آیا کاغذ ایرانی مناسبترین برای نوشت‌افزار ایرانی است؟
در حالیکه برخی از تولیدکنندگان نوشت‌افزار ایرانی انتقاداتی را به نسبت به کیفیت و قیمت کاغذ ایرانی مطرح کرده‌اند، مدیرعامل کارخانه مازندران ضمن پاسخ به این انتقادات، این کاغذ را برای سلامت کودکان مناسب‌تر از کاغذ وارداتی می‌داند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی از نقاط عطف دولت سیزدهم ورود به بحث تولید کاغذ تحریر بود، آن هم در شرایطی که تولید این کالای استراتژیک در دولت دوازدهم به صفر رسیده بود، تولید کاغذ در ایران موافقان و مخالفانی دارد، اما به دلیل وابستگی این کالای استراتژیک به وادرات و تاثیراتی که نرخ ارز در بیش از یک دهه گذشته بر آن داشته است، تولید این کالا در کشور باید با یک حرکت جهادی ادامه پیدا می‌کرد.
توجه به مساله کاغذ از همان ابتدا در نگاه کلان برنامه‌های دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود داشت، دغدغه‌ای که خیلی زود از همان روزهای نخست روی کار آمدن دولت مورد توجه قرار گرفت و رئیس جمهور شخصاً در پروژه‌های عمرانی مرتبط با آن حضور یافته و از نزدیک به بررسی مسئله پرداخت. این در حالی بود که در یک دهه پیش از این تولید اگرچه به عنوان یک مطالبه از سوی مقام معظم رهبری مطرح شد، اما مسئولان با سیاست های غلط تولید کاغذ در کشور را به جایی رساندند که نه تنها متوقف شد، بلکه کارخانه‌های تولیدی به واردات کاغذ روی آوردند.
تولید کاغذ در کشور حرکتی بود که در دولت سیزدهم سرعت گرفت و امروز و اگرچه از جهت تولید هنوز با وضعیت مطلوب فاصله بسیاری داریم، اما از نظر توجه دولتی به مسئله تولید این کالای استراتژیک، اتفاقات خوبی رخ داده که باید برای ادامه‌دار بودنش در دولت تازه نیز برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشیم.
بطور کلی سیاست خودکفایی در تولید کاغذ در شرایطی از سوی مقامات مسئول دولت سیزدهم مطرح شد که اولویت اول آن تامین نیاز آموزش و پرورش برای چاپ و تولید کتب درسی بود و پس از آن موضوع مدیریت بازار برای صنعت نشر تا جایی که اگر سایه سنگین روند صعودی قیمت کاغذ در بازار آزاد صنعت نشر را با چالش روبرو کرد با استفاده از همین کاغذ تولید داخلی بازار مدیریت شود. امروز اما در جایگاهی قرار داریم که تولید کاغذ به 80 هزار تن رسیده است و پاسخگوی نیاز آموزش و پرورش هستیم، اما نیاز نشر به کاغذ به صورت کامل پاسخ داده نشده است و تنهابخشی از نیاز ناشران به کاغذ را می‌تواند حمایت کرد.
اگرچه عمده فعالان تولید کاغذ در کشور به خوبی اذعان دارند که سیاست دولت در مساله کاغذ حمایتی بود و کارگروه کاغذ در معاونت اول رئیس جمهور، شخص وزیر ارشاد و وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی از هیچ تلاشی برای رساندن تولید به وضعیت مطلوب فروگذار نکردند، اما انتظار این است که نتیجه این تلاش و توجه دولت به موضوع کاغذ که در چند دهه اخیر کم‌نظیر بوده ماندگار باشد و حالا با تشکیل دولت جدید نیز این توجه ادامه پیدا کند.
اما از سوی دیگر قصه تولید کاغذ تحریر در کشور کلاف پرپیچ و خمی است که ابعاد بسیاری دارد، این نکته امروز بر همگان روشن است که در شرایط فعلی به دلیل زیرساخت‌های صنعتی و جغرافیایی موجود در کشور، تولید کاغذ تحریر چندان مقرون به صرفه نیست، اما این به معنای آن نیست که از تولید چشم‌پوشی کرده و به واردات صرف بیاندیشیم اقدامی که در دولت دوازدهم انجام شد و نتیجه آن چیزی جز تاثیرات سوء بازار ارز بر بازار مصرف کاغذ نبود.
