آغاز نبرد تجاری چین و آمریکا از دریا
تقابل چین و آمریکا از سطح تعرفه‌های بندری و تحریم‌های صنعتی فراتر رفته و به رقابتی چندلایه در حوزه‌های فناوری، انرژی، زیرساخت و مالی تبدیل شده است.
به گزارش مشرق، چین در بحبوحه تنش‌های تجاری با آمریکا، روز سه‌شنبه تحریم‌هایی را علیه 5 شرکت تابعه شرکت کشتی‌سازی «هانوا اوشن» کره‌جنوبی که با آمریکا مرتبط هستند، اعمال کرد. این اقدام وزارت بازرگانی چین در روزی رخ داد که چین و آمریکا، هزینه‌های بندری اضافه را برای کشتی‌های یکدیگر اعمال کردند اما پکن کشتی‌های ساخت خود را معاف کرد.
این وزارتخانه در بیانیه‌ای اعلام کرد سازمان‌ها و افراد در چین از انجام معاملات، همکاری یا فعالیت‌های مرتبط با واحدهای هانوا منع شده‌اند. همچنین در این بیانیه آمده است: شرکت‌های تابعه مرتبط با «هانوا اوشن» در آمریکا، به فعالیت‌های تحقیقاتی مربوطه دولت آمریکا کمک و از آنها حمایت کرده‌اند و در نتیجه حاکمیت، امنیت و منافع توسعه‌ای چین را به خطر انداخته‌اند.
پس از اعلام تحریم چین، سهام «هانوا اوشن»، با 5,8 درصد کاهش بسته شد و سهام «هیوندای هِوی» هم 4,1 درصد نزول کرد.
رویترز ماه سپتامبر گزارش داد «هیوندای هِوی» به عنوان رقیب کره‌ای «هانوا اوشن» و بزرگ‌ترین کشتی‌ساز جهان، در حال مذاکره با شرکت‌ها برای خرید کارخانه‌های کشتی‌سازی آمریکایی است.
اظهارنامه هانوا نشان می‌دهد این شرکت، یک کارخانه کشتی‌سازی در استان شرقی شاندونگ چین را اداره می‌کند که ماژول‌های قطعات کشتی را می‌سازد. طبق اعلام هانوا، این شرکت ماژول‌ها را برای مونتاژ نهایی به کارخانه کشتی‌سازی خود در کره‌جنوبی عرضه می‌کند.
دولت ترامپ امسال از برنامه‌هایی برای وضع عوارض بر کشتی‌های مرتبط با چین رونمایی کرد تا تسلط پکن بر صنعت دریایی جهانی را کاهش داده و کشتی‌سازی آمریکا را تقویت کند.
چین نیز هفته گذشته به این اقدام واکنش نشان داد و اعلام کرد در همان روزی که عوارض آمریکا اعمال می‌شود، عوارض بندری خود را بر کشتی‌های مرتبط با آمریکا وضع خواهد کرد.
بر اساس گزارش رویترز، چین می‌گوید اقدامات آمریکا صنایع دریایی، لجستیک و کشتی‌سازی این کشور را هدف قرار می‌دهد، نقض جدی قوانین بین‌المللی و هنجارهای اساسی روابط بین‌الملل است.
* رقابت ژئواقتصادی در آب‌های جهانی
در ادامه رقابت‌های فزاینده اقتصادی میان ایالات متحده و چین، تحریم‌های متقابل و اقدامات تعرفه‌ای در حوزه صنایع دریایی و کشتی‌سازی، به یکی از جدیدترین میدان‌های تقابل راهبردی 2 قدرت جهانی تبدیل شده است. در حالی که واشنگتن تلاش دارد با اعمال عوارض بندری بر کشتی‌های مرتبط با چین، نفوذ پکن در صنعت دریایی را محدود کند، چین نیز با تحریم شرکت‌های مرتبط با آمریکا و وضع تعرفه‌های متقابل، به‌دنبال حفظ جایگاه خود در زنجیره جهانی حمل‌ونقل و لجستیک است.
اقدام اخیر وزارت بازرگانی چین در تحریم 5 شرکت تابعه «هانوا اوشن» کره جنوبی، که با نهادهای آمریکایی همکاری دارند، نشان‌دهنده تغییر تاکتیکی پکن در هدف‌گیری شرکت‌های واسطه‌ای است که در زنجیره تأمین صنایع دفاعی و دریایی آمریکا نقش دارند. این اقدام، همزمان با اعمال تعرفه‌های بندری جدید از سوی 2 کشور، نشان‌دهنده ورود تنش‌ها به سطح عملیاتی و اقتصادی است.
