گزارش | دیوان محاسبات بازوی نظارتی مجلس
در این گزارش با وظایف دیوان محاسبات و نحوه انتخاب رئیس وظایف آن و همچنین دادستان این دیوان به عنوان بازوی نظارتی مجلس آشنا می‌شویم.
به گزارش خبرنگار پارلمانی خبرگزاری تسنیم، دیوان محاسبات یک نهاد وابسته به مجلس شورای اسلامی است که وظیفه نظارت بر فرآیندهای مالی کشور را بر عهده دارد.
گزارش | نحوه‌ی بررسی یک لایحه در مجلس به عبارتی دیوان محاسبات بازوی نظارتی مجلس است که وظیفه آن بررسی و تفکیک محاسبات ادارات، نهادهای دولتی و تفریغ بودجه سالانه است و وظایف و اهداف آن در اصول 54 و 55 قانون اساسی آمده است.ماده 218 آیین نامه داخلی مجلس درباره وظایف این دیوان می‌نویسد: طبق اصول 54 و 55 قانون اساسی، دیوان محاسبات کشور مستقیماً زیر نظر مجلس شورای اسلامی می‌باشد. سازمان و اداره امور آن در تهران و مراکز استان‌ها به موجب قانون تعیین خواهد شد.»
در اصل 55 قانون اساسی هم آمده: «دیوان محاسبات به کلیه حساب‌های وزارتخانه‌ها، موسسات، شرکت‌های دولتی و سایر دستگاه‌هایی که به نحوی از بودجه کل کشور استفاده می‌کنند به ترتیبی که قانون مقرر می‌دارد رسیدگی یا حسابرسی می‌نماید که هیچ هزینه‌ای از اعتبارات مصوب تجاوز نکرده و هر وجهی در محل خود به مصرف رسیده باشد.»
همچنین طبق این اصل «دیوان محاسبات، حساب‌ها و اسناد و مدارک مربوطه را برابر قانون جمع‌آوری و گزارش تفریغ بودجه هر سال را به انضمام نظرات خود به مجلس شورای اسلامی تسلیم می‌نماید. این گزارش باید در دسترس عموم گذاشته شود.
بخش دیگری از وظایف اصلی دیوان محاسبات به شرح ذیر است:
- اطلاع یافتن از میزان دارایی سازمان‌ها با بررسی اموال و حساب‌های آنان؛ نظر‌دهی درخصوص ضرورت کنترل مراجعی که از بودجه استفاده می‌کنند؛ رسیدگی به تخلفات مالی دستگاه‌های مذکور و اقدام علیه آنان در حدود قوانین؛ طرح دعوا علیه خاطیان مقرارات مالی؛ انشای رأی مناسب در صورت تخطی از مقررات (مانند عدم ارائه‌ی صورت‌های مالی در مواعد مقرر و یا ضرر زدن به بیت‌المال یا پرداخت نکردن به‌موقع تعهدات دولتی یا ایجاد موانع توجیه‌ناپذیر برای اعضای دیوان در انجام وظیفه بنا به گزارش‌ها و گواهی‌های صادره از خود دیوان.)
*وظایف رئیس دیوان محاسبات
رئیس دیوان محاسبات باید گزارش تفریغ بودجه سالانه کشور را حداکثر تا پایان دی ماه سال بعد تهیه و برای رسیدگی به مجلس شورای اسلامی تسلیم کند. همچنین باید پیشنهاد بودجه سالانه دیوان محاسبات را تا پایان شهریور ماه هرسال و گزارش تفریغ بودجه سالانه دیوان را تا پایان شهریور ماه سال بعد تهیه و برای رسیدگی به کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات تسلیم کند.
علاوه بر این رئیس این دیوان موظف است در اجرای وظایف نظارتی مجلس شورای اسلامی پاسخ درخواست‌های رئیس مجلس، رؤسای کمیسیون‌ها، نمایندگان مجلس، هیئت‌های تحقیق و تفحص و معاونت نظارت را که به صورت مکتوب دریافت می‌کند در چهارچوب قانون دیوان محاسبات کشور تهیه و به صورت رسمی ارائه کند.
