ابراز تأسف خالق «قصه‌های کمال» از گرایش کودکان ایرانی به آثار ترجمه
محمد میرکیانی نویسنده کتاب‌های پرطرفدار حوزه کودک و نوجوان وارد کتابخانه سیار نمایشگاه کتاب شد؛ وقتی خانم متصدی به او می‌گوید کودکان و نوجوانان بیشتر مشتریِ کتاب‌های خارجی‌اند؛ متأسف می‌شود. همان نکته‌ای که امروز رهبر انقلاب به آن اشاره فرمودند.
خبرگزاری تسنیم- مجتبی برزگر: سی و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران از روز چهارشنبه 20 اردیبهشت‌ماه با 200 کتابفروش، 100 ناشر خارجی و 2700 ناشر داخلی در دو بخش حضوری و مجازی، کار خود را در مصلی امام خمینی (ره) آغاز کرده است. در بخش ناشران خارجی این 100 ناشر در دو بخش عربی و لاتین، 45 هزار عنوان کتاب را عرضه کرده‌اند.
مقایسه آمار حاضران در این دوره نمایشگاه کتاب تهران با نمایشگاه دوره پیش، نشان می‌دهد که در نمایشگاه سی و سوم که اردیبهشت 1401 برگزار شد، 170 ناشر از کشور‌های خارجی حضور داشتند و در مجموع دو هزار و 800 ناشر کتاب‌های خود را در دو بخش داخلی و خارجی عرضه کرده بودند. در بخش خارجی نیز40 هزار عنوان کتاب عرضه شده بود.
یکی از اتفاقات جالب توجه تمرکز روی غرفه‌های کودک و نوجوان و میهمان ویژه بخش بین‌المللی است؛ در این دوره تاجیکستان مهمان ویژه انتخاب شده است که به دلیل اشتراکات فرهنگی و زبانی می‌تواند فرصت قابل توجهی برای هر دو کشور به شمار رود.
البته کودکان و نوجوانان با اینکه غرفه‌های تعیین شده خودشان را دارند اما به صورت پراکنده هم در بخش‌های دیگر به آنها پرداخته شده است.
خبرنگار تسنیم برای بررسی نمایشگاه کتاب امسال و موضوعات مختلف در این حوزه با محمد میرکیانی نویسنده شناخته شده همراه شد. او را بسیاری با داستان «حکایت‌های کمال»، «روزی بود روزی نبود»، «قصه‌های شیرین» و «قصه ما مثل شد» می‌شناسند. البته او سال‌ها به عنوان مدیر و نویسنده در رسانه ملی پشتِ ساخت خیلی از کارهای ماندگار خصوصاً در حوزه کودک و نوجوان بود.
با میرکیانی به غرفه‌های مختلفی از جمله «به‌نشر»، غرفه‌های کودک و نوجوان، «مدرسه» و غرفه‌های بخش بین‌الملل از جمله تاجیکستان و ترکیه رفتیم. درباره کتاب‌هایش، دغدغه‌هایش و معضلات در این حوزه، عدم توجه به نویسندگان، جای خالی کتاب در سینما و تلویزیون، اقتباسِ سردرگم و خیلی از مسائل دیگر گفت‌وگو کردیم.
وقتی 75 درصد بودجه فیلم‌ها و سریال‌ها به بازیگران اختصاص داده می‌شود؛ نویسنده در پایان صفِ برآوردها قرار دارد. میرکیانی در جریانِ این گپ و گفت‌ها حرف‌های مهمی درباره اهمیت حوزه اقتباس، نقشی که مدیران فرهنگی کشور در رسانه ملی، سینما و دیگر دریچه‌های نمایشی حوزه فرهنگ و هنر می‌توانند ایفا کنند.
امام خامنه‌ای از نمایشگاه کتاب بازدید کردندضعفها و خلأهایی که در حوزه نمایشنامه‌نویسی دیده می‌شود؛ نمایش‌هایی که بیشتر بر پایه نمایشنامه‌های خارجی ساخته می‌شوند. کمتر از کتاب‌های ایرانی برای نوشتن فیلمنامه‌های سریال‌ها و فیلم‌ها استفاده می‌شود.