تحریم‌های چین بلافاصله اثر خود را در بازارهای مالی نشان داد؛ سهام «هانوا اوشن» با کاهش 5.8 درصدی و سهام «هیوندای هِوی» با افت 4.1 درصدی مواجه شد. این واکنش‌ها، علاوه بر تأثیر مستقیم بر شرکت‌های کره‌ای، پیام روشنی به سایر بازیگران منطقه‌ای ارسال کرد: همکاری با آمریکا در حوزه‌های حساس دریایی ممکن است با تبعات اقتصادی از سوی چین همراه باشد.
* استراتژی آمریکا؛ تقویت کشتی‌سازی داخلی
دولت ترامپ در سال جاری با رونمایی از برنامه‌هایی برای اعمال عوارض بر کشتی‌های مرتبط با چین، عملاً تلاش دارد تسلط پکن بر صنعت کشتی‌سازی جهانی را کاهش دهد. این سیاست، بخشی از راهبرد کلان واشنگتن برای بازگرداندن ظرفیت‌های تولیدی به داخل و کاهش وابستگی به زنجیره‌های تأمین آسیایی است. در همین راستا، شرکت‌های آمریکایی در حال مذاکره با «هیوندای هِوی» برای خرید کارخانه‌های کشتی‌سازی هستند؛ حرکتی که می‌تواند به بازآرایی مالکیت صنعتی در حوزه دریایی منجر شود.
پکن در واکنش به اقدامات آمریکا، تعرفه‌های بندری جدیدی را بر کشتی‌های مرتبط با ایالات متحده اعمال کرده اما کشتی‌های ساخت چین را از این تعرفه‌ها معاف کرده است. این اقدام، نه‌تنها به عنوان ابزار فشار اقتصادی، بلکه به‌منزله حمایت از تولید داخلی و تقویت رقابت‌پذیری کشتی‌سازان چینی در بازار جهانی تلقی می‌شود.
* رقابت در صنعت دریایی
صنعت کشتی‌سازی و حمل‌ونقل دریایی، بویژه در دوران پساکرونا و با رشد تجارت منطقه‌ای، به یکی از محورهای ژئواقتصادی تبدیل شده است. تسلط بر بنادر، خطوط کشتیرانی و ظرفیت ساخت کشتی، نه‌تنها مزیت تجاری، بلکه ابزار نفوذ سیاسی و امنیتی محسوب می‌شود. در این چارچوب، اقدامات آمریکا و چین علیه یکدیگر، بخشی از رقابت برای کنترل زیرساخت‌های حیاتی تجارت جهانی است.
چین در واکنش به تحریم‌های آمریکا، این اقدامات را نقض جدی قوانین بین‌المللی و هنجارهای روابط بین‌الملل دانسته است. اما در عمل اما هر 2 کشور در حال بازتعریف قواعد بازی هستند؛ قواعدی که دیگر نه بر پایه اجماع جهانی، بلکه بر اساس منافع ملی و رقابت منطقه‌ای شکل می‌گیرند. این روند اگر ادامه یابد، می‌تواند به تضعیف نهادهای چندجانبه و افزایش تنش‌های تجاری در سایر حوزه‌ها نیز منجر شود.
* رقابت چین و آمریکا به کدام حوزه‌ها کشیده خواهد شد؟
تحلیلگران معتقدند این رقابت راهبردی به‌زودی به سایر بخش‌های حساس اقتصادی و فناورانه نیز گسترش خواهد یافت. تجربه سال‌های اخیر نشان داده است هرگاه یکی از 2 قدرت جهانی در حوزه‌ای برتری نسبی پیدا کند، طرف مقابل با ابزارهای تحریمی، محدودیت‌های تجاری یا مداخلات فناورانه، تلاش می‌کند موازنه را به نفع خود تغییر دهد. در ادامه، مهم‌ترین حوزه‌هایی که می‌توانند صحنه تقابل بعدی چین و آمریکا باشند، بررسی می‌شود:
صنعت نیمه‌هادی‌ها، بویژه در حوزه تراشه‌های هوش مصنوعی و پردازنده‌های پیشرفته، یکی از حساس‌ترین نقاط رقابت میان واشنگتن و پکن است. آمریکا با اعمال محدودیت‌های صادراتی بر شرکت‌هایی مانند SMIC و ممنوعیت فروش تجهیزات ساخت تراشه به چین، تلاش کرده است رشد فناوری این کشور را کند کند. در مقابل، چین با سرمایه‌گذاری‌های سنگین در توسعه زنجیره تأمین داخلی و حمایت از شرکت‌های بومی، به دنبال کاهش وابستگی به فناوری غربی است. انتظار می‌رود در ماه‌های آینده، تقابل در این حوزه با تحریم‌های هدفمند، ممنوعیت همکاری‌های تحقیقاتی و محدودسازی دسترسی به فناوری‌های نوین تشدید شود.
