گزارش | نحوه‌ی بررسی یک لایحه در مجلس
لایحه متن پیشنهادی است که از سوی دولت برای تبدیل شدن به قانون پس از تصویب هیئت وزیران به مجلس ارائه می‌شود.
به گزارش خبرنگار پارلمانی خبرگزاری تسنیم، یکی از راه‌های تصویب یک قانون در نظام جمهوری اسلامی ایران، ارائه پیشنهادی به مجلس شورای اسلامی است که تدوین لایحه از سوی دولت و ارائه آن به مجلس یکی از راه‌های ارسال پیشنهاد قانونی به مجلس است که پس از تقدیم به هیئت رئیسه‌ی قوه مقننه و اعلام وصول، در ریل قانون‌گذاری قرار می‌گیرد.
*تعریف لایحه
لایحه پیشنهادی است که از سوی دولت برای تصویب و تبدیل شدن به قانون، پس از تصویب هیئت وزیران به مجلس ارائه می شود. لوایحی که از سوی دولتع به مجلس ارائه می‌شود به صورت پیش‌فرض به صورت عادی به مجلس تقدیم می‌شود مگر آنکه در بخشی نیاز به قانون‌گذاری فوری وجود داشته باشد که در این شرایط لوایح با قید فوریت در دستور کار قوه مقننه قرار می‌گیرد.
طبق آئین‌نامه داخلی مجلس، لوایح قانونی که از طرف دولت به مجلس پیشنهاد می شود، باید دارای موضوع و عنوان مشخص، دلایل لزوم تهیه و پیشنهاد آن در مقدمه و دارای موادی متناسب با اصل موضوع و عنوان لایحه باشد.
در آئین‌نامه داخلی مجلس نیز آمده است که کلیه لوایح قانونی تقدیمی به مجلس، باید به امضای رئیس جمهور و وزیر یا وزرای مسئول رسیده باشد. در صورت نداشتن وزیر مسئول، امضای رئیس جمهور کافی است. لوایح قانونی باید در جلسه علنی مجلس توسط وزیر مربوط و یا نماینده دولت تقدیم شود و در زمان طرح آن نیز باید وزیر مربوطه یا نماینده دولت در جلسه علنی مجلس حضور داشته باشند.
* روند بررسی لوایح در مجلس
لوایحی که از سوی دولت به مجلس ارائه می‌شوند، به دو صورت یک شوری و دو شوری بررسی می‌شوند، در بررسی یک شوری، در یک جلسه کلیات این لوایح تصویب و جزئیات آن نیز بررسی می‌شود.
در لوایح دو شوری نیز در یک جلسه از مجلس، کلیات مصوب و لایحه مذکور برای بررسی بیشتر به کمیسیون تخصصی، ارجاع می‌شود که کمیسیون تخصصی نیز باید در زمان مقرر، گزارش خود را به هیئت‌رئیسه مجلس ارائه کند تا باردیگر این موضوع در دستور کار صحن علنی قوه مقننه قرار گیرد.
*لوایح فوریتی چیست؟
لوایحی که از طرف دولت به مجلس ارائه می‌شود ممکن است با توجه به نیاز کشور، به صورت اولویت‌دار و با قید یک، دو یا سه فوریت در مجلس مورد واکاوی و ارزیابی قرار گیرد.
لایحه یک فوریتی
این نوع لوایح پس از تصویب فوریت آن در مجلس، به کمیسیون تخصصی ارجاع می‌شود تا خارج از نوبت بررسی شود.
لایحه دو فوریتی
در این نوع از لوایح هم پس از تصویب دو فوریت آن، بلافاصله لایحه در سامانه مربوطه بارگزاری و بین نمایندگان توزیع می‌شود و در جلسه بعدی مجلس این موضوع در دستور کار قرار می‌گیرد، این گونه لایحه‌ها به کمیسیون ارجاع نمی‌شوند.
لایحه سه فوریتی
در این‌گونه لوایح پس از تصویب قید سه فوریتی آن، نمایندگان در همان جلسه به بررسی آن لایحه می‌پردازد و نیازمند ارجاع به کمیسیون هم نیست.
ضمنا هنگامی که لایحه‌ای با قید فوریت در دستور کار مجلس قرار گیرد قبلاً از طرف رئیس مجلس مراتب به اطلاع شورای نگهبان می‌رسد و نماینده‌ای از سوی شورای باید در این جلسات حضور یابد و نظر خود را حتی المقدور و بلافاصله پس از آرای مجلس و یا حداکثر تا 24 ساعت اظهار کند.
لازم به ذکر است، درصورتی که یک لایحه یا طرح در بررسی های کمیسیون مجلس و رأی گیری در صحن مجلس، مورد تصویب قرار گیرد، بعنوان مصوبه مجلس تلقی خواهد شد و چنانچه این مصوبه مورد تأیید شورای نگهبان نیز قرار گیرد آن مصوبه، شکل قانون پیدا خواهد کرد.
همچنین در صورت وجود اختلاف بین قوه مقننه (مجلس) و شورای نگهبان درباره یک لایحه یا طرح نهادی به نام مجمع تشخیص مصلحت نظام جهت رفع اختلاف وارد کار خواهد شد.