12 نکته برای ارتقاء کنگره علوم انسانی اسلامی به روایت رضا غلامی

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری تسنیم، اختتامیه ششمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی با گردهمایی مسئولان کمیسیون‌های تخصصی کنگره به صورت مجازی برگزار شد و طی آن گزارشی از اقدامات و دستاوردهای کنگره ارائه شد.

حجت الاسلام رضا غلامی، رئیس مجمع عالی علوم انسانی اسلامی در این نشست با بیان این که این دوره از کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی با کمیت و کیفیتی به مراتب بهتر از دوره‌های پیشین برگزار شد، گفت: اغراق نیست اگر عرض کنم از جهت گستردگی حوزه مطالعاتی یعنی کل علوم انسانی، کیفیت مقالات و تعهد به استانداردهای علمی و پژوهشی، فراوانی کمیسیون های تخصصی به 16 کمیسیون، مشارکت پررنگ بزرگان رشته‌های تخصصی، تعداد مراکز علمی و تخصصی همکار به بیش از پنجاه مجموعه و از جهت طول زمان برگزاری و تنوع مکانی طی ده روز در نقاط مختلف کشور، این کنگره شبیهی در کشور ندارد.

وی با تشکر از همراهی کسانی که در برگزاری این کنگره همکاری لازم را داشتند، افزود: من به عنوان یکی از خادمین شما در مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، لازم می‌دانم از همه عزیزانی که در برگزاری شکوهمند ششمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی تشریک مساعی کردند به ویژه دبیر محترم مجمع عالی علوم انسانی و همچنین رؤسا و دبیران محترم 16 کمیسیون تخصصی کنگره، کمال سپاس را داشته باشم.

غلامی تصریح کرد: البته هیچ فعالیت علمی آن هم در این ابعاد گسترده بدون اشکال و ایراد نیست. لذا از همه همکارانم تقاضا دارم با بهاء دادن به نقد و ایجاد بسترهای مساعد برای آن، تلاش کنند تا علاوه بر احصاء نقاط ضعف در کنار نقاط قوت، فرصت های لازم برای ارتقاء کیفیت هفتمین کنگره در سال 1402 فراهم شود.

وی با اشاره به نکات و محورهای مهم پیرامون کنگره علوم انسانی اسلامی افزود: اول اینکه ما باید در تهیه سریع و متقن ساختار منطقی موضوعات و مسائل هر کمیسیون، همت به خرج دهیم. جا دارد دبیرخانه کنگره برنامه‌ریزی کند تا سال آینده همین موقع کتاب ساختار منطقی موضوع و مسائل هر کمیسیون تخصصی در قالب یک کتاب منتشر شده و به نقد گذاشته شود.

وی ادامه داد: دوم اینکه، ما باید کمیته‌ای داشته باشیم تا در یک طراحی علمی دقیق نسبت علمی میان کمیسیون‌ها را مشخص کند و عرصه‌هایی را برای کار مشترک در قالب میدان‌های بین رشته‌ای و یا چند رشته‌ای تعیین نماید. سوم اینکه، خوشبختانه ما هر دوره با کمک جمعی از پژوهشگران در دانشگاه امام صادق (ع)، تحلیل کلان و روشمندی از هر کنگره تهیه و منتشر می‌کنیم لکن جا دارد از این به بعد به سمت تحلیل محتوای مقالات حرکت کنیم و لااقل برای نمونه تحلیل مقالات یکی از کمیسیون‌های تخصصی کنگره ششم را در دستور کارمان قرار دهیم. تحلیل محتوا موجب می‌شود تا فرصت مساعدی برای استفاده مضاعف از محصولات علمی کنگره ایجاد شود.

غلامی با تاکید بر اینکه باید در داوری مقالات به یک اسلوب دقیق‌تری دست پیدا کنیم، گفت: نکته چهارم اینکه باید دقت ارزیابی‌ها افزایش پیدا کند و حق کسی ضایع نشود. ضمن اینکه داوری‌ها از کلیشه‌ای شدن نجات پیدا کند و سیلقه شخصی داور کمتر در ارزیابی دخالت داشته باشد و سرجمع، کیفیت مقالات، دوره به دوره ارتقاء پیدا کند.

