گردش مالی 10 میلیارد تومانی آدامس های خارجی تاریخ گذشته
حدود 10 سال پیش، ورود آدامس به کشور ممنوع شده بود، اما از همان زمان فروش این محصول در بعضی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای به صورت آزادانه ادامه یافته است.
گزارش رسانه هابر این موضوع تأکید می‌کند که چگونه فروشگاه‌های زنجیره‌ای که عرضه محصولات در آنها تابع قوانین و سختگیری‌های نظارتی است و به عنوان مثال مجاز به فروش سیگار و محصولات دخانی نیستند، آدامس وارداتی غیرقانونی را به راحتی عرضه می‌کنند. این موضوع نیز برای شکلات‌های خارجی، بیسکویت‌های خارجی، پاستیل، آبنبات، اسمارتیز و سایر محصولات خارجی نیز قابل اعمال است.
نکته عجیب‌تر آنکه آدامسهای عرضه شده در قفسه فروشگاه ها تاریخ مصرف گذشته است و با دستکاری در بسته‌بندی و تاریخ جدید بار دیگر در دسترس مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد که سلامت عامه مردم را با تهدید روبه‌رو می‌کند و این در حالی است که تولیدکنندگان داخلی از فیلترهای مختلف اداره استاندارد گرفته تا سازمان غذا و دارو عبور می‌کنند و این موضوع نه تنها در مورد آدامس بلکه پاستیل و شکلات و محصولات دیگر از مواد غذایی مصداق دارد. آدامس به عنوان یک کالای خوراکی در صورت فاسد شدن ناشی از انقضای تاریخ مصرف می‌تواند سلامت مصرف‌کننده را تا حد مرگ تهدید کند.
موضوع نگران‌کننده آن است که کالاهای قاچاق مشخصا جلوی چشم همگان (حتی مسوولان) قرار دارد و متاسفانه به‌رغم آنکه دولت یا ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز یا ادارات بهداشت و استاندارد و سایر نهادهای نظارتی سختگیری‌های متعدد و اغلب اضافی بر تولیدکنندگان داخلی روا می‌دارند، اما باز هم شاهد رژه کالاهای قاچاق در فروشگاه‌ها هستیم. سوال دوم که البته با توجه به موضوعات فوق الذکر پاسخ آن چندان سخت نیست آن است که اصولا این میزان کالای قاچاق چگونه و از چه کانال‌هایی به کشور وارد شده‌اند و دلیل تناوب قاچاق و عدم‌توقف آن در خلال دهه‌های گذشته تاکنون و با وجود این همه نهاد ناظر چیست؟
بیشتر آدامسهای قاچاق از مرزهای آذربایجان شرقی و غربی و از راه ترکیه وارد کشور می‌شوند و غالبا در این کشور تولید می‌شوند، ولی بیشتر این محصولات از نوع محصولات دارای شکر هستند و به دلیل آنکه تاریخ مصرف آنها گذشته با قیمت‌های پایین در دسترس قرار می‌گیرند. سال قبل گزارشی توسط برخی رسانه‌ها منتشر شد که گردش مالی این نوع محصولات قاچاق و تقلبی را در کشور بالاتر از 10 میلیارد تومان در روز تخمین می‌زنند که گفته می‌شود چند برابر با میزان گردش مالی محصولات داخلی است.
قاچاق کالا چیست؟
به طور کلی به هر نوع انتقال غیرقانونی کالا قاچاق گفته می‌شود. قاچاق کالا به دو صورت داخلی و خارجی است؛ در قاچاق داخلی، کالا از جایی به جای دیگر در داخل کشور به صورت غیرقانونی جابجا می‌شود و در قاچاق خارجی نیز انتقال کالا از کشور به کشور دیگری صورت می‌گیرد.
در قاچاق انواع کالاها، نقل و انتقال کالا برخلاف قوانینی که در قانون وضع شده است، صورت می‌گیرد. به عنوان مثال ممکن است محدودیتی در انتقال کالا وجود نداشته باشد اما واردات کالای مجاز بدون پردخت عوارض گمرکی صورت گیرد.
