آلودگی هوای تهران؛ تناقض آمارها از 143 تا 432!

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، صبح امروز خبری به نقل از شبکه MSN که شاخص آلودگی هوای شهر تهران را در ساعت 8 صبح امروز، 432 نشان داده و این عدد نگران کننده که با معیار IQAir به عنوان هوای خطرناک شناخته می‌شود، باعث ایجاد موجی از نگرانی در میان پایتخت‌نشینان شده است.

این درحالی است که شرکت کنترل کیفیت هوای تهران شاخص آلودگی هوای تهران را عدد 143 و سایت معتبر IQAir هم این عدد را 162 اعلام کرده بود. اما ماجرا چیست؟

شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index یا AQI) عددی است که وضعیت آلودگی هوا را به‌طور خلاصه بیان می‌کند. این شاخص از کشوری به کشور دیگر ممکن است متفاوت باشد، زیرا معیارها و روش‌های محاسبه آن بر اساس استانداردهای محلی تعیین می‌شوند. تفاوت در شاخص AQI بین کشورها یا وب‌سایت‌ها می‌تواند به چند عامل اصلی مرتبط باشد:

1. معیارهای آلاینده‌ها

کشورهای مختلف برای تعیین کیفیت هوا بر انواع خاصی از آلاینده‌ها تمرکز دارند. این آلاینده‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:

ذرات معلق (PM2.5 و PM10): ذرات کوچک معلق در هوا که از منابعی مانند خودروها، صنایع، یا گردوغبار ناشی می‌شوند.

ازن (O3): گاز آلاینده‌ای که بیشتر در اثر واکنش‌های شیمیایی در هوای گرم و آفتابی ایجاد می‌شود.

دی‌اکسید نیتروژن (NO2): گاز حاصل از سوخت‌های فسیلی.

دی‌اکسید گوگرد (SO2): گاز ناشی از احتراق سوخت‌های سولفوردار.

مونوکسید کربن (CO): گاز سمی تولیدشده از احتراق ناقص.

هر کشور ممکن است بر اساس تأثیرات بهداشتی و منابع محلی آلاینده‌ها، تأکید بیشتری بر یک یا چند مورد از این آلاینده‌ها داشته باشد.

2. محدوده‌ها و رنگ‌بندی شاخص‌ها

کشورها از محدوده‌های مختلف برای تعیین وضعیت کیفیت هوا استفاده می‌کنند. برای مثال:

در ایالات متحده (EPA)، شاخص AQI از 0 تا 500 طبقه‌بندی می‌شود:

0-50: خوب (سبز)

51-100: متوسط (زرد)

101-150: ناسالم برای گروه‌های حساس (نارنجی)

151-200: ناسالم (قرمز)

201-300: بسیار ناسالم (بنفش)

بالای 300: خطرناک (قهوه‌ای)

در چین، معیارها معمولاً سخت‌گیرانه‌تر نیستند و ممکن است وضعیت مشابه با آمریکا را در شاخص‌های پایین‌تر، ناسالم نشان ندهند.

در هند، محدوده‌ها مشابه هستند اما سطوح بالاتری از آلودگی ممکن است "متوسط" طبقه‌بندی شود.

3. استانداردهای غلظت آلاینده‌ها

سطح آستانه‌ای که برای یک آلاینده خاص ناسالم تلقی می‌شود، در کشورها متفاوت است. برای مثال:

در استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA)، غلظت PM2.5 در 12 میکروگرم بر مترمکعب، "خوب" است.

در چین، همین غلظت ممکن است به عنوان "متوسط" یا حتی "ناسالم برای گروه‌های حساس" طبقه‌بندی شود.

4. روش‌های جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها

کشورها از فناوری‌ها و روش‌های متفاوتی برای اندازه‌گیری و مدل‌سازی آلودگی هوا استفاده می‌کنند:

در آمریکا و اروپا، ایستگاه‌های سنجش هوا معمولاً از تجهیزات پیشرفته با استانداردهای بالا استفاده می‌کنند.

در کشورهای در حال توسعه، ایستگاه‌ها ممکن است کمتر یا از دقت کمتری برخوردار باشند، یا از مدل‌سازی‌های غیرمستقیم برای تخمین AQI استفاده شود.

مثال:

PM2.5 در یک روز خاص:

اگر غلظت PM2.5 برابر 35 میکروگرم بر مترمکعب باشد:

در آمریکا: AQI بین 101-150 طبقه‌بندی می‌شود (ناسالم برای گروه‌های حساس).

در چین: ممکن است این مقدار در بازه متوسط قرار گیرد.

