یک کارگردان تئاتر: ممیزی خطرناک‌تر از کروناست
ناصر حسینی مهر معتقد است بلایی که ممیزی‌های غیراصولی بر سر هنر می‌آورند، بارها مرگ‌بارتر از بیماری‌هایی نظیر کرونا یا طاعون است.
این کارگردان تئاتر برای اجرای نمایش «مده‌آ ماتریال» با تئاتر شهر قول و قرار گذاشته بود که کرونا همه چیز را بر هم زد و او هم به جای غصه خوردن، این نمایشنامه را برای انتشار آماده کرد.
حسینی مهر در گفتگو با ایسنا از وضعیت مبهم اجرای نمایش «مده‌آ ماتریال» به دلیل تعطیلات کرونایی سخن گفت و از نگارش پژوهشی اساسی خبر داد که کمرش را خم کرده است.
او یادآوری کرد: مهر ماه امسال برای اجرای نمایش «مده‌آ ماتریال» در تئاتر شهر نوبت داشتیم که با تعطیلی کرونا رو به رو شدیم و اجرای ما هم مانند بسیاری از اتفاقات دیگر به تعویق افتاد. به همین دلیل تصمیم گرفتم حال که فرصتی برای اجرای نمایش نیست، این اثر را به شکل کتاب به دست مخاطبان برسانم.
این مترجم تئاتر خاطرنشان کرد: قبلا هم نمایش دیگرم «هملت ماشین» چنین سرنوشتی پیدا کرد. البته آن نمایش به دلیل برنامه‌ریزی نادرست مدیران وقت تئاتر که اجرای آن را دائم به تعویق می‌انداختند، با مدتی تاخیر به صحنه رفت و این چنین بود که اول نمایشنامه آن منتشر شد و دو سال بعد اجرایش روی صحنه رفت و متاسفانه بعد از 19 شب، متوقف شد.
حسینی مهر، ممیزی سلیقه‌ای را بلایی بدتر از کرونا دانست و تاکید کرد: وجود کرونا یا طاعون و نظایر آن می‌تواند توجیهی برای اجرا نشدن تئاتر باشد ولی ممیزی ناروا در هنر توجیه‌ناپذیر است و باعث بیماری‌هایی مهلک‌تر از طاعون و کرونا در جامعه می‌شود.
او در ادامه با ارایه توضیحاتی درباره موضوع نمایشنامه «مده‌آ ماتریال» که نوشته هاینر مولر نمایشنامه‌نویس آلمانی است، افزود: مولر در بیشتر آثارش مانند همین نمایشنامه حاضر یا نمایشنامه‌های دیگرش مانند «هراکلس»،«ادیپوس» یا «الکترا» و نظایر آن با بهره بردن از اساطیر یونان به انعکاس جامعه و زمانه خود می‌پردازد. او از صرف انتقال آن اسطوره کهن اجتناب می‌کند و در واقع آن را بهانه‌ای قرار می‌دهد تا از جامعه و روزگار خود سخن بگوید.
این کارگردان و بازیگر تئاتر ادامه داد: مولر در نمایشنامه «مده‌آ ماتریال» سراغ مادری رفته با دو فرزند که نه علیه یک مرد، بلکه علیه بی‌عدالتی‌ها و پایمال شدن ارزش‌های انسانی عصیان می‌کند.
او که مدتی در آلمان زندگی و فعالیت کرده، این نمایشنامه را اثری بسیار زیبا و در عین حال دشوار خواند و افزود: حتی فهم عبارت‌های آن برای مردم آلمان هم سخت است و در این میان من ایرانی با بضاعت اندکم در زبان آلمانی سه سال تمام وقت گذاشتم تا ترجمه کار به پایان رسید.
حسینی مهر در پاسخ به این پرسش که آیا منتظر فراهم شدن شرایط برای اجرای صحنه‌ای این نمایش می‌مانید یا آن را در فضای مجازی به اجرا می‌گذارید، گفت: در چند ماه گذشته درباره این موضوع صحبت‌های زیادی مطرح شده است. واقعیت این است که نمی‌توان به یک ایده قطعی شتاب‌زده یا آمرانه در این زمینه رسید و همه چیز بستگی به شرایط افراد دارد. به عنوان نمونه برخی از اهالی تئاتر توانایی تدریس یا ترجمه یا پژوهش و... دارند که همه اینها لازمه جریان تئاتری یک کشور است ولی بدا به حال کسی که فقط توانایی انجام تنها یک کار را در تئاتر دارد. چنین کسی طبیعتا دچار محدودیت‌های بیشتری خواهد شد و در وضعیت دشوار فعلی، کم کم فرسوده می‌شود و این دوری از صحنه، بر موجودیت هنری‌اش اثرگذار خواهد بود.
او اضافه کرد: به سهم خود سعی می‌کنم تئاتر را در خودم زنده نگه دارم و کارهای دیگری در رابطه با آن انجام دهم مانند ترجمه و انتشار نمایشنامه‌هایی مثل «مده‌آ ماتریال» یا کتاب پژوهشی دیگری که درباره تئاتر ایران در دست انتشار دارم.
این پژوهشگر از نگارش کتابی جامع درباره تئاتر ایران خبر داد و گفت: 6 سال برای این کتاب وقت گذاشته‌ام که به تازگی نگارش آن در 700 صفحه به پایان رسیده است. این اثر به بررسی تئاتر ایران در فاصله کودتای 28 مرداد سال 1332 تا انقلاب اسلامی در سال 1357 می‌پردازد و عنوان آن نیز «تئاتر ایران / از کودتا تا انقلاب» است.
حسینی مهر خاطرنشان کرد: این پژوهش واقعا کمر مرا خم کرد! چون فقط یک کار آماری نیست بلکه تمام رویدادهای تئاتر ایران به شکل تحلیلی و نقد انتقادی در آن بررسی شده است. بنابراین در دوران کرونا بیکار ننشستم و غصه هم نخوردم بلکه سعی کردم زندگی تئاتری خود را به شیوه‌ای دیگر تداوم ببخشم.
لینک کوتاه: asriran.com/003ClM