گره کور سبد فروشی دارو در داروخانه ها / دست های مافیایی در صنعت دارو بیشتر شد

در بازار دارو، مسئله سبد فروشی داروها به موسسان داروخانه‌ها به یک معضل برای حل نشده تبدیل شده است. این معضل در حقیقت از دو جنبه مختلف ناشی می‌شود. از یک سو، داروهای پرمصرف به اندازه کافی تولید نمی‌شوند و همواره کمبود آنها در زنجیره تامین داروها حس می‌شود. از سوی دیگر، تولید برخی از داروها به صورت غیرمتعادل و بی‌برنامه انجام می‌شود به گونه‌ای که داروسازان برای تأمین نیاز سبد محصولی پرمصرف خود، مجبور به خرید داروهای کم‌مصرف نیز هستند.

این وضعیت نشان می‌دهد که تنظیم و مدیریت سبد فروشی داروها در بازار دارو به یک چالش بزرگ تبدیل شده است و نیازمند تدابیر و راهکارهای مناسب است. به منظور حل این معضل، لازم است که سیاست‌گذاران و مراجع ذی‌صلاح در صنعت دارو، بهبودی در تولید و توزیع داروها را رقم بزنند تا نیازهای بازار به داروها به طور کامل تأمین شود و از هدررفت دارایی‌ها جلوگیری گردد.

داروهایی که از سوی شرکت های توزیع به اجبار به فروش می رسند و آن قدر در قفسه های داروخانه می مانند که بخش مهمی از آن ها بعد از گذشت تاریخ مصرف شان باید فقط معدوم شوند. محصولاتی که تبدیل به زباله می شوند و سرمایه موسسان داروخانه ها را به باد می دهند.

تمامی این اتفاقات نیز در شرایطی رخ می دهد که داروسازان فعال در عرصه داروخانه ها با چالش های شدید نقدینگی در نتیجه اجرای طرح دارویار، تغییر نرخ ارز ترجیحی اول زنجیره تولید دارو و اهدای یارانه به انتهای زنجیره دارو دست و پنجه نرم می کنند؛ چرا که آن ها باید پیش پیش هزینه کنند و با تاخیر مطالبات شان را از شرکت های بیمه بگیرند. بنابراین عجیب نیست که در این چرخه ناهماهنگ کمبود نقدینگی بر سر صنعت دارو سنگینی کند و داروخانه ها هم مسیر ورشکستگی را طی کنند.

سبد فروشی یکی از چالش های عمده داروسازان

در رابطه با چالش هایی که با سبد فروشی شرکت های پخش پیش روی موسسان داروخانه ها ایجاد شده شهاب الدین جنیدی جعفری سخنگوی انجمن داروسازان ایران گفت: شاید یکی از دغدغه های مهم موسسان داروخانه های ما در کل کشور بحث سبد فروشی شرکت های دارویی باشد.

وی افزود: متاسفانه سازمان غذا و دارو و معاونت غذا و دارو نظارتی که مد نظر انجمن داروسازان است را بر روی شرکت های توزیع کننده دارو اعمال نمی کنند و به نظر می رسد آن ها فقط سالانه یکی دو بار به شرکت های توزیع مراجعه داشته باشند که طی آن نیز بیشتر بر روی جی ام پی، مسائل بهداشتی، کیفیتی و رعایت استانداردها توجه کنند.

جنیدی جعفری با اشاره به اینکه هر چند استاندارد دارو در شرکت های تولید و توزیع رعایت نشود اساس کیفیت دارو زیر سوال می رود ادامه داد: با این حال دغدغه ما آن جایی است که به نظر می رسد بسیاری از شرکت های توزیع کننده داروهایی که پر مصرف و مورد درخواست بسیاری از داروخانه های خصوصی کشور است را فقط در کنار داروهای دیگر عرضه می کنند.

سخنگوی انجمن داروسازان تاکید کرد: بسیاری از داروخانه هایمان نزدیک به 80 درصد از داروهایی که دارند داروهایی است که 20 درصد از نیاز شان است و 20 درصد از داروهایی که در داروخانه دارند 80 درصد کسری شان را تشکیل می دهد. بنابراین در عمل درصد 80- 20 مدیریت داروخانه برعکس شده است.

داروهای تاریخ مصرف گذشته و سرمایه هایی که به باد می رود

جنیدی جعفری با اشاره به اینکه داروخانه ها مجبور به خرید داروهای کم مصرفی که در قفس داروخانه شان دارند می شوند بیان داشت: داروخانه ها برای تامین داروهای مورد نیازشان مجبور می شوند داروهایی خریداری کنند که هر بار به دلیل نبود تقاضای کافی بخش مهمی از تاریخ انقضای آن ها منقضی می شود و سرمایه شان هدر می رود. بنابراین به نظر می رسد بر روی سبد فروشی و هدر رفت سرمایه داروخانه ها نظارتی از سوی ارگان های مربوطه وجود ندارد.

سخنگوی انجمن داروسازان ایران اضافه کرد: از طرفی مقدار سهمیه ای که به داروخانه های مختلف تخصیص می یابد نیز رصد نمی شود و نظارت در توزیع مویرگی انجام نمی شود. این در حالی است که همه داروخانه ها باید از حداقل و حداکثری، بسته به سهمیه ای که معاونت غذا و دارو تعیین می کند استفاده کنند اما کسی این را بررسی نمی کند.

وی با انتقاد از توزیع سنتی دارو نیز ادامه داد: متاسفانه با همه رشد سیستم های هوشمند، هوش مصنوعی، آمدن کامپیوترها به مجموعه ها، نرم افزارهای موثر و غیره اما هنوز در شرکت های پخش فعالیت به صورت ویزیتور محور پیش می رود و این مساله مقداری به سلایق شخصی، میزان نقدینگی موسس و خیلی از مسائل دیگر ربط پیدا می کند که همگی برای نظام سلامت خطرناک است.

برنامه ناهماهنگ تولید و توزیع دارو

سخنگوی انجمن داروسازان تاکید کرد: هرچند امر دارو و شفا یک امر مقدس است و قرار نیست در آن مسائل مالی تاثیر بگذارد و همه ما برای رفاه حال بیماران مان موظف هستیم که با بهترین خدمات در خدمت مردم عزیزمان باشیم اما هنوز مشکلاتی که به آن ها اشاره شد وجود دارد.

هرچند وقتی صحبت از سبد فروشی شرکت های پخش به میان می آید انگشت اتهام به سمت توزیع کننده های دارو نشانه می رود اما مسئله اصلی این است که چرا باید برخی از داروها خارج از ظرفیت و نیاز داخلی تولید شوند تا توزیع کننده ها نیز برای فروش آن ها به اجبار یا به خواست خودشان سبد فروشی کنند؟

موضوعی که به نظر می رسد پیش از اینکه بخواهیم دلیل آن را در شرکت های پخش دنبال کنیم باید در شرکت های داروسازی و نحوه مدیریت سازمان غذا و دارو در برنامه تولید دنبال شود؛ به خصوص که اگر منابع صنایع داروسازی به جای تولید محصولاتی که مازاد بر نیاز داخلی است در تولید داروهای پر مصرف که از قضا دچار کمبود هم هستند به کار گرفته شود می تواند هم از چالش سبد فروشی بکاهد و هم معضل کمبودها را تا حدی مرتفع سازد.