اتحاد نفتی دهلی‌نو و کرملین
هندوستان از آغاز وضع تحریم‌های غرب علیه نفت و گاز صادراتی روسیه و به‌دنبال خرید گسترده نفت خام از این کشور (البته با بهره مندی از تخفیف‌های جذاب و کم سابقه)، اقدام به پالایش بی وقفه و تبدیل آن به‌عنوان فرآورده‌های نفتی کرد. تخمین‌زده می‌شود دهلی‌نو در این مدت، حجمی با ارزش فراتر از یک‌میلیارد دلار فرآورده نفتی، تنها به ایالات‌متحده صادر کرده باشد. از سویی دیگر، کرملین با جیب پر خزانه...
در شرایط کنونی، کرملین از رشد چشمگیر حجم خرید نفت خام صادراتی خود توسط دهلی نو تا 13برابر زمان قبل از جنگ با اوکراین، منفعت می‌برد. به نوشته سی ان ان، اصل تجارت نفت روسیه با هندوستان مشمول تحریم‌های غرب نمی‌شود. با نگاهی دقیق به مسیر حرکت نفتکش‌ها، می‌توان به‌سادگی دریافت که جابه‌جایی حجم عظیم محموله های نفتی روسیه توسط ناوگان موسوم به «سایه » انجام می‌شود که به‌صورت ویژه توسط مسکو ایجادشده تا سود نفتی این کشور را در بحبوحه نبرد با اوکراین، به حداکثر ممکن برساند.
انتقال کشتی به کشتی
در همین رابطه یکی از منابع آگاه در موسسه پل استار گلوبال اعلام کرد: «هرچند در مواردی، جابه‌جایی نفت خام بین دو یا چند نفتکش در ظاهر امر به‌صورت قانونی انجام می‌شود، اما از این پدیده به‌عنوان یک راهبرد طبعا غیرقانونی، برای دورزدن تحریم‌ها استفاده می‌شود. در شرایط کنونی، شاهد پیچیده تر‌شدن فرآیند انتقال نفت خام بین کشتی ها هستیم. به‌معنای ساده تر، تلاش حداکثری می‌شود تا ناظران را در مورد مسیر حرکت و مقصد نهایی محموله ها، دچار سردرگمی کنند.»
معرفی بسته جدید تحریم‌ها
در ماه‌های پایانی سال2022 میلادی، واشنگتن گروهی از کشورهای عمدتا غربی را با خود همسو کرد که درخصوص اعمال سقف قیمتی بر نفت خام صادراتی روسیه، اجماع کرده و سقف قیمتی برابر با 60 دلار برای هر بشکه نفت خام صادراتی روسیه را تصویب کنند. این ائتلاف شرکت‌های بین‌المللی کشتیرانی و بیمه را از نیز از سرویس رسانی به مواردی از تجارت نفت خام صادراتی روسیه بالاتر از سقف قیمت تعیین‌شده، منع کرد. در همین ارتباط، ویکتور کاتونا رئیس تجزیه و تحلیل نفت خام در شرکت تحقیقات تجاری Kpler، گفت: سقف قیمت، محرک واقعی برای ایجاد ناوگان سایه بود. هرچه زنجیره‌های تامین طولانی تر باشد، ردیابی انتقال کشتی به کشتی سخت‌تر بوده و تعیین هزینه واقعی تمام شده یک بشکه نفت خام صادراتی روسیه دشوارتر می‌شود.
تجارت گسترده نفت روسیه با هند
در برخی مواقع، ردیابی مسیر تجارت نفت بین دو کشور روسیه و هندوستان امری پیچیده است. به‌عنوان مثال، موسسه Pole Star Global این مسیر را به‌دقت بررسی کرد و در عرض سال‌گذشته میلادی تعداد زیادی سفر توسط کشتی‌هایی از مبدا روسیه را کشف کرد که در خلیج لاکنی جا به جا شده و به سمت هند حرکت کرده اند. Pole Star Global اعلام کرد این شرکت مشکوک است که انگیزه اصلی پشت این نقل و انتقالات، فرار از تحریم‌ها بوده‌است زیرا «تقریبا همه این کشتی ها» با ایالات‌متحده یا اتحادیه اروپا ارتباط داشته و به‌طور طبیعی مشمول مصوبه محدودیت قیمت خواهند بود. در همین زمینه، مدیرعامل موسسه ویندوارد نیز ارزیابی مشابهی انجام داد و اعلام کرد؛ «آنچه هم‌اکنون شاهد آن هستیم، تنها قسمتی از تلاش مسکو برای ایجاد ابهام بیشتر در تجارت نفت این کشور است.»
