آسیب‌های اقتصادی قطعی اینترنت / اهمیت اقتصاد دیجیتال در دادوستدهای اجتماعی
این روزها قطعی اینترنت و فیلتر شبکه‌های اجتماعی که به بستری برای درآمدزایی و فعالیت استارتاپ‌ها مبدل شده، موجب نگرانی فعالان کسب‌وکارهای این بستر و وارد شدن آسیب‌های اقتصادی بر این فعالان اقتصادی شده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا؛ گزارش‌ها و مشاهدات شخصی کاربران نشان از این دارد که از 30 شهریور 1401 اینترنت در تهران و دیگر شهرها دچار قطعی و اختلالات زیادی شد و از ساعت 16 روز جمعه اول مهرماه: اینترنت موبایل (همراه اول و ایرانسل) در تمام تهران قطع و صرفاً دسترسی به سایت‌های داخلی مقدور بود.
قطع اینترنت چه آسیبی برای اقتصاد کشور دارد؟
بر اساس آماری که در سال گذشته منتشر شد، بالغ بر 10 میلیون کسب‌وکار خرد در بستر شبکه اجتماعی وجود دارد و نت‌بلاکس که مسئولیت پایش ترافیک جهانی اینترنت و برآورد خسارت ناشی از قطع آن را در کشورهای گوناگون را به عهده دارد برآوردی بیش از 1.5 میلیون دلار از خسارت اقتصادی هر ساعت قطعی و اختلال اینترنت را گزارش نموده است. بیشتر بخوانید: آشوب چه آسیبی به اقتصاد خرد و کلان کشور وارد می‌کند؟ این مجموعه (نت‌بلاکس) باتوجه‌به داده‌های 30 شهریورماه و رصد اینترنت ایران در گزارش خود اعلام کرد: این اختلال، بزرگ‌ترین اختلال در اینترنت ایران از سال 2019 تا کنون است. البته صبح چهارشنبه در حاشیه جلسه هیئت دولت عیسی زارع‌پور از احتمال اختلال و محدودیت در شبکه سراسری اینترنت در ایران به دلیل برخی تصمیمات امنیتی سخن گفته بود و چند ساعت بعد که این محدودیت‌ها آغاز شدند و هم‌زمان توییت هایی از موافقان طرح صیانت منتشر شد توییت‌هایی مثل توییت روح‌الله مؤمن نسب که عدم اجرای طرح صیانت را حاصل این ناآرامی‌ها در روزهای اخیر دانست. اصلی‌ترین محدودیت‌های اینترنتی از عصر چهارشنبه بود که ابتدا همراه اول و سپس سایر اپراتورهای تلفن همراه پوشش‌دهی ال‌تی‌ای را از دسترس خارج کردند. سپس نوبت به اختلال شدید در اینستاگرام، شبکه اجتماعی پرطرف‌دار دیگر رسید.
فیلترشکن، امکانی که در دسترس همگان نیست
حالا کسب‌وکارهای ایرانی در فضای مجازی برای دسترسی به همین اپلیکیشن‌ها هم نیاز به فیلترشکن داشتند. امکانی که در دسترس همگان نیست. در سال‌های گذشته مجموعه‌های اقتصادی مختلف اعدادی بیش از یک میلیون تا یک میلیون و 700 هزار شغل را در پوشش شبکه‌های اجتماعی به‌خصوص اینستاگرام در ایران را اعلام نموده بودند و برآورد چرخش مالی بیش از 40 هزار میلیارد تومان در سال را داده بودند و در گزارشاتی اعلام کردند، درآمد حدود 10 میلیون نفر به اینستاگرام وابسته است. همه اینها در حالی است که قطعی اینترنت فقط محدود به این دو پلتفرم نبود و علاوه بر آنها اپلیکیشن‌های لینکدین، گوگل‌پلی و اپ‌استور، همچنین سایت استارلینک هم در ایران فیلتر شده‌اند که پس از اعلام مقامات امنیتی در راستای استفاده آشوبگران از چت‌های اپلیکیشن‌هایی نظیر دیوار و دیجی کالا و... این امکان از این سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها نیز قطع شد.
ارتزاق بیش از 10 میلیون نفر از فضای کسب و کار مجازی / محدودیت‌ها برداشته خواهند شد
بهتر است در نظر داشته باشیم که خسارت‌های ناشی از قطعی اینترنت فقط محدود به کسب‌وکارهای اینستاگرامی نخواهد بود. بااین‌وجود وزیر کشور در گفت‌وگو با صداوسیما درباره ادامه‌پیداکردن این محدودیت‌ها گفت: اغتشاشگران موجب اعمال چنین محدودیت‌هایی می‌شوند. طبیعتاً اگر دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی مطمئن شوند که دیگر چنین موقعیتی در اختیار آشوب گران قرار نخواهد گرفت، این محدودیت‌ها برداشته خواهند شد.
