آذربایجان غربی پیشتاز در آبیاری نوین

آذربایجان‌غربی با تجهیز یکهزار هکتار از اراضی کشاورزی خود به شیوه آبیاری نوین در فروردین و اردیبهشت سال 1399، استان پیشتاز کشور در این عرصه شد و تاکنون نیز یک‌هزار و 300 هکتار از اراضی کشاورزی منطقه در سال جاری به این شیوه های نوآورانه تجهیز شده‌است.

بهره برداران آذربایجان غربی در شمال غرب کشور با 800 تا 850 هزار هکتار زمین کشاورزی به تولید سالانه 6.2 میلیون تن انواع محصولات اشتغال دارند؛ 400 هزار هکتار از اراضی کشاورزی در این استان دیم و 310 هزار هکتار آبی و 120 هزار هکتار نیز باغات است.

از مجموع اراضی کشاورزی استان 265 هزار هکتار برای اجرای طرح های آبیاری نوین مستعد هستند و 66 هزار هکتار آن به شیوه های نوین آبیاری در کشاورزی تجهیز شده‌است.

تجهیز حدود 33 درصد از کل اراضی آذربایجان غربی به شیوه های آبیاری نوین که 25 هزار و 221 هکتار است در دولت تدبیر و امید انجام شده که بیانگر خیز بلند دولت برای ارتقای راندمان تولید و آبیاری و در کنار آن احیای دریاچه ارومیه می‌باشد.

براساس اظهارات کارشناسان آب و خاک در این استان در شیوه آبیاری مدرن میزان مصرف آب در هر هکتار چهار هزار و 400 متر مکعب است که با اتمام طرح های نوین آبیاری اعم از تحت فشار و قطره ای در شمال و جنوب آذربایجان غربی می‌توان به درصد قابل توجهی از صرفه جویی وارتقای راندمان آبیاری دست یافت.

این درحالی است که در شیوه آبیاری غرقابی در هر هکتار 10 هزار متر مکعب مصرف آب وجود دارد که با توجه به الگوی کشت محصول، زراعی و باغی بودن این میزان متفاوت است.

محققان و کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در این بخش تلفیق روشهای آبیاری نوین و نیز روشهای علمی را نیز در صرفه جویی آب مصرفی با اهمیت می‌دانند و در این راستا گام‌های مطلوبی را برداشته اند.

رشد فراگیر اشتغال دربخش کشاورزی

رییس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: بخش کشاورزی مهمترین پیشران توسعه اقتصادی استان به شمار می‌رود که نقش مهمی در رشد فراگیر اشتغال و کاهش نرخ بیکاری دارد.

رسول جلیلی اضافه کرد: در این راستا سلسله پیشران هایی برای توسعه بخش کشاورزی در این استان داریم که به صورت برنامه ریزی های بلند مدت و کوتاه مدت طراحی و اجرا می‌شوند.

وی اظهارکرد: شیوه های نوین آبیاری، دومین پیشران توسعه بعد از گلخانه ها در آذربایجان غربی است و در حال حاضر 66 هزار هکتار اراضی کشاورزی مجهز به سیستم آبیاری تحت فشار در این استان وجود دارد که در صدد افزایش و توسعه سیستم های نوین آبیاری هم هستیم.

وی اضافه کرد: از ابتدای برنامه های اجرایی ستاد احیای دریاچه ارومیه توسط دولت تدبیر و امید، بیش از 558 میلیون متر مکعب در آب مصرفی بخش کشاورزی صرفه جویی شده‌است که 230 میلیون متر مکعب از طریق استفاده از فنون علمی و فنی و 328 میلیون متر مکعب از محل کاهش دریافت از محل سدهای استان در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بوده‌است.

وی درباره محصولات کشاورزی تولیدی در آذربایجان غربی گفت: این استان 830 هزار هکتار اراضی قابل کشت دارد که 400 هزار هکتار اراضی دیم و 310 هزار هکتار اراضی آبی و 120 هزار هکتار باغات است که 46 نوع محصول در این اراضی تولید می شود.

