یادداشت | جنگ روایت‌ها و حقیقت در میدان‌های نبرد
تاریخچه عکاسی جنگ و خطرات بی‌پایان خبرنگاران در میدان‌های نبرد، نمایانگر نقش کلیدی آن‌ها در ثبت وقایع انسانی است. از ویتنام تا غزه، داستان‌هایی که به سختی در کادر دوربین جا می‌شوند ولی برای همیشه در یادها می‌مانند.
گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم- در دنیای معاصر، جنگ‌ها تنها محدود به میدان‌های نبرد نیستند؛ بلکه دنیای رسانه‌ها نیز به یکی دیگر از جبهه‌های جنگ تبدیل شده است. رسانه‌ها و عکاسان جنگ با دوربین‌های خود، واقعیت‌های تلخی را از زندگی انسان‌ها در مناطق بحران‌زده ثبت می‌کنند. در غزه، کشتار خبرنگاران به عینه نشان‌دهنده بی‌رحمی و خشونت رژیم صهیونیستی است.
با کشتن حسن حمد، خبرنگار 19 ساله فلسطینی، تعداد شهدای خبرنگار در غزه به 175 نفر رسید. حمد، که صدای مظلومیت مردم خود را به تصویر می‌کشید، پیش از شهادتش هشدارهایی از سوی نظامیان صهیونیست دریافت کرده بود که نشان‌دهنده تلاش برای سرکوب حقیقت و ساکت کردن صدای مستقل است.
تاریخچه عکاسی جنگ و خطرات بی‌پایان خبرنگاران در میدان‌های نبرد، نمایانگر نقش کلیدی آن‌ها در ثبت وقایع انسانی است. از ویتنام تا غزه، داستان‌هایی که به سختی در کادر دوربین جا می‌شوند ولی برای همیشه در یادها می‌مانند. این توجه به واقعیت‌ها و تلاش برای بیان صداهای مظلوم، در شرایطی صورت می‌گیرد که رسانه‌ها در کشورهای غربی نیز با اتخاذ رویکردهای مشابه به توجیه و تطهیر جنایت‌های رژیم صهیونیستی پرداخته‌اند.
کارزارهای رسانه‌ای، که به‌نوعی همپای جنایات هفت دهه‌ای رژیم صهیونیستی علیه فلسطینی‌ها عمل می‌کنند، به پوشش نادرست و تحریف واقعیت‌ها کمک می‌کنند.
کمیته بین‌المللی حفاظت از خبرنگاران (CPJ) اعلام کرده که دست‌کم 128 خبرنگار و کارکنان رسانه‌ای در پی جنگ یک‌ساله رژیم صهیونیستی علیه غزه کشته شده‌اند و هر بار که یک روزنامه‌نگار کشته یا مجروح می‌شود، تکه‌هایی از حقیقت را از دست می‌دهیم. در این راستا، رهبر انقلاب اسلامی تأکید دارند که "شما روایت کنید حقایق جامعه‌ی خودتان و کشور خودتان را". در دنیایی که با ابزار رسانه‌ای پر شده، این روایت‌ها نقش حیاتی در شکل‌گیری افکار عمومی و تغییرات اجتماعی ایفا می‌کنند.
جنگ روایت‌ها به یک ابزار قدرتمند در عرصه جنگ نرم تبدیل شده است، جایی که رسانه‌ها می‌توانند افکار، اراده و احساسات مردم را تحت تأثیر قرار دهند. کشورهای استکباری به ویژه آمریکا با بهره‌گیری از تکنیک‌های مدرن برای کنترل و هدایت افکار عمومی، در کشورهای مختلفی مانند لهستان، گرجستان و اوکراین رژیم‌های سیاسی را تغییر داده‌اند. در تمامی این دگرگونی‌ها، استفاده از ابزار رسانه و جنگ نرم به‌جای خشونت، مؤلفه‌ای کلیدی بوده است.
این شرایط، نیاز به ابزارهای خبری مستقل و خبرنگاران شجاعی را که بتوانند واقعیت‌ها را مستند کنند، دوچندان می‌کند. هر نوع سرکوب رسانه‌ای و آزادی بیان نه‌تنها به پنهان کردن حقیقت کمک می‌کند، بلکه می‌تواند هزینه‌های انسانی و اجتماعی جبران‌ناپذیری را در پی داشته باشد.
آمار کشته‌شدگان در غزه به 41 هزار و 595 نفر و تعداد مجروحان به 96 هزار و 251 نفر رسیده است. این واقعیت تلخ نمایانگر نادیده‌گرفتن حقوق خبرنگاران و عدم رعایت قوانین بین‌المللی است. شرایط انسانی در نوار غزه به شدت نگران‌کننده است و این محدودیت‌ها بر اقدامات اضطراری و امدادی تأثیر منفی گذاشته و راهکارهای انسانی را با چالش‌های جدی روبرو کرده است.
در این جنگ روایت‌ها، ما باید به قدرت رسانه‌ها و عکاسی در ثبت واقعیت‌ها و بیان صدای مظلومیت‌ها توجه کنیم. از این رو، حفظ و حمایت از حقوق خبرنگاران و همچنین دسترسی به اطلاعات دقیق و آزاد، برای روشن‌سازی و درک درست از وقایع جهانی ضرورت دارد. واقعیت‌ها باید ثبت شوند، نه‌تنها به خاطر حفظ تاریخ، بلکه به‌خاطر آینده‌ای که بر اساس حقیقت و شفافیت ساخته خواهد شد.
در تحلیل جنگ رسانه‌ای و نقش خبرنگاران در بحران‌ها، به وضوح مشاهده می‌شود که رسانه‌ها و خبرنگاران به‌عنوان حافظان حقیقت و صدای مظلومان عمل می‌کنند. بی‌رحمی‌های رژیم صهیونیستی در غزه و کشتار بی‌رحمانه خبرنگاران، زمینه‌ای برای تأکید بر اهمیت حفاظت از آزادی بیان و حقوق رسانه‌ها ایجاد کرده است. تعداد بالای شهدای خبرنگار در غزه نشان‌دهنده تلاش نظامی برای سرکوب حقیقت و کنترل روایت‌ها است.
تاریخچه عکاسی جنگ، ثبت واقعیت‌های انسانی و تأثیرات آن در افکار عمومی، نشان می‌دهد که رسانه‌ها چگونه می‌توانند به ابزار تغییر اجتماعی و سیاسی تبدیل شوند. در دنیای امروز، نیاز مبرم به خبرنگاران مستقل و شجاع، که بتوانند واقعیت‌ها را مستند کرده و صدای حقایق جامعه خود باشند، بیش از پیش احساس می‌شود.
با توجه به آمار کشته‌شدگان و مجروحان در غزه، هرگونه سرکوب رسانه‌ای، نه‌تنها مانع بازگو کردن حقیقت می‌شود بلکه می‌تواند تبعات انسانی و اجتماعی جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد. جنگ روایت‌ها به مثابه یک ابزار مؤثر در جنگ نرم، نیازمند رویکردی شفاف و صادقانه در ارائه اطلاعات و واقعیت‌هاست.
در نهایت، توجه به حقوق خبرنگاران، حمایت از آزادی بیان و دستیابی به اطلاعات آزاد، از الزامات ضروری برای ساختن آینده‌ای بهتر با درک درست از واقعیت‌ها است. ثبت و روایت حقیقت‌ها نه تنها به حفظ تاریخ کمک می‌کند بلکه راهی برای دستیابی به عدالت و آشتی در جوامع انسانی به شمار می‌رود.
* محمدمهدی دارا