یکی از نکات جالب توجه حضور کتابخانه سیار با یک رنگ‌آمیزی جالب و جذاب در حیاط مصلی امام خمینی (ره) بود. که توجه بسیاری را به خودش جلب کرد. با محمد میرکیانی وارد این اتوبوس شدیم؛ او ضمن استقبال از این حرکت، با کودکان و عوامل این اتوبوس صحبت کرد. یکی از کودکان به او گفت «قصه ما مثل شد» را می‌خواندم بسیار خوشحال بودم از این همه شیوایی و گیرایی! (این اتوبوس ما را به یادِ همان اتوبوس‌های خوش رنگ و لعابِ کوچه و خیابان‌ها می‌انداخت که می‌آمدند و مردم را به کتابخوانی دعوت می‌کردند؛ حالا گفته می‌شود قرار است این اتفاق دوباره بیفتد و در کنار امانت دادن کتاب و تبلیغ و ترویج به مناطق محروم برود و به مردم آن دیار، کتاب هدیه دهد.)
میرکیانی با این نکته بسیار خوشحال شد. اما لحظاتی بعد نکته یکی از عواملِ این اتوبوس حال او را دگرگون کرد. خانم متصدی به خالق کتاب‌های ماندگار حوزه کودک و نوجوان گفت: آقای میرکیانی! متأسفم بگویم که کودکان و نوجوانان در عین حال که از کتاب امثال شما استقبال می‌کنند اما بیشتر مشتریِ کتاب‌های خارجی‌اند یا همان آثار ترجمه!
بازدید امروز رهبر انقلاب از نمایشگاه کتاب - (هنوز داستان‌های خارجی مربوط به کودک غلبه دارد که عیب بزرگی است)
امروز رهبر انقلاب هم در جریان بازدید از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به همین نکته به صورت جدی اشاره کردند؛ ایشان فرمودند: برای جذب کودکان و نوجوانان هرچقدر می‌توانید از لحاظ کمیت و کیفیت کار کنید. هنوز داستان‌های خارجی مربوط به کودک غلبه دارد که عیب بزرگی است.
اما مشروح گزارش و همراهیِ «محمد میرکیانی» با دوربین تسنیم در نمایشگاه کتاب:
قرار شد با محمد میرکیانی به نمایشگاه کتاب برویم. او به ما گفت در غرفه به‌نشر همدیگر را ببینیم. مثلِ همیشه سرِ وقت و به موقع خودش را رساند. خوشحال بود از استقبال باشکوه مخاطبان و به ما گفت همین‌جا در کنارِ این واژگان و کلمات با هم گفت‌وگو کنیم.
ابتدا با خالق «حکایت‌های کمال» و «قصه ما مثل شد» درباره تفاوت‌های امسالِ نمایشگاه صحبت کردیم. او برگزاری نمایشگاه را فی‌نفسه اقدام بسیار خوب و به جایی دانست. میرکیانی به این نکته اشاره کرد: از ویژگی‌های مثبت هر نمایشگاهی این است که مسئولین توجه‌شان به آن موضوع جلب می‌شود. حتی اگر حضور، خانوادگی و مثل گردش، تفریح و مثل یک خاطره باشد. مهم این است چشم همه به کتاب روشن می‌شود.
او توجه به تنوع در حضور ناشران و انتخاب موضوعات و عناوین کتاب‌ها را اقدام بسیار مناسبی عنوان کرد.
وقتی به این نکته رسید که میهمان ویژه امسال بخش بین‌المللی نمایشگاه کتاب تهران، تاجیکستان است؛ یک جمله را یادآور شد: من نمایشگاه خارجی که رفتم اصلاً قابل مقایسه با نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیست. حتی نمایشگاهی مثل ترکیه! عظمت و آوازه این نمایشگاه به همه جای دنیا رسیده است. اما حضورِ امسال تاجیکستان در نمایشگاه کتاب تهران ارزش‌های ویژه‌ای دارد؛ از مشترکات دینی و فرهنگی تا احساس همدلی و همراهی که با ما دارند. نکته بعدی هم آثاری است که در کشور تاجیکستان قابل ارائه است.
مسیرهای دسترسی به نمایشگاه کتاب و تسهیلات پیش‌بینی شده برای خریددر ادامه با میرکیانی درباره حوزه اقتباس و جای خالی کتاب در سینما و تلویزیون صحبت کردیم. او به معضل کم‌توجهی به نویسندگان و آثار مکتوب در فضای نمایشی کشور اشاره کرد و گفت: در آثار نمایشیِ خارجی می‌بینیم که چطور از آثار مکتوب‌شان در فیلم‌هایشان استفاده می‌کنند و اقتباس چه جایگاه و اعتبار ویژه‌ای در آن کشورها دارد. اما در کارهای ما از صاحبان کتاب‌ها و رمان‌ها استفاده نمی‌کنند. در حالی‌که استفاده از این نام‌ها برای فیلم‌ها اعتبار و ارتقاء می‌آورد.