مستعد بودن 265 هزار هکتار زمین برای اجرای آبیاری نوین

معاون آب و خاک سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی نیز گفت: 265 هزار هکتار از اراضی کشاورزی این استان برای اجرای طرح های آبیاری نوین مستعد هستند.

علی اصغرزاده افزود: از این میزان در سطح 66 هزار هکتار شیوه های نوین آبیاری اجرا شده‌است که 22 هزار و 221 هکتار آن در دولت تدبیر و امید رقم خورده‌است.

وی ادامه داد: از کل مجموع 265 هزار هکتار اراضی مستعد برای پیاده سازی شیوه آبیاری‌های نوین حدود 61 هزار و 571 هکتار از محل ساماندهی آبهای مرزی استان با 95 درصد پیشرفت فیزیکی در دولت تدبیر و امید در استان طراحی شده و در حال اجراست.

اصغرزاده گفت: بخشی از اعتبارات این طرح ها استانی و بخشی نیز ملی بوده که تا کنون یک‌هزار و 400 میلیارد تومان برای آن هزینه شده و برای اتمام آن به 300 میلیارد تومان نیز نیاز است.

وی اضافه کرد: از کل 61 هزار و 571 هکتار نیز 13 هزار هکتار در شهرستان پیرانشهر در جنوب آذربایجان‌غربی تحت پوشش این طرح بوده و بقیه در شهرستان‌های شمالی اجرایی می‌شود.

معاون آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی بیان کرد: در شیوه نوین آبیاری میزان مصرف در هر متر مکعب چهار هزار و 400 متر مکعب است که با اتمام طرح های آبیاری تحت فشار در شمال استان سالانه افزون بر 270 میلیون متر مکعب صرفه جویی رخ می‌دهد.

وی ادامه داد: این درحالی است که در شیوه آبیاری غرقابی در هر هکتار 10 هزار متر مکعب مصرف آب وجود دارد که با توجه به الگوی کشت محصول و زراعی و باغی بودن این میزان متفاوت است.

اصغرزاده گفت: مزایای این طرح این است که در حالت عادی جوی پشته ها را از بین نمی‌برد و به تسطیح نیازی نیست و ماندابی نیز در مزارع رخ نمی‌دهد.

وی افزود: در این روش مزارع به صورت یکپارچه آبیاری می‌شود و در تولید با افزایش 80 تا 100 درصدی همراه است.

وی ادامه داد: کاهش هزینه کارگری و ارائه کود به صورت محلول از مزایای دیگر این طرح هاست و مواد آلی زمین نیز به استفاده علف های هرز نمی‌رسد.

معاون اب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی بیان کرد: تمام آب رها شده به پای گیاه روانه شده و از فرسایش خاک نیز به نحو موثری جلوگیری می‌شود.

وی با اشاره به حمایت های دولت در این راستا ادامه داد: تسهیلاتی به متقاضیان در این راستا پرداخت می‌شود که براساس استاندارد اعلام شده برای هر هکتار زمین به روش آبیاری قطره ای 17.5 میلیون تومان یارانه دولتی تعلق می‌گیرد.

وی افزود: در زمینه آبیاری بارانی نیز 10.5 میلیون تومان کمک بلاعوض دولتی ارائه می‌شود و برای آبیاری کم فشار نیز به ازای هر هکتار 7.5 میلیون تومان تسهیلات بلاعوض دولتی پرداخت می‌شود.

اصغرزاده گفت: تنها پروژه ای که در بخش کشاورزی هرگز متوقف نشده و اعتبارات آن از سالی به سال بعد منتقل می‌شود، بخش آبیاری نوین است.

وی اضافه کرد: در سال 1398 در آذربایجان‌غربی بیش از چهار هزار هکتار تجهیز اراضی به آبیاری نوین توسط کشاورزان اجرا شد.

