یک قنات چگونه مدرن‌ترین محله تهران را به وجود آورد؟/ همه چیز درباره «ایوانک» حوالی شهرک قدس
همشهری آنلاین نوشت: از بزرگراه شهید همت وارد میدان صنعت که می‌شوید، با گذر از شمال میدان به محله ایوانک می‌رسید. محله‌ای که حدود نیم قرن قدمت دارد و با شهرسازی مدرن تهران شکل گرفته است. این محله به نوعی ادامه محله شهرک غرب است ولی ماجرای متفاوتی از هویت محلی را در درون خود نهان کرده است.
محله شهرک قدس (غرب) از 6 فاز تشکیل شده است که فازهای4، 5 و 6 شهرک، محدوده محله ایوانک را تشکیل می‌دهد. محله‌ای در منطقه 2 که از سمت شمال به بلوار دادمان، از ضلع جنوب به بزرگراه شهید همت، از سمت غرب به بوسیتان نهج البلاغه و از سوی شرق به بلوار فرحزادی می‌رسد. هسته اولیه محله سال 1355 شکل گرفته و «مهدی قدیانی» از ساکنان اولیه محله دراین‌باره می‌گوید: «حدود سال‌های 1355 زمین محله ایوانک بیابانی و تپه ماهور بود و مالکیت آن را بنیادی به عهده داشت که قرار بود در محل برای گروه مرفه و کارمندان صدا و سیما، خانه‌های ویلایی در قطعات 500 متری بسازد. این خانه‌های ویلایی در 2 طبقه ساخته شدند. همچنین یک سینمای آزاد هم در محله و در مکان فاز 4 طراحی شد. البته محله ایوانک، طبق مدل شهرسازی شهرک غرب، از سیستم آمریکایی پیروی می‌کرد و قرار بود مدرن‌ترین نوع شهرسازی در اینجا شکل بگیرد.»
تغییر در مسیر ساخت‌وساز
در همان سال‌های 1355 آن بنیاد، ساخت ویلاهای خود را شروع کرد. جدول‌بندی خیابان‌ها انجام شد. ساخت برخی ویلاها هم به اتمام رسید اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی طرح آن بنیاد نیمه‌کاره ماند و زمین‌های محله ایوانک به سازمان زمین شهری و بنیاد مستضعفان واگذار شد. «محمد قربانی» از ساکنان محله می‌گوید: «سازمان صدا و سیما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تلاش کرد برای کارمندان خود در محله ایوانک، ساختمان بگیرد. بالاخره هم موفق شد در فاز 5 محله، مجتمعی برای سکونت کارمندان صدا و سیما از سازمان زمین شهری بخرد.»
همچنین «محمد قدیری» یکی دیگر از اهالی که یکی از ساکنان این مجتمع است دراین‌باره اطلاعات خوبی به یاد دارد و ادامه می‌دهد: «کارمندان بابت هر 100مترمربع مسکن، مبلغ 120 هزار تومان به سازمان صدا و سیما پرداخت کردند. مجتمع 50 بلوک داشت. هر بلوک از 4 طبقه و هر طبقه از دو واحد 150مترمربعی تشکیل می‌شد. همچنین هر بلوک 500مترمربع فضای سبز داشت. کار ساخت و تکمیل مجتمع از سال 1361 آغاز و سال 1369 به پایان رسید. سایر زمین‌های محله ایوانک هم به تعاونی‌ها، اداره‌ها، سازمان‌های دولتی و واحدهای تجاری فروخته شد. در نتیجه محله ایوانک در شکل شهرسازی، مسیر متفاوتی از آنچه که در ابتدا برای آن پیش‌بینی شده بود را طی کرد.»