با رشد بازار خودروهای برقی و انرژی‌های پاک، رقابت بر سر کنترل منابع معدنی حیاتی مانند لیتیوم، کبالت و نیکل به اولویت راهبردی تبدیل شده است. چین در حال حاضر بخش عمده‌ای از زنجیره تولید باتری‌های لیتیومی را در اختیار دارد، در حالی که آمریکا تلاش می‌کند با توسعه معادن داخلی و همکاری با کشورهای آمریکای لاتین، سهم خود را افزایش دهد. احتمال وضع تعرفه‌های جدید، محدودیت در صادرات مواد معدنی و رقابت بر سر سرمایه‌گذاری در کشورهای ثالث، از سناریوهای محتمل در این حوزه است.
رقابت بر سر توسعه شبکه‌های 5G و آینده اینترنت، بویژه در زمینه اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و رایانش ابری، یکی دیگر از میدان‌های تنش میان 2 کشور است. آمریکا با تحریم شرکت‌هایی مانند هواوی و ZTE، تلاش کرده نفوذ چین در زیرساخت‌های دیجیتال جهانی را محدود کند. در مقابل، چین با گسترش پروژه‌هایی مانند «جاده دیجیتال ابریشم» در آفریقا، آسیای مرکزی و خاورمیانه، به‌دنبال تثبیت جایگاه خود در معماری اینترنت آینده است. احتمالاً در آینده، تقابل بر سر استانداردهای جهانی، مالکیت داده‌ها و امنیت سایبری شدت خواهد گرفت.
با رشد برنامه‌های فضایی چین و توسعه ماهواره‌های ارتباطی و سنجش از دور، آمریکا این حوزه را نیز به عنوان میدان رقابت راهبردی تعریف کرده است. چین با راه‌اندازی منظومه‌های ماهواره‌ای و توسعه ایستگاه فضایی خود، به‌دنبال کاهش وابستگی به زیرساخت‌های غربی است. در مقابل، آمریکا با تقویت همکاری‌های فضایی با اروپا و هند و حمایت از شرکت‌های خصوصی مانند SpaceX، به‌دنبال حفظ برتری خود در مدارهای پایین زمین و ارتباطات فضایی است. احتمال تقابل در زمینه دسترسی به مدارها، مالکیت داده‌های فضایی و رقابت بر سر مشتریان بین‌المللی وجود دارد.
با رشد ارزهای دیجیتال ملی مانند «یوان دیجیتال»، چین تلاش می‌کند وابستگی به دلار در مبادلات بین‌المللی را کاهش دهد. این اقدام، بویژه در تجارت با کشورهای تحریم‌شده یا در حال توسعه، می‌تواند جایگاه دلار را به چالش بکشد. آمریکا نیز با توسعه مقررات سختگیرانه و کنترل بر پلتفرم‌های مالی جهانی، به‌دنبال حفظ سلطه خود بر نظام پولی بین‌المللی است. در آینده، رقابت بر سر استانداردهای ارز دیجیتال، تسویه بین‌المللی و نفوذ در بانک‌های مرکزی کشورهای ثالث، به یکی از محورهای تقابل تبدیل خواهد شد.
در مجموع، تقابل چین و آمریکا از سطح تعرفه‌های بندری و تحریم‌های صنعتی فراتر رفته و به رقابتی چندلایه در حوزه‌های فناوری، انرژی، زیرساخت و مالی تبدیل شده است. این رقابت، نه‌تنها آینده اقتصاد جهانی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند نظم ژئوپلیتیک جدیدی را رقم بزند که در آن، وابستگی به قدرت‌های سنتی جای خود را به بلوک‌های منطقه‌ای و همکاری‌های فناورانه خواهد داد.
منبع: وطن امروز