صدمه جبران ناپذیر مصوبه اخیر وزارت صمت برای تولید کاغذامروز مشخص است که باید در تولید کاغذ جهادی عمل کرد، اقدامی که حداقل در 3 سال گذشته انجام شد و تولید از 4 هزار تن به 50 هزار تن رساند. امروز با وجود اینکه کارخانه‌های داخلی و به طور مشخص کارخانه مازندران توانست به خودکفایی در عرصه تولید کاغذ کتاب‌های درسی برسد، اما هنوز برای رسیدن به ظرفیت تولید با مشکلاتی روبروست، مشکلاتی که موجب شده تا هم نتوان به رسیدن به ظرفیت موجود چندان اندیشید هم مانع رسیدن به حداکثر کیفیت مطلوب می‌شود.
مشکلاتی که بارها مدیران این کارخانه از آن دم زدند و نتیجه‌ای برای حل آن حاصل نشد، مشکلاتی از جمله قطعی برق کارخانه در تابستان، هماهنگ‌نبودن دستگاه‌های اجرایی در حمایت از تولید، کمبود تسهیلات حمایتی، عدم دسترسی به مواد اولیه مرغوب، منع استفاده از چوب‌های شکسته و افتاده در جنگل و...
در عین حال به نظر می‌رسد یک مشکل عمده پیش پای تولید داخلی کاغذ همچنان پابرجاست و آن مواجهه عامه پسند با استفاده از کاغذ تولید داخلی است، اگر در دهه 90 ناشران به عنوان مهمترین مخالفان تولید کاغذ داخلی از کیفیت پایین این کاغذ انتقاد کرده و استفاده از کاغذ وارداتی را ترجیح می‌دادند، حالا با گذشت بیش از یک دهه این امر مسجل شده است که وابستگی صدرصد به واردات کاغذ امری اشتباه است و با تکیه بر تولید می‌توان به افزایش کیفیت داخلی نیز اندیشید. موضوعی که کارخانه‌های تولیدداخل نیز بر آن سرمایه‌گذاری کرده و به ارتقای کیفیت پرداخته‌اند.
با این وجود همچنان برخی به کیفیت کاغذ داخلی انتقاد می‌کنند، انتقادی که به باور برخی کارشناسان در شرایطی که ما هنوز زمینه را برای اورهال دستگاه‌های تولیدی، استفاده از مواد اولیه مرغوب، هماهنگی دستگاه‌های اجرایی برای عدم سنگ‌اندازی پیش پای تولید فراهم نکرده‌ایم بی انصافی است.
برخی تولیدکنندگان نوشت‌افزار ایرانی که خود سال‌هاست به تولید داخلی می‌اندیشند و برای آن وارد رقابت شده‌اند، در گفت‌وگو با تسنیم از برنامه‌ریزی برای استفاده از کاغذ داخلی در نوشت‌افزار ایرانی سخن گفته و در عین حال درباره استفاده از کاغذ داخلی نکاتی را یادآور شده‌اند. انتقادات این تولیدکنندگان عمدتاً به کیفیت کاغذ تولید داخل و قیمت تمام شده آن بود. این گزارش را می‌توانید اینجا مشاهده کنید.
خبرگزاری تسنیم برای بررسی این انتقادات و امکان تولید نوشت‌افزار ایرانی با استفاده از کاغذ داخلی به سراغ امید نیک نژاد مدیرعامل کارخانه چوب و کاغذ مازندران رفته است. نیک‌نژاد در این زمینه به تسنیم می‌گوید: متاسفانه برخی از اصناف در گزارش‌های خود نکاتی را مطرح می‌کنند که اگر پای صحبت تولیدکننده نیز ننشینیم گزارش یک طرفه خواهد بود که گاه به سیاه‌نمایی نیز می‌انجامد.
وی با اشاره به تولید کاغذ تحریر در این کارخانه ادامه می‌دهد: در دولت سیزدهم ما توانستیم با همه مساعدت‌های رخ داده و سنگ‌اندازی‌های پیش‌رو از تولید 4 هزار و 500 تنی به تولید 45 هزار تنی برسیم، از وضعیتی که کتاب‌های درسی در مقطعی اصلا با کاغذ داخلی چاپ نمی‌شد و تماما وابسته به واردات بود، به وضعیتی برسیم که 100 درصد کتاب‌های درسی با کاغذ داخلی چاپ می‌شوند، شرکت چاپ و نشر و افست طبیعتا استانداردهای سختی را برای اسنفاده از کاغذ دارند، که بسیاری از این استانداردها در کاغذ تولیدی محقق شده است. از سوی دیگر کتاب‌هایی بسیاری از جمله قرآن، دیوان حافظ، کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان نیز در این 3 سال با کاغذ داخلی بیرون آمده و استقبال خوبی هم از آن شده است بنابراین این بی‌انصافی است که ادعا کنیم کاغذ ایرانی بی‌کیفیت است.
