5 کتاب برای دوران کرونایی به انتخاب نویسندگان تحریریه عصر ایران / احسان محمدی

عصر ایران - تعطیلات اجباری کرونا که شامل حال خیلی‌ها شده است، یک فرصت استثنایی برای خواندن کتاب است حال قرار است اعضای تحریریه عصرایران، برای این زمان ویژه 5 کتاب را معرفی کنند، شاید کمکی باشد برای آنهایی که دوست دارند کتاب بخوانند. کتاب‌های زیر را احسان محمدی معرفی کرده است:

احسان محمدی: نوشتن لیست کتاب‌های محبوب، مثل انتخاب بازیکن برای تیم ملی فوتبال است. هیچ لیستی وجود ندارد که بتواند همه را راضی کند و همیشه منتقدانی وجود دارد که با دلایل منطقی و گاهی هم کاملا قلبی و عاشقانه لیست را زیر سوال ببرند. این البته حق طبیعی آنهاست همانطور که حق طبیعی ماست که کتاب‌ها، فیلم‌ها و آدم‌هایی که جزو محبوب‌های شماست را نپسندیم!

امکان معرفی برخی از کتاب‌های محبوبم میسر نیست. آنچه اینجا معرفی می‌کنم چند کتابی است که دوستشان دارم و گمان می‌کنم برای مخاطب عام می‌تواند آموزنده یا دستکم سرگرم‌کننده باشد و وقتی به آخرین صفحه رسید احساس کند چیزی بر خورجین دانسته‌هایش افزوده شده است.

1- کمونیسم رفت، ما ماندیم و حتی خندیدیم

نویسنده: اسلاونکا دراکولیچ

مترجم: رویا رضوانی

نشر: گمان

«پیش خودمان فکر می‌کردیم هلوهای بعد از انقلاب فرق می‌کند - بزرگ‌تر، شیرین‌تر، رسیده‌تر و خوش‌آب و رنگ‌تر می‌شوند، اما یک روز که در بازار میوه، جلوی پیشخوانی در صف ایستاده بودم متوجه سدم که هلوها هنوز به همان سبزی، ریزی و سفتی قدیمند، می شد گفت یک جورهایی پیشا - انقلابی». ص 18

این کتاب روایت زندگی از زبان زنان عادی است که در کشورهای مجارستان، لهستان، چکسلواکی، بلغارستان و آلمان شرقی زیر سایه سنگین و خیال‌پرداز کمونیسم زندگی کرده اند و عمر، جوانی، رویاها و عزیزان‌شان را از دست داده‌اند. کتاب به زبان بسیار ساده و ترجمه روان نوشته شده اما عمیقا تاثیرگذار است.

مناسب برای: کسانی که علاقه‌مند هستند کتاب‌های تاریخی و فلسفی را با آمیزه‌ای از روایت و قصه و نکات طنزآمیز و گاه گزنده بخوانند. آنها که از روندهای سیاسی و تاریخی ناامید می‌شوند یا زیادی به ثبات بنیان‌های انسان‌ساخت امیدوارند!

2- یادداشت‌های پنج‌ساله

نویسنده: گابریل گارسیا مارکز

مترجم: بهمن فرزانه

نشر: ثالث

گابریل گارسیا مارکز در ایران عموما با کتاب «صدسال تنهایی» به یاد آورده می‌شود. کتابی که حتی کسانی که آن را نخوانده‌اند یا به خاطر فضای سورئال در نیمه رها کرده‌اند دوست دارند بگویند آن را خوانده‌اند و عاشقش هستند!

اما یادداشت‌های پنج سال مجموعه‌ای دلربا از نوشته‌های این برنده نوبل است که با ترجمه بهمن فرزانه مثل عسل شیرین است. یادداشت‌ها بسیار کوتاه و گاهی تا دو_سه صفحه است و به مسائل مختلف می‌پردازد از «بیماری سیاسی محمدرضا پهلوی»، «کوکاکولا، یادش بخیر» تا «همینگوی در کوبا» و...

مناسب برای: کسانی که علاقه‌مند به روزنامه‌نگاری حرفه‌ای یا یاداشت‌نویسی هستند یا دوست دارند برش‌های کوتاهی از زندگی را از قلم یک استاد ممتاز بچشند.

3- جامعه‌شناسی خودمانی

نویسنده: حسن نراقی

نشر: اختران

این کتاب را شاید به بیش از پنجاه نفر هدیه داده‌ام. اگر روزی گرفتار نفرین شوم و در این کشور مسئولیتی بپذیرم، در کنار کتاب‌های درسی کم‌حاصل حتما خواندن این کتاب را هم برای تمام دانش‌آموزان توصیه می‌کنم. چیزی شبیه پیک‌های نوروزی قدیم!

نویسنده با پرهیز از کلیشه‌های معمول در ستایش یا نقد کوبنده ما ایرانیان، رفتارهایی مثل «ظاهرسازی»، «حسادت و حسدورزی»، «همه چیز دانی»، «مسئولیت ناپذیریم» و... در ما ایرانیان را نقد می‌کند.