تعریف قاچاق کالا در قانون ایران
بر اساس قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز قاچاق کالا به هر فعل و ترک فعلی گفته می‌شود که تشریفات قانونی مرتبط با ورود و خروج کالا از کشور را نقض نماید. در صورتی که قاچاق در مبادی ورودی کالا، هر نقطه از کشور یا در محل عرضه آن در بازارهای داخلی شناسایی شود مجازاتی برای فرد مجرم در نظر گرفته می‌شود.
انواع قاچاق کالا
بر اساس قانون، قاچاق کالا به چهار بخش کالاهای مجاز، مجاز مشروط، یارانه‌ای و ممنوع تقسیم می‌شود که برای هر یک مجازات متفاوتی در نظر گرفته می‌شود.
- بر اساس قانون کالای ممنوع به کالایی گفته می‌شود که بر اساس قانون ورود یا خروج آنها از کشور ممنوع است.
- کالای مجاز به کالایی گفته می‌شود که واردات یا صادرات آنها با ارائه اسناد و مدارک و انجام تشریفات گمرکی ممنوعیتی ندارد.
- کالای مجاز مشروط به کالایی گفته می‌شود که واردات و صادرات آنها مستلزم طی کردن تشریفات گمرکی و دریافت مجوز از مراجعه ذی ربط قانونی است.
- کالای یارانه‌ای نیز به کالایی گفته می‌شود که توسط هیئت دولت و به پیشنهاد وزارت اقتصاد، صنعت، معدن و تجارت معرفی می‌شود.
اجازه دهید در ادامه مطلب به جزئیات قاچاق اجناس و کالاها نگاهی بیاندازیم.
ورود و خروج کالا از مسیرهای غیرمجاز: در صورتی که کالا از طریق مسیرهای غیرمجاز یا بدون انجام تشریفات گمرکی از قلمرو گمرکی خارج شود یا به آن ورود پیدا کند، به عنوان کالای قاچاق شناخته می‌شود.
ورود و خروج کالا از مسیرهای مجاز: در صورتی که کالا بدون انجام تشریفات گمرکی و از مسیرهای غیرمجاز به کشور وارد شود و در داخل کشور توسط سازمان بازرسی کشف شود، به عنوان کالای قاچاق شناخته می‌شود.
صادرات کالای ممنوعه: کالاهایی که بر اساس قانون صادرات آنها ممنوع است، در صورت صدور به عنوان کالای قاچاق شناخته می‌شوند.
واردات کالا برخلاف اظهارنامه: در صورتی که کالای مجازی بر خلاف اظهارنامه و با نام کالای دیگری برای کاهش تعرفه‌های گمرکی یا با ارائه اسناد دیگری اظهار شود، به عنوان قاچاق شناخته می‌شود.
وجود کالای اضافه غیر هم نوع: در صورتی که همراه کالای اظهار شده به گمرک، کالای دیگری مشروط بر آن از نوع کالای اظهار شده نباشد وجود داشته باشد، به عنوان قاچاق شناخته می‌شود.
اظهار کالا با اسناد جعلی: در صورتی که برای بهره‌مندی از معافیت‌های گمرکی اسناد ارائه شده غیر واقعی باشد یا مجوزهای جعلی ارائه شده باشد، کالا به عنوان قاچاق شناخته می‌شود.
خروج کالا از گمرک: خروج کالا از اماکن گمرکی بدون اظهار گمرکی یا بدون پرداخت عوارض و حقوق ورودی گمرکی از دیگر مصادیق آن است.
صادرات کالا با اظهار ارزش کمتر: در صورتی که کالای صادراتی که برای آن پروانه خروج صادر شده است، با کالایی مشروط یا کالایی با ارزش کمتر تعویض شود، به عنوان قاچاق شناخته می‌شود.
خودروهای مناطق آزاد: اگر وسایل نقلیه ظرف مدت تعیین شده از قلمروهای گمرکی کشور خارج نشوند و سازمان بازرسی آنها را در داخل کشور کشف کند، در دسته قاچاق کالا قرار می‌گیرد.