نیک‌نژاد خطاب به منتقدان کیفیت کاغذ ایرانی یادآور می‌شود: قبل از انتقاد، اول باید نوع کاغذ ایرانی را بشناسیم، ما در کارخانه کاغذ مازندران کاغذ مکانیکی تولید می‌کنیم، کاغذ مکانیکی زرد و نخودی‌رنگ است، این طبیعت کاغذ مکانیکی است، چون از مواد شیمیایی در تولید آن استفاده نمی‌شود که صدرصد سفید باشد.
کاغذ ایرانی برای سلامت کودکان مناسب‌تر از کاغذ وارداتی است
وی می‌افزاید: دوم اینکه برخی گفته‌اند، کاغذ ایرانی مناسب استفاده کودکان نیست، این هم آدرس اشتباه و غلطی است که برخی می‌دهند، اتفاقا چون کاغذ ما مکانیکی است و از مواد شیمیایی در تولید آن استفاده نمی‌شود برای سلامت پوست کودکان مناسب‌تر است و چون نخودی‌رنگ است، برای سلامت چشم نیز مناسب‌تر از نوع سفید است. از همین روست که کاغذ مازندران بهترین کاغذ برای مصرف کتاب‌های درسی است.
حتی نتوانستیم یک کیلو خمیر با ارز 28 هزار تومانی وارد کنیم
مدیرعامل کارخانه چوب و کاغذ مازندران با اشاره به مشکلات تولید نیز می‌گوید: در طول 3 سال گذشته ما تولید تحریر را در کارخانه به 10 برابر رساندیم، آن هم در شرایطی که حمایت وجود داشت، مصوبات وجود داشتند، اما بسیاری از این مصوبات حمایتی اجرا نمی‌شدند، برای نمونه مگر ما مصوبه نداشتیم که ارز 28 هزار و 500 تومانی برای واردات خمیر کاغذ دریافت کنیم؟ تا هزینه‌های تولید پایین بیاید؟ اما اجرایی شد؟ ما حتی یک کیلو هم نتوانستیم خمیر با این ارز وارد کنیم.
نتوانستیم 70 هزار تن چوب را از سازمان جنگل‌ها بگیریم
نیک‌نژاد با اشاره به انتقاد دیگر تولیدکنندگان نوشت‌افزار به قیمت کاغذ ایرانی می‌گوید: ما تلاش کردیم هزینه‌های تولید را پایین آورده و با حداقل سود کاغذ را روانه کنیم، دولت و شخص آقای مخبر که ریاست کارگروه کاغذ را بر عهده داشتند، تمام تلاش خود را کردند، مصوبه‌های حمایتی وجود داشت، اما نه نتوانستیم از مصوبه واردات خمیر با ارز 28 هزار تومانی استفاده کنیم و نه توانستیم از مصوبه‌ای که سازمان جنگل‌ها را موظف می‌کرد که 70 هزار تن چوب از محل شکسته وافتاده در اختیار ما قرار دهد، استفاده کنیم. ما چرا باید به علت نبود چوب که ماده اولیه قابل استفاده است، ظرفیت تولید خود را به پایین‌ترین حد ممکن برسانیم؟ مگر قرار نبود مشکل برق ما را حل کنند؟ ان هم در حالیکه بعد از دیدار ما با رئیس‌جمهور شهید، ایشان شخصاً به وزیر صمت دستور داد که مشکل سهمیه برق کارخانه را حل کند.
سهمیه‌بندی برق و گاز کارخانه خلاف خواست رئیس جمهور شهید 220 میلیارد ضرر وارد کرد
وی ادامه می‌دهد: با این حال 3 سال است، برای ما سهیمه‌بندی برق صورت می‌گیرد و هر سال 20 هزار تن ظرفیت تولیدمان کاهش پیدا می‌کند، بنابراین مجبوریم در نابستان تنها به تولید یک نوع محصول بپردازیم و عملاً خط تولید کاغذ فلوتینگ یا مقوا را خاموش کنیم، تاکنون کاهش سهیمه برق و گاز به ما 220 میلیارد تومان ضرر زده است که جزو زیان‌های انباشته ما به شمار می‌رود، مگر می‌شود، برق را قطع کرد، گاز را قطع کرد و بعد انتظار داشت که کارخانه روی پا باشد؟ اگر این کار را انجام دادیم و اجازه ندادیم که خط تحریر خاموش شود، کار جهادی انجام داده‌ایم اما از دستگاه‌هایی که همراهی نکردند، گله داریم.
