آیا برنامه‌های وزارت نیرو پاسخگوی بحران آب است؟
با تشدید بحران کم‌آبی در کشور، وزارت نیرو در دولت چهاردهم برنامه‌ای جامع و راهبردی را طراحی کرده تا با تمرکز بر اصلاحات ساختاری، تقویت زیرساخت‌های آبی و افزایش بهره‌وری، پایداری منابع آب را تضمین کند.
باشگاه خبرنگاران جوان - با تشدید بحران کم‌آبی و افزایش فشار بر منابع آبی کشور، وزارت نیرو در دولت چهاردهم اجرای برنامه‌ای جامع و راهبردی را در دستور کار قرار داده است؛ برنامه‌ای که هدف اصلی آن رفع ناترازی 15 میلیارد مترمکعبی آب، تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام، توسعه زیرساخت‌های آبی و ارتقای بهره‌وری در مدیریت منابع است. این طرح با تمرکز بر تأمین پایدار آب شرب، بازچرخانی پساب، توسعه آب‌شیرین‌کن‌ها و اصلاح ساختاری بخش آب تدوین شده و قرار است تا پایان امسال 117 پروژه آبی در سراسر کشور به بهره‌برداری برسد.
به گفته مسئولان وزارت نیرو، این برنامه در پنج بخش کلیدی طراحی شده است: تأمین و توزیع آب، مدیریت مصرف و تقاضا، حفاظت و صیانت از منابع آب، مدیریت مخاطرات آبی و ارتقای حکمرانی و بهبود فضای کسب‌وکار در بخش آب تدوین شده است.
در ذیل این برنامه، 49 اقدام مشخص پیش‌بینی شده که بر اساس نگاه کلان‌نگر و متوازن تدوین شده‌اند و برای هر استان نیز برش‌های اجرایی آن تهیه و ابلاغ شده، یکی از اهداف اصلی این برنامه، رفع 15 میلیارد مترمکعب ناترازی آب تا پایان برنامه هفتم است. این اقدام از طریق مجموعه‌ای از اصلاحات ساختاری شامل بازنگری طرح‌های آبی، استقرار سامانه‌های حسابداری آب، تقویت سامانه‌های جمع‌آوری داده، بهبود اقتصاد آب، ارتقای بهره‌وری و واگذاری بخشی از تصدی‌گری‌ها به تشکل‌های محلی انجام خواهد شد.
اولویت‌بندی 567 طرح نیمه‌تمام آبی کشور
در بخش پروژه‌های سازه‌ای، وزارت نیرو برنامه‌ای برای تعیین اولویت 567 طرح نیمه‌تمام تدوین کرده است. این طرح‌ها بر اساس شاخص‌های زودبازده بودن، اثربخشی اقتصادی و اجتماعی و تأثیرات زیست‌محیطی ارزیابی شده‌اند. در گام نخست، نزدیک به نیمی از این پروژه‌ها برای تکمیل انتخاب شده‌اند و منابع مالی و اجرایی به آنها اختصاص یافته است.
بهره‌برداری از 117 طرح آبی تا پایان سال
بر اساس برنامه وزارت نیرو، در هفته دولت امسال 65 پروژه در حوزه‌های آبرسانی، سدسازی، شبکه‌های آبیاری، تصفیه فاضلاب و نیروگاه‌های برق‌آبی به بهره‌برداری می‌رسند. در مجموع تا پایان سال جاری، 117 پروژه آبی تکمیل و وارد مدار بهره‌برداری خواهند شد.
دسترسی 99.9 درصد جمعیت شهری به آب شرب سالم
بر اساس گزارش بانک جهانی، ایران در شاخص دسترسی به آب شرب سالم عملکردی بالاتر از میانگین جهانی داشته به‌طوری که در مناطق شهری، 99.9 درصد جمعیت کشور به آب شرب سالم دسترسی دارند، در حالی که میانگین جهانی 87 درصد است. در مناطق روستایی، این رقم 87 درصد است که در مقایسه با میانگین جهانی 62 درصد دستاوردی قابل‌توجه به شمار می‌آید.
این جایگاه در حالی کسب شده که در بسیاری از کشور‌های همسایه، از جمله افغانستان و عراق، دسترسی به آب شرب لوله‌کشی در مناطق روستایی به‌مراتب پایین‌تر است.
ایجاد بیش از 551 هزار و 832 مترمکعب ظرفیت آب‌شیرین‌کن
وزارت نیرو برای مقابله با چالش کم‌آبی، توسعه آب‌شیرین‌کن‌ها را در دستور کار قرار داده تاجایی که تاکنون بیش از 551 هزار و 832 مترمکعب ظرفیت آب‌شیرین‌کنی از محل خرید تضمینی در استان‌های مختلف کشور ایجاد شده است.
بزرگ‌ترین تأسیسات فعال در این حوزه، آب‌شیرین‌کن بندرعباس با ظرفیت 100 هزار مترمکعب در شبانه‌روز است که از سال 1387 در مدار بهره‌برداری قرار دارد. همچنین بزرگ‌ترین آب‌شیرین‌کن فراساحلی خاورمیانه با ظرفیت مشابه در سیستان و بلوچستان به بهره‌برداری رسیده است.
در کنار این اقدامات، وزارت نیرو برای کاهش فشار بر منابع آب خام، استفاده حداکثری از پساب تصفیه‌شده را در دستور کار قرار داده است. تاکنون بیش از 320 میلیون مترمکعب پساب از طریق 78 قرارداد به صنایع واگذار شده و طبق برنامه، قرار است 130.9 میلیون مترمکعب دیگر تا پایان برنامه هفتم به این بخش اختصاص یابد.
فعالیت 324 تصفیه‌خانه فاضلاب در سراسر کشور
در حال حاضر، 324 تصفیه‌خانه فاضلاب در سراسر کشور فعال است و 11 واحد جدید نیز در هفته دولت به بهره‌برداری می‌رسند. این اقدامات موجب شده که خدمات فاضلاب هم‌اکنون 365 شهر را پوشش دهد و نقش مهمی در حفاظت از منابع آب زیرزمینی و ارتقای بهداشت عمومی ایفا کند.
کارشناسان معتقدند تنش‌های آبی در برخی استان‌ها بیش از هر چیز تحت تأثیر خشکسالی‌های مکرر و کاهش شدید بارندگی‌ها بوده است. انتظار می‌رود با بهبود بارش‌ها و اجرای طرح‌های زیرساختی در سال‌های آینده، وضعیت منابع آب در کشور پایدارتر شود.