رضا الفت نسب عضو هیئت‌مدیره اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی نیز در این زمینه به راه دانا گفت: طبق اعلام دبیر شورای فضای مجازی بیش از دو میلیون و 400 هزار کسب‌وکار در حوزه فروش و تبلیغات فقط در فضای اینستاگرام فعال هستند. مرکز آمار نیز گزارشی را منتشر کرد که نشان می‌داد بیش از 10 میلیون نفر از این فضا ارتزاق می‌کنند. اینها اعداد کوچکی نیستند و واقعیت روشن این است که مردم روزانه ساعات زیادی را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذرانند. طبیعی است که بخش مهمی از تجارت به این فضا منتقل شود. در نتیجه قطعی سراسری اینترنت در ایران ضربات سهمگینی را به چرخه تجارت در شبکه‌های اجتماعی وارد می‌نماید. وی توضیح داد: بسیاری از کسب‌وکارهای بزرگ هزینه سنگینی در این زمینه انجام داده‌اند و یکی از ورودی‌های خود را به‌صورت مکمل اینستاگرام، تلگرام و واتس‌اپ قرار داده‌اند که زمان بر شدن اتصال مجدد به این شبکه‌ها موجب خسارت بیشتر به این کسب‌وکارها و آسیب اجتماعی خواهد شد. از جنبه دیگر طولانی شدن زمان قطعی اینترنت جدا از زیان‌های گسترده اقتصادی می‌تواند بسیاری از ارتباطات مشابه را نیز مختل کند. محدودیت‌ها ممکن است باعث روآوردن افراد به منابع ناامن برای دانلود و به‌روزرسانی‌های برنامه‌های کاربردی شود و از این ناحیه بدافزارها می‌توانند دستگاه‌های اشخاص را مورد حمله قرار دهند.
اهمیت اقتصاد دیجیتال در دادوستدهای اجتماعی
در شرایط کنونی و باتوجه‌به اقتصاد جهانی، این روزها اقتصاد دیجیتال در جهان جایگاه ویژه‌ای را به خود اختصاص داده و سهم اقتصاد دیجیتالی از تولید ناخالص داخلی در ایران نیز حدود 7.2 درصد است البته در برخی از کشورهای جهان این نسبت اعدادی تا 30 درصد را نیز نشان می‌دهد. این درصدها نشان‌دهنده اهمیت اقتصاد دیجیتالی در کشورها هستند. همچنین اقتصاد دیجیتال معادل 15.5 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی است که طی 15 سال گذشته دو و نیم برابر سریع‌تر از تولید ناخالص داخلی جهانی رشد کرده است. امروز کشور ما نیز نیازمند توسعه در بحث اشتغال دیجیتال و به‌تبع آن اقتصاد دیجیتال است. اگر محدودیت‌ها در زمینه اینترنت ادامه پیدا کند نمی‌توان به آینده اقتصاد دیجیتال امیدوارم بود. لازم است به اینترنت به‌عنوان ابزاری برای توسعه نگاه شود. اینترنت ارتباطات کاری و حرفه‌ای را میسر می‌سازد و کارآفرینان بسیاری در این فضا می‌توانند فعالیت‌های خود را معرفی کنند. امروز مسئولان باید در نظر داشته باشند که قطعی مکرر اینترنت و ناپایداری در اتصال به شبکه می‌تواند ضربه جبران‌ناپذیری به اقتصاد دیجیتال کشور وارد کند.
آثار قطعی اینترنت بر استارتاپ‌ها
اکوسیستم استارتاپی مثل اسنپ، دیجی‌کالا، جعبه، علی‌بابا، بازار، ترب، دیوار، آپ و... که حول محور تکنولوژی شکل‌گرفته‌اند و پتانسیل رشد بالایی دارند در کشور نیز طی سال‌های اخیر گسترش پیدا کرده‌اند. بسیاری از استارتاپ‌ها به‌واسطه اینترنت فعالیت خود را انجام و ادامه می‌دهند. قطعی اینترنت و غیرشفاف بودن سیاست‌ها در این زمینه می‌تواند حیات این استارتاپ‌ها را تهدید کند و اشتغال‌زایی فراوانی که توسط استارتاپ‌ها ایجاد شده است را متزلزل و دچار بحران نماید. به گزارش راه دانا، با قطع دسترسی مردم به شبکه‌های اجتماعی از منظر امنیتی شاید در کوتاه‌مدت بتوان بر بحران شکل‌گرفته در کشور فائق آمد؛ اما در درازمدت قطع منابع درآمدی بخشی از مردم چیزی جز افزایش نارضایتی‌ها و تزریق معترض به جامعه نخواهد داشت؛ لذا صرف‌نظر از تأثیرات امنیتی غیرمستقیم ناشی از قطع شبکه‌های اجتماعی، اینترنت و اقتصاد آی‌تی پایه در کشور، به طور حتم در زمان التهابات اجتماعی، بخشی از مردم وقتی راهی برای کسب اخبار از وضعیت کشور در پیشروی خود نمی‌بینند، مسیر جدید کسب خبر یعنی شبکه‌های ماهواره‌ای معاند را انتخاب می‌کنند. در پایان مضاف بر اینکه نگه‌داشتن مردم در منزل به‌عنوان یکی از راهکارهای کنترل التهابات اجتماعی، امنیتی دلیل حضور میدانی بخشی از مردم برای کسب اخبار از کف خیابان خودبه‌خود اثرگذاری خود را از دست خواهد داد که مسئولان باید این موارد را در نظر داشته و سپس اقدام به تصمیم‌سازی و اقدام عملی در راستای قطعی اینترنت را در دستور کار قرار دهند.