مصوبه شورای پول و اعتبار برای کارخانه مازندران اجرایی نشد
نیک‌نژاد تصریح می‌کند: مگر مصوبه شورای پول و اعتبار نداشتیم که کارخانه چوب و کاغذ مازندران از مشتریان بدحسابی که گاهاً قسطهاشون عقب می‌افتاد مستنثی شود؟ این مصوبه را چه کسی باید ابلاغ کند؟ طبیعتا، باگک مرکزی. چرا بانک مرکزی این مصوبه را ابلاغ به بانک‌ها ابلاغ نکرده است و اگر ابلاغ کرده چرا اجرایی نمی‌کنند، چرا بانک سپه باید حساب‌های ما را ببند؟ در صورتیکه ما طبق مصوبه شورای پول و اعتبار مثتنی شده‌ایم. چرا نباید بند 3 مصوبه هزار و سیصد و شصت و هفتمین جلسه شورای پول و اعتبار کشور که مربوط به به چوب وکاغذ مازندران است،ابلاغ نشود؟ و اگر ابلاغ شده چرا بانک‌ها آن را اجرایی نمی‌کنند؟
وی با بیان این مطلب که این مصوبات برای راه‌اندازی چرخ تولید بوده است، می‌گوید: این در حالی است که بانک مرکزی خودش ما را در لیست قرمز قرار داده است، در حالیکه بانک مرکزی متولی این است که این مصوبه را اجرایی کند، من نمی‌توانم از تسهیلات به صورت الی‌سی استفاده کنم.
نمی‌توان کاغذ را با قیمتی پایین‌تر از هزینه تولید عرضه کرد
نیک‌نژاد با اشاره به انتقادتی که نسبت به قیمت کاغذ ایرانی مطرح شد، نیز ادامه می‌دهد: مگر می‌توانیم کاغذی را 40 هزار تومان هزینه تولید دارد، 36 هزار تومان عرضه کنیم؟ مگر تولیدکنندگان نوشت‌افزار ایرانی خودشان زیر قیمت تولید محسول را عرضه می‌کنند که چنین انتظاری دارند؟
وی ادامه می‌دهد: برخی گفته‌اند که کاغذ ایرانی مناسب تولید نوشت‌افزار نیست، اگر چنین بود چرا تولیدی که پیش از این انجام شد، جواب داد؟ چرا موسسه انتشاراتی گاج با این کاغذ دفاتری را با طرح جلد قهرمان‌های ملی تولید کرد و استقبال نیز از آن شد؟ این دفاتر با همین کاغذهای 709 و 75 گرمی ما تولید شده‌اند.
به بهانه واردات تولید داخلی را خفه نکنیم
مدیرعامل کارخانه مازندران اضافه می‌کند: اگر تولیدکنندگان نوشت‌افزار نتوانسته‌اند از ما کاغذ تهیه کنند، یا انتظار دارند که کاغذ را ارزان‌تر از آنچه تولید می‌کنیم، به دستشان برسانیم، نباید یکطرفه محصول تولیدی را زیر سوال ببرند، اگر ارز در کشور داریم خوب کاغذ وارد کنند، طبیعتا ما به اندازه 50 هزار تن تولید می‌کنیم و نیاز کشور 200 هزار تن است، حداقل نتیجه تلاش ما این بوده که آموزش و پروش ارزی برای واردات کاغذ کتاب‌های درسی از کشور خارج نمی‌کند. حتما واردات نیاز است، ولی نباید اینگونه باشد که با نگاه به واردات، تولید داخلی را خفه کنیم و ریشه آن را بخشکانیم.
می‌توان کیفیت را افزایش داد اما هزینه‌بر است
وی در پاسخ به این پرسش که آیا امکان افزایش کیفیت کاغذ داخلی و روشن‌تر شدن آن وجود دارد، گفت: بله، طبیعتا اگر از خمیر بیشتری استفاده کنیم، آب اکسیژنه بیشتری استفاده کنیم، کیفیت بهتر نیز می‌شود، اما هزنیه‌های تمام شده نیز افزایش پیدا می‌کند، اکنون مشکل پرز کاغذ تا اندازه بسیاری حلی شده است، نمی‌گویم به صفر رسیده است، ما زمانی کاغذی را برای آموزش و پروش می‌فرستادیم که هم سوراخ داشت، هم پرز. ما امروز می‌توانیم روی درصد روشنایی کاغذ، روی درصد نخودی رنگ بودن کاغذ کار کنیم، اما بهای تمام شده افزایش پیدا می‌کند، امروز کاغذ ما با کاغذی که با ارز نیمایی وارد کشور شده است، تفاوت قیمت دارد، اگر کاغذ وارداتی با ارز آزاد وارد شود، قطعاً تفاوت قیمت چشمگیر‌تر هم می‌شود. آیا توان استفاده وجود دارد؟