وی با اشاره به اینکه آذربایجان غربی با عملکرد یک‌هزار هکتار در 2 ماهه اول سال جاری دارای رتبه اول کشور در این زمینه است، گفت: در این زمینه حمایت صددرصدی دولت وجود دارد.

معاون آب و خاک سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی گفت: همچنین اگر کشاورزان اراضی خود را به صورت تجمیعی یا یکپارچه سازی به سامانه‌های نوین آبیاری تجهیز کنند تا 85 درصد هزینه‌ها از سوی دولت پرداخت می‌شود و تنها 15 درصد هزینه به عهده مالکان است.

عملکرد موفق آبیاری قطره ای در زمینهای کشاورزی

محقق مرکز تحقیقات سازمان جهادکشاورزی آذربایجان‌غربی هم در این باره گفت: آبیاری تحت فشار باید قادرباشد واقعا در مصرف آب صرفه جویی ایجاد کند و تبخیر و راندمان آبیاری را کاهش دهد.

رضا طایفه رضایی بیان کرد: آبیاری قطره‌ای در باغات انگور و شلیل در آذربایجان غربی عملکرد موفقی دارد چون امکان رشد علف‌های هرز در این روش کاهش می یابد.

وی بیان کرد: ولی در باغ‌های سیب، گیلاس و زردآلو که نیاز به آب بالایی دارند، روش دیگری توسط محققان پیشنهاد شده که روش قطره ای زیر سطحی است.

این محقق اضافه کرد: همچنین روش نوار طیف نیز که جزو روش‌های نوین آبیاری است، در زراعت بسیار کارایی دارد و در کشت خیار، گوجه فرنگی و چغندر قند، پیاز و سیر در ارومیه و شاهین‌دژ در حال اجرا بوده و به وفور نیز جا افتاده‌است.

وی افزود: پیشتر از این آبیاری بارانی بسیار رونق داشت و پیشنهاد می‌شد اما محققان مرکز تحقیقات روشهای دیگری را بررسی کرده و در حال تعمیم هستند.

وی گفت: در مزارع گندم سایت های الگویی با محوریت احیای دریاچه ارومیه طراحی شده‌است و کشت های روی پشته های 25 سانتیمتری در زمین در چهار ردیف انجام شده‌است.

طایفه رضایی گفت: به صورت مکانیکی و با آبیاری قطره ای زیر سطحی می‌توان گام های مفیدی در راستای کاهش مصرف آب برداشت ولی در جایی که نیاز به اعتبار و بودجه بالاست، می توان با روش های جایگزین نیز تلفات آب و تبخیر را کاهش داد.

با وجود اینکه آذربایجان‌غربی از استان‌های موفق در اجرای سیستم‌های نوین آبیاری در اراضی آبی است اما انتظار می‌رود با توجه به اهمیت مصرف بهینه آب در اراضی کشاورزی به ویژه نقش آن در احیای دریاچه ارومیه سی آز بیشتری د ورزی در آزش اده از ی ورزی در ز زی ف آب برگزار شود دای ط روشی آری را ورزان .

همچنین رت ورزان ا از راه اازی آری، ری د ورزی ای اده ورزان از ت ای اار و راه اازی روشی آری و و در ا و رات و د و اداری ای و ورزان در اده از این امکان دیگر راهکارهای گسترش نفوذ این طرح‌ها در مزارع و باغات است.

استان آذربایجان‌غربی دارای بیش از سه میلیون نفر جمعیت است که تنوع آب و هوایی آن باعث شده یکی از استان های موفق در حوزه کشاورزی باشد؛ این استان دارای 850 هزار هکتار اراضی کشاورزی است.

این استان دارای 9 میلیون راس دام سبک (گوسفند و بز) و دام سنگین و مرغ و ماکیان است.

جمعیت بهره بردار کشاورزی استان آذربایجان غربی 235 هزار نفر است که این جامعه سالانه حدود 6.2 میلیون تن محصولات کشاورزی تولید می‌کنند.

• آذربایجان غربی
• آبیاری
• اراضی کشاورزی