در اروپا: ممکن است قوانین محلی سخت‌تر یا آسان‌تر از این مقدار باشد.

ازن:

در روزی که ازن در یک شهر آمریکایی به 70 قسمت در میلیارد (ppb) برسد، ممکن است AQI به وضعیت ناسالم برسد.

در همان شرایط، در چین یا هند ممکن است ازن به عنوان مشکل جدی تلقی نشود.

تفاوت در شاخص وب‌سایت‌های پایش بروز آلایندگی

وب‌سایت‌های مختلف مانند MSN و IQAir اطلاعات مربوط به AQI را ارائه می‌دهند، اما ممکن است در روش جمع‌آوری داده‌ها، معیارها و نمایش اطلاعات تفاوت‌هایی داشته باشند.

MSN اطلاعات مربوط به کیفیت هوا را از منابع مختلف جمع‌آوری می‌کند و به کاربران ارائه می‌دهد. این وب‌سایت معمولاً از داده‌های سازمان‌های محلی و بین‌المللی استفاده می‌کند و شاخص AQI را بر اساس استانداردهای متداول مانند استانداردهای سازمان حفاظت محیط زیست ایالات متحده (EPA) نمایش می‌دهد.

شاخص کیفیت هوای تهران در سایت MSN در ساعت 8 صبح

IQAir یک پلتفرم جهانی است که به‌طور تخصصی به ارائه اطلاعات کیفیت هوا می‌پردازد. این وب‌سایت داده‌های مربوط به آلاینده‌های مختلف مانند PM2.5، PM10، ازن (O)، دی‌اکسید نیتروژن (NO)، دی‌اکسید گوگرد (SO) و مونوکسید کربن (CO) را جمع‌آوری و تحلیل می‌کند.

IQAir از شبکه گسترده‌ای از ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا در سراسر جهان بهره می‌برد و شاخص AQI را بر اساس استانداردهای بین‌المللی محاسبه و به‌روزرسانی می‌کند. این وب‌سایت همچنین اطلاعات تاریخی، داده‌های بی‌درنگ و پیش‌بینی آلودگی هوا را برای بیش از 500 هزار مکان در بیش از 100 کشور ارائه می‌دهد.

شاخص کیفیت هوای تهران در سایت IQAir در ساعت 8.30 امروز

تفاوت‌ها:

منابع داده: MSN ممکن است از منابع مختلف و ترکیبی از داده‌های محلی و بین‌المللی استفاده کند، در حالی که IQAir به‌طور مستقیم از شبکه ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا داده‌ها را جمع‌آوری می‌کند.

استانداردهای محاسبه: IQAir به‌طور شفاف از استانداردهای بین‌المللی برای محاسبه AQI استفاده می‌کند، در حالی که استانداردهای مورد استفاده توسط MSN ممکن است بسته به منبع داده متفاوت باشد.

جزئیات ارائه‌شده: IQAir اطلاعات جامع‌تری از جمله داده‌های تاریخی، پیش‌بینی‌ها و توصیه‌های بهداشتی مرتبط با کیفیت هوا ارائه می‌دهد، در حالی که MSN ممکن است اطلاعات مختصرتر و کلی‌تری در این زمینه ارائه کند.

در نتیجه در حالی که هر دو وب‌سایت اطلاعات مفیدی درباره کیفیت هوا ارائه می‌دهند، تفاوت در منابع داده، استانداردهای محاسبه و جزئیات ارائه‌شده می‌تواند منجر به اختلافاتی در شاخص‌های نمایش‌داده‌شده شود. IQAir در کل جهان به عنوان معتبرترین وب‌سایت پایش آنلاین کیفیت هوا محسوب می‌شود و برای دسترسی به اطلاعات دقیق و جامع، مراجعه به وب‌سایت‌های تخصصی مانند IQAir توصیه می‌شود.

در مورد استفاده سایت‌های داخلی ایرانی از داده‌های جهانی نیز بهتر است به داده‌های IQAir که با معیار شرکت کنترل کیفیت هوا در کشور خودمان نزدیک‌تر است استناد شود و از ارائه آمار و ارقام همراه با سیاه‌نمایی پرهیز کرد. درست است که آلودگی هوای تهران و ضعف مدیریت در این موضوع بر هیچکس پوشیده نیست اما بدون شک اگر آلودگی هوا در عدد 432 باشد، با چشم غیرمسلح نیز این حجم از دوده و غبار قابل مشاهده بود اما آسمان امروز تهران به هیچ وجه با عدد اعلامی 432 همخوانی نداشت!