وی با اشاره به مولفه پنجم بیان کرد: چرخه محققان و مولفان مقالات کنگره باید به نحوی فهم و ترسیم شود که کنگره بتواند تنوع لازم را در محققان و مولفان مقالات به وجود آورده و فرصت بیشتری را برای شکل‌گیری نوآوری در مقالات فراهم کند. نکته ششم سوق پیدا کردن حداقل نیمی از ظرفیت هر کمیسیون تخصصی به سمت مطالعات عملی و کاربردی در جهت پاسخگویی به نیازهای مبتلابه و فوری کشور است که باید به یک اصل تبدیل شود.

رئیس مجمع عالی علوم انسانی اسلامی هفتمین مولفه را شناسایی فعالان علوم انسانی اسلامی در جهان اسلام و ارتباط منظم با آن‌ها و درک اشتراکات فکری و سپس برنامه‌ریزی جهت تالیف مقالات مشترک (یعنی یک نویسنده ایرانی و یک نویسنده غیر ایرانی)، عنوان کرد.

غلامی، توجه به کارهای گروهی به شکل غیرتشریفاتی و بسترسازی برای تالیف مقالاتی که جمعی از محققان درجه یک نویسنده آن هستند را هشتمین مولفه دانست و گفت: این افراد می‌توانند از این طریق یک گره علمی را باز کنند یا نظریه تازه‌ای ارائه نمایند که به شتاب بخشیدن به حرکت کنگره کمک کند.

وی تصریح کرد: نکته نهم بسترسازی برای برپایی محافل مناظره و نقد با حضور مخالفان علوم انسانی اسلامی چه در داخل و چه در خارج کشور آن هم با سعه صدر بالا است که امر مهمی است و هرچند از ابتدای تاسیس کنگره و سپس مجمع عالی علوم انسانی اسلامی به آن اهتمام شده اما هنوز فاصله ما با رسیدن به نقطه مطلوب زیاد است. دوستان عزیز می‌دانند که ما در مجمع عالی علوم انسانی اسلامی هیچ ابایی از بحث و گفتگوی انتقادی نداریم و با آغوش باز و رعایت همه آداب، حاضر به مناظره با مخالفان علوم انسانی اسلامی هستیم.

غلامی با اشاره به مولفه دهم گفت: به نظر می‌رسد محققان علوم انسانی اسلامی، می‌بایست اشراف بسیار بالایی به جدیدترین نظریات غیر اسلامی در علوم انسانی داشته باشند و علاوه بر نقد این نظریه‌ها و حتی استفاده از نقاط قوت آنها، باب مطالعات تطبیقی در علوم انسانی اسلامی را باز کنند.

رئیس مجمع عالی علوم انسانی اسلامی خاطرنشان کرد: در بیان نکته یازدهم تاکید می‌شود که کمیسیون‌های تخصصی بین فواصل 2 ساله برگزاری کنگره با حمایت مراکز علمی عضو مجمع عالی علوم انسانی اسلامی به شکل سرزنده و پرنشاط به فعالیت‌های خود ادامه داده و به هیچ وجه تعطیل نشوند. باید دقت داشت، بالا رفتن کیفیت کنگره منوط به همین فعالیت مداوم کمیسیون‌هاست. برگزاری نشست‌های تخصصی، هم‌اندیشی‌های علمی، برپایی کرسی‌های ترویجی، نوآوری و نظریه‌پردازی و نقد آثار علمی جدیدالانتشار، کم‌ترین‌کاری است که هر کمیسیون می‌تواند برای آن برنامه داشته باشد.

غلامی، میدان دادن به جوان‌های نخبه و پراستعداد در علوم انسانی تحت هدایت اساتید پیش کسوت را دوازدهمین نکته عنوان کرد و افزود: این مطلب برای رشد این حرکت کاملا ضروری است. خاصیت نیروی جوان نخبه این است که می‌تواند بن بست گشایی کند، چیزی که ما امروز به آن در خیلی از عرصه‌ها نیاز داریم لذا جا دارد ما در کنگره نه فقط به شناسایی جوانان نخبه اهمیت بدهیم بلکه برای آن‌ها فرصت‌هایی را جهت بروز و ظهور استعدادشان فراهم کنیم.

غلامی در پایان اظهار امیدواری کرد در کنگره هفتم، به طور جدی‌تر و حساب شده‌تر، برای هر کمیسیون یک موضوع کانونی ایجاد گردد. اگرچه در گنگره ششم هم این اتفاق تا حدی افتاد و بیشتر کمیسیون‌ها تلاش کردند بر یک‌محور خاص تمرکز کنند.