گفت: سعی کردم به برآورد جمعیت این گونه‌ها بپردازم و اینکه در چه بازه زمانی در تالاب حضور دارند. و در واقع هر آنچه که یک فرد در مسیر حفاظت نیاز دارد در این کتاب گردآوری شده است.

کلنگری به سختی کار پژوهشی در محیط سخت کویری تالاب میقان اشاره کرد و ابراز داشت: من این سختی‌ها را بدون هیچ حمایت دولتی، با صرف هزینه برای تهیه تجهیزات گرانقیمت عکاسی و حمل و نقلی با اشتیاق به رساندم.

این پژوهشگر به بیان بخشی از سختی‌های کار دراین محیط پرداخت و تشریح کرد: در برهه‌ای از فصل بهار و تابستان، حجم عظیمی پشه‌های خونخوار به تالاب می آیند که مواجهه با آنها مثل کابوس است چون می‌توانند بیماری‌هایی را به بدن انسان منتقل کنند.

وی در ادامه شیوع بیماری فوق حاد آنفلوآنزای پرندگان را در میانه این سال‌ها از دیگر چالش‌ها و مخاطرات پیش روی کارش برشمرد و گفت: یکبار هم به ظن جاسوسی از تأسیسات فرودگاهی که در محیط تالاب قرار گرفته بازداشت شدم.

فرودگاهی که در دل منطقه حفاظت شده ساخته شده است

کلنگری با انتقاد از اینکه فرودگاه اراک دقیقا در منطقه شکار ممنوع تالاب میقان واقع شده است، ابراز داشت: این تالاب تنها یک محیط طبیعی نیست و تأسیسات، ابنیه و صنایعی در این منطقه وجود دارد از جمله فرودگاه، تأسیسات فاضلاب شهری اراک و....

وی تعرض این تأسیسات، ابنیه و صنایع را به این محیط طبیعی تحت حفاظت محیط زیست از تهدیدات حیات وحش تالاب برشمرد و گفت: سروصدای زیادی که فرودگاه ایجاد می‌کند، حس ناامنی را در پرندگان و دیگر حیات وحش به وجود می‌آورد.

کلنگری اما کار کردن در محیط تالاب را از شگفت انگیزترین کارها دانست و گفت: با این کار از تمدن خاکستری و سیمانی شهری فاصله گرفتم و کار در تالاب با وجود اینکه مصائب خودش را داشت تا حد زیادی من را از ناملایمات روحی شهر رها می‌کرد و همچون کلاس درسی در آن می‌آموختم. و این اندوخته‌های علمی باعث شد که در سطح دنیا به پژوهشگر قابل اعتنا و احترامی تبدیل شود.

نویسنده کتاب اطلس مهره داران تالاب کویری میقان با اشاره به هزینه‌های گزاف چاپ این اثر گفت: این کتاب در قطع رحلی تمام گلاسه، 500 صفحه‌ای با جلد سخت و با هزینه شخصی منتشر شد تا بتواند حق مطلب را در مقابل این طبیعت شگفت انگیر ادا کند، چون تالاب میقان شایستگی این را دارد که چنین اثری شناسنامه اش قرار بگیرد.

وی افزود: در یک فصل از این کتاب هم به اقدامات حفاظتی استانی در حوزه میقان اشاره شده و از این حیث که نشان می‌دهد این تالاب ظرفیت قرار گیری در مناطق 4 چهارگانه و تالاب بین المللی را دارد، اثری نوآورانه است.