به نام ماه‌ها
همچنان وقتی در کوچه‌پس‌کوچه‌های محله ایوانک قدم بزنید، آثاری از خانه‌های ویلایی را می‌بینید که قدمت آنها به دهه 50 باز می‌رسد. «احمد رحمانی» که اوایل دهه 60 در محله ایوانک ساکن شده، درباره نخستین تصویرهای که از محله به یاد دارد می‌گوید: «وقتی اوایل دهه 60 به ایوانک آمدم، برج‌های حافظ و سعدی در فازهای اول شهرک غرب وجود داشتند. تعدادی از خانه‌های ویلایی هم در قطعات هزار مترمربعی و در 2طبقه در محله ایوانک به چشم می‌آمد. محله جدول‌بندی و خیابان‌کشی شده بود. تصویرهای که در ابتدای دهه 60 دیدم، در واقع در دهه 50 شکل گرفته بود. خانه‌های ویلایی در 12 گذر یا به اصطلاح امروزی کوچه قرار داشتند. گذرها را براساس نام ماه‌های فصل‌ها یعنی فروردین، اردیبهشت و... می‌خواندند. سایر قسمت‌های محله ایوانک هم بیابانی و تپه ماهور بودند.»
دکه‌هایی از گذشته تا امروز
قدیمی‌ترین بناهای که در محله ایوانک وجود دارد؛ دکه‌ها هستند. یکی از این دکه‌ها در خاطرات و یادهای مردم محله رنگ قابل توجهی دارد. «علی قاسمی» از ساکنان قدیمی‌محله درباره آنها بیشتر توضیح می دهد: «دهه 50، محله ایوانک خیابان‌بندی و جدول‌کشی شده بود. بلوار ایوانک هم وجود داشت. در نبش بلوار، دکه‌ای بود که اهالی آن را به نام «دکه امیر» می‌شناختند. چون آن زمان در محل مجوز ساخت واحدهای تجاری و اداری وجود نداشت و همه واحدها مسکونی بودند. دکه امیر به علت نبود واحدهای تجاری و اداری در محل و برای رفع نیاز و مایحتاج اولیه خوراکی مردم به وجود آمده بودکه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی مجوز ساخت واحدهای تجاری و اداری در محل داده شد.»
او اضافه می‌کند: «برای خرید سایر نیازها، مردم به محله فرحزاد می‌رفتند. البته روبه‌روی دکه امیر، دکه روزنامه‌فروشی آقا فرج بود. اهالی برای خرید روزنامه جلو دکه صف می‌بستند. همچنین در ورودی گذرهای که خانه‌های ویلایی وجود داشتند؛ دکه‌های نگهبانی برای امنیت اهالی طراحی شده بود. هنوز هم این دکه‌ها در محل وجود دارند.»
قناتی که نفس می‌کشد
یکی دیگر از ویژگی‌های بارز محله ایوانک، وجود فضای سبز محله است. با حضور هم در محله ایوانک، انگار بام سبز تهران را مشاهده می‌کنید. در این محله با وجود ساختمان‌ها و واحدهای تجاری و اداری متوجه کمبود فضای سبز نمی‌شوید. وجود 2 بوستان بزرگ نهج‌البلاغه و خوارزم در محل بر این ویژگی می‌افزاید. در کوچه‌ای که پارک خوارزم در آن قرار دارد و به همین نام معروف است؛ کنار خانه‌های ویلایی، قناتی دیده می‌شود که هنوز نفس می‌کشد. به گفته اهالی قدیمی، این قنات سرچشمه تشکیل هسته اولیه محله ایوانک بوده است.
محله‌ای با خیابان‌های معروف
در حال حاضر محله ایوانک را با مجتمع‌های تجاری و اداری بزرگش می‌شناسند. محله‌ای که حدود 40 سال پیش برای ایجاد واحدهای مسکونی شکل گرفت، اکنون مرکز تجمع بزرگ‌ترین واحدهای تجاری و اداری مانند میلاد نور و مجتمع‌ها و برج‌های مختلف است.
همچنین ساختمان‌های وزارت بهداشت، سازمان خصوصی‌سازی، بیمارستان‌های آتیه و لاله هم در این محله قرار دارند و از مکان‌های شاخص محله به شمار می‌روند.
در کنار اینها معروف‌ترین خیابان‌های غرب تهران از جمله فلامک، ایوانک، گل افشان، زرافشان و فرحزاد هم در محله ایوانک است.
بیشتر بخوانید:
217 35
کد خبر 1689588