خواندن این کتاب اگر کوچکترین حسنی داشته باشد این است که ما را از توهم به شدت مخرب، بهترین و باهوش‌ترین و فرهیخته‌ترین مردم دنیا دور می کند و باعث یک شناخت واقعی تر می شود. امری که به ما برای یک شهروند یا انسان بهتر بودن کمک می کند.

مناسب برای: کلمه «جامعه‌شناسی» مثل «فلسفه» همیشه با خودش کمی ترس می‌آورد. انگار کت و شلوار دانشگاهی تنش است. اما این کتاب برای هرکسی و با هر سطح سوادی خواندنی و آموختنی است. این کتاب می‌تواند دروازه ورود به مطالعات جامعه‌شناسی باشد.

4- پپ گواردیولا، پیروزی به عبارت دیگر

نویسنده: گیلم بالاگه

مترجم: حسین گازر

نشر: کتاب کوله‌پشتی

اسمش را گذاشته‌اند مربی - فلیسوف! از میان انبوه کتاب های ورزشی که خوانده‌ام و از هر کدام چیزی یاد گرفته‌ام این کتاب برایم متفاوت بود. بخشی از آن احتمالا به علاقه شخصی من به او از زمان بازی برمی‌گردد اما گیلم بالاگه به عنوان یک روزنامه‌نگار سرشناس اسپانیایی به خوبی در این کتاب از دور و نزدیک سیمای مردی که می‌شناسیم را مثل لئونادرو داوینچی هنگام نقش زدن مونالیزا، به تصویر کشیده است.

«چیزی که باعث رشد میشه، شکست و مرتکب اشتباه شدنه - همون چیزیه که هوشیارمون می‌کنه. وقتی پیروز می‌شیم، با خودمون فکر می‌کنیم "عالی بود، ما بردیم" مطمئنا بعضی کارها رو اشتباه انجام دادین ولی خیلی خونسردین. تنها فایده‌ای که بردن داره اینه که شب راحت می‌خوابین.»/ صفحه 183

مناسب برای: اگر به فوتبال علاقه دارید یا ندارید، این کتاب می‌تواند به شما یک نگاه متفاوت بدهد که چطور یک مربی مثل پپ گواردیولا می‌تواند به یک رهبر متمایز تبدیل شود. چطور می‌شود ستاره‌های سرکش را مهار کرد، شکست‌ها را تحمل کرد و همیشه یک نقشه تازه در آستین داشت.

5- مجلس قربانی سنمار

نویسنده: بهرام بیضایی

نشر: روشنگران و مطالعات زنان

دریغم آمد از کتاب بگویم و این نمایشنامه فوق‌العاده از استاد بهرام بیضایی را معرفی نکنم. داستان معماری که بنای باشکوهی ساخت و به جای پاداش، جانش را گرفتند.

«چه کوتاه شد صبر بلند تو؛ در صدای استخوان‌هایت» ص 10

«خرامیدنش روزه باطل می‌کند و شیخ بی‌نماز!» ص 29

«به خدا که زر بهتر ندیدم از طلوع آفتاب و غروب آن؛ وقتی دلم نزدیک است به آن که از وی دورم!» ص 39

«که دیده این همه کوشش برای دست روی دست نهادن؟ آه که اینجا هر دلیلی می شنوم، برای کار نکردن است»! ص 51

کتاب لبریز از این گزین‌گویه‌هاست. شیرین و دل‌چسب.

مناسب برای: برای آنها که دوست دارند دایره واژگان فارسی‌شان را تقویت کنند و در یک نمایشنامه کوتاه 76 صفحه‌ای از تاریخ و زندگی در خاورمیانه درسی تازه و البته بسیار تکرارشدنی بگیرند!

5+2:

تواضع زیادی خودش نوعی ریاکاری پیشرفته است! از دوستان نازنین نویسنده و مترجمم پوزش می‌خواهم که کتاب‌هایشان را معرفی نکردم اما از کتاب‌هایی که خودم نوشته‌ام «جنگ بود» و «شیوه دلبری و متروآشوبی» را در این روزها توصیه می‌کنم.

«جنگ بود» روایتی بی‌اغراق و سانسور از جان به در بردن من و خانواده و همسالانم از جنگ است و این روزها به کار می آید که چطور امید و سر فرود نیاوردن مقابل دشواری، امکان گذار از هر مهلکه‌ای به آدمی می‌دهد.

«شیوه دلبری و متروآشوبی» هم برای علاقه‌مندان به کوتاه‌نویسی به ویژه در شبکه‌های اجتماعی می‌تواند مفید باشد. برای آنها که این روزها از مترو و تجمع آدم‌ها می‌ترسند، یادآوری خاطرات مشترک است! اطلاعات بیشتر در مورد این دو کتاب که خرید اینترنتی آنها هم از انتشارات معین و کتاب آمه مقدور است را اینجا و اینجا می‌توانید بببنید.