رئیس دیوان هنگام تقدیم گزارش تفریغ بودجه سالانه کشور حداکثر به مدت یک ساعت درباره آن در جلسه علنی توضیح می‌دهد. این گزارش خارج از نوبت در دستور هفته بعد مجلس قرار می‌گیرد و قرائت می‌شود.
رئیس دیوان محاسبات همچنین موظف است چگونگی برخورد با متخلفان و پیگیری قانونی موارد تخلف را برای رئیس مجلس گزارش کند.
لازم به ذکر است که اعتبار مورد نیاز دیوان محاسبات با پیشنهاد دیوان و تأیید کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی در لایحه بودجه کل کشور منظور می‌شود.
*رئیس و دادستان دیوان محاسبات چگونه انتخاب می‌شوند؟
رئیس و دادستان دیوان محاسبات کشور پس از افتتاح هر دوره قانون‌گذاری به پیشنهاد کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی و تصویب نمایندگان مردم انتخاب می‌شود که در تاریخ سوم مرداد ماه سال جاری و در دوازدهمین دوره مجلس احمدرضا دست غیب با رأی نمایندگان به عنوان رئیس و داود محمدی به عنوان دادستان دیوان محاسبات انتخاب شدند.
بنابراین گزارش، دیوان محاسبات کشور یکی از 191 عضو پیوسته سازمان بین‌المللی موسسات حسابرسی عالی (اینتوسای) است.
*اعضای حقوقی دیوان محاسبات
3 تا 7 هیئت مستشاری و یک محکمه تجدید نظر و تعدادی کافی دادیار دادسرای دیوان از دیگر اعضای دیوان محاسبات کشور هستند، رئیس دیوان محاسبات کشور برای تعیین اعضاء هیئت مستشاری به ازای هر هیئت مورد نیاز 5 نفر افراد واجد شرایط را به کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی معرفی می‌کند.
آن کمیسیون نیز به ازای هر هیئت 3 نفر را به عنوان اعضای اصلی و یک نفر را به عنوان عضو علی‌البدل انتخاب و به دیوان اعلام می‌کند. رؤسای شعب از سوی رئیس دیوان محاسبات کشور تعیین و منصوب می‌شوند. محکمه تجدید نظر دارای یک شعبه است؛ که ریاست آن را حاکم شرع منتخب رئیس قوه قضائیه عهده دار است. دو نفر کارشناس محکمه از سوی رئیس دیوان و از بین مستشارانی انتخاب می‌شوند که در صدور رای مورد تجدیدنظر شرکت نداشته‌اند.
هیئت عمومی دیوان به ریاست رئیس کل دیوان با حضور دادستان و دست‌کم سه چهارم مستشاران اصلی دیوان با دعوت رئیس دیوان برای رسیدگی به مواردی که در قانون تصریح شده‌است تشکیل و تصمیمات آن با رای اکثریت مطلق حاضران معتبر است.
به گزارش تسنیم، با انتخاب نمایندگان در دوره‌اول مجلس شورای اسلامی محمود پاکروان، دوره دوم و سوم ایرج صفاتی دزفولی، دوره چهارم علیرضا رخشنده‌رو، دوره پنجم و ششم مجلس سیدکاظم میرولد، دوره هفتم محمدرضا رحیمی، دوره هشتم و نهم عبدالرضا رحمانی فضلی، دوره نهم با انتخاب رحمانی به عنوان وزیر کشور امین حسین رحیمی و در دوره مجلس دهم عادل آذر و در دور یازدهم با انتخاب مهرداد بذرپاش به عنوان وزیر راه دستغیب، ریاست دیوان محاسبات کشور را بر عهده داشتند.