این گفت‌وگو ادامه داشت؛ بخشی از این گفت‌وگو اینجا و مشروح آن به زودی منتشر می‌شود.
در جریان این گزارش ویدئویی، پایِ دردِ دل‌های محمد میرکیانی نشستیم وقتی کتاب‌هایش را ورق می‌زدیم و او برای ما می‌گفت. اول از مجموعه ماجرای دشت مرموز شروع کردیم. «جشن خرگوش‌ها»، «ملکه موش‌ها» و «بازیِ بازها» و دو جلد دیگر «عروسی غازها» و «کاخ کلاغ‌ها» که زیر چاپ است. در این قسمت به اقتصاد خانواده در بالا رفتن قیمت کتاب اشاره می‌کند که می‌توان به جای هر کتاب یک قصه، یک مجموعه قصه را در یک کتاب داشت؛ همان کاری که خودم در گردآوری و نگارش کتاب‌هایم انجام می‌دهم. (قرار است فیلم سینمایی بنابر کتابِ جشن خرگوش‌ها ساخته شود)
در غرفه کودک و نوجوان با محمد میرکیانی کتاب پنج جلدی «حکایت‌های کمال» که 150 قصه در آن آمده را ورق زدیم. کتابی که قصه‌هایش کهنه نمی‌شود. او امیدوار به ادامه این مجموعه تلویزیونی است. «قصه ما مثل شد» 10 جلد است و به اقتصاد خانواده کمک می‌کند. محمد میرکیانی به هنگام ورق زدنِ این برگ خاطرات در غرفه کودک، یادِ حضورش در کتابخانه سیار افتاد و این‌چنین گفت:
«یک چیزی شنیدم بسیار خوشحال شدم و یک چیزی هم باعث تأسفم شد. وقتی آن کودک از شیوایی و گیرایی متون کتاب «قصه ما مثل شد» تعریف کرد به وجد آمدم اما آن نکته‌ای که یکی از متصدیان کتابخانه سیار گفت که بیشتر کودکان و نوجوانان مشتری کتاب‌های خارجی‌اند متأسف شدم. البته نباید سهم نویسنده‌هایمان را در این جریان نادیده بگیریم که می‌توانند جذاب، دوست‌داشتنی و اصولی بنویسند تا مخاطب را بتواند جذب کند.»
در غرفه تاجیکستان با محمد میرکیانی، کتابی به نام «راز مثل‌های ما» را ورق زدیم. کتابی که از 480 ضرب‌المثل ایرانی رازگشایی کرده و به زبان انگلیسی ترجمه شده است. به تعبیرِ میرکیانی، این کتاب توانسته در مسیر رازگشایی ضرب‌المثل‌ها و آشنا کردنِ مخاطب با حوزه تمدنی ایران قدم بردارد.
در راهروی سرای ملل نمایشگاه کتاب تهران، به غرفه ترکیه برخوردیم که محمد میرکیانی یادِ زندگینامه خودش افتاد که یک نویسنده ترکیه‌ای آن را نگاشته است.
او همچنین درباره چگونگی عرضه کتاب‌های ایرانی در نمایشگاه‌ها و مجامع بین‌المللی، گفت: نویسنده‌ها و ناشران ایرانی ما اول باید بازار هدف را بشناسند؛ بدانند کشورها در عرصه‌های فرهنگی چه علاقه‌مندی و سلیقه‌ای دارند. بنابر سلیقه و علاقه مردم آن کشور هدف گذاری کنند. بنابراین بازارهای هدف را بشناسند و در وهله بعدی ناشران فعال در آن کشورها شناخته شوند. یک وقتی کتاب خوبی است اما ناشر ضعیف است و نمی‌تواند به خوبی به دست مخاطب برساند.
نکته پایانی در این گزارش؛ نمایشگاه کتاب امسال تا 10 روز در مصلی امام خمینی (ره) برقرار است؛ کتاب بخرید و به حوزه کتابخوانی رونق بدهید. هنرمندان عزیز و نویسندگان فیلمنامه‌های سریال‌ها و فیلم‌ها به نمایشگاه بیایند با ناشران صحبت کنند؛ از کتاب‌ها الهام بگیرند تا شاهد رونق حوزه اقتباس در سینما و تلوزیون باشیم.