رشد محسوس ناوگان سایه
ناوگان سایه به روسیه این امکان را داده‌است که ساختار کشتیرانی موازی ایجاد‌کرده تا از آن طریق بتواند با تغییر تاکتیک ها و تمرکز زدایی از تحریم‌های غرب، با بهره گیری از صدها نفتکش با مالکیت غیرشفاف، از مسیرهای پیچیده دریایی عبور کند. Windward تخمین می‌زند که ناوگان سایه در اختیار روسیه در سال‌گذشته میلادی، به 1800کشتی افزایش یافته‌است. تاثیر مستقیم خرید نفت خام روسیه توسط هند، کاستن از فشاری است که ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه باید از تحریم‌های نفتی احساس کند. درآمدهای فدرال‌روسیه در سال2023 میلادی، به رکورد 320میلیارد دلار رسید و همچنان در حال افزایش است.
به گفته برخی تحلیلگران، تقریبا یک‌سوم این پول در سال‌گذشته برای جنگ در اوکراین هزینه شده و بخش بیشتری از آن نیز برای تامین مالی نبرد در صورت استمرار آن در سال2024 اختصاص داده خواهد شد. وجوهی که کرملین در اختیار دارد، مسکو را در موقعیت بهتری برای حفظ یک جنگ طولانی در مقایسه با کی‌یف که در تلاش است جریان نقدینگی غرب را برای خود حفظ کند، قرار می‌دهد. براساس تجزیه و تحلیل داده‌های منتشرشده وزارت دارایی روسیه توسط هاوارد شاتز، اقتصاددان موسسه RAND، درآمد و هزینه‌های فدرال روسیه، در سال2023 به بالاترین حد خود رسید. هندوستان خرید نفت خام از روسیه را به‌عنوان ابزاری برای پایین نگاه داشتن قیمت‌های جهانی انرژی توجیه کرده‌است، زیرا برای تامین نفت‌خام مورد‌نیاز خود، با کشورهای غربی برای خرید نفت خاورمیانه رقابت نمی‌کند. هاردیپ سینگ پوری، وزیر نفت و گاز طبیعی هند، هفته گذشته به سی‌ان بی سی گفت: «اگر خرید بیشتر نفت خاورمیانه را آغاز کنیم، قیمت نفت دیگر 75 یا 76 دلار نخواهد بود بلکه به 150 دلار به ازای هر بشکه نیز خواهد رسید.»
حفره پالایشگاهی تحریم‌ها
نقش پیچیده هندوستان در تجارت‌جهانی نفت، در سرنوشت فرآورده‌های نفتی که نفت خام روسیه به آن تبدیل می‌شود نیز قابل‌ملاحظه است. بخشی از نفت خام در پالایشگاه‌های سواحل غربی هند به فرآورده‌های نفتی تبدیل و سپس به ایالات متحده و سایر کشورهایی که تحریم نفت روسیه را امضا کرده اند، صادر می‌شود. تجارت محصولات پالایش شده از نفت خام روسی در خارج از این کشور مشمول تحریم‌ها نمی‌شود، موضوعی که منتقدان آن را «حفره پالایشگاهی تحریم‌ها» می نامند. نتایج تحقیقات موسسه CREA نشانگر این واقعیت است که ایالات متحده بزرگ‌ترین خریدار محصولات پالایش شده هندی است که از نفت خام روسیه به‌دست آمده و بین اوایل دسامبر 2022، زمانی‌که سقف قیمت معرفی شد، تا پایان سال2023، در مجموع به رقم یک‌میلیارد و 300میلیون دلار رسید.
--> اخبار مرتبط