ادامه تکاپو در تاقدیس‌های گازی گلستان

چرایی کتمان نتایج و یا طرح اظهارات ضد و نقیض در خصوص دستاوردهای حاصل از حفر سیزدهمین چاه اکتشافی نفت و گاز در گلستان به سوال مبهمی برای شهروندان تبدیل شده است. بر اساس آخرین آمارهای موجود، 37 تاقدیس گازی در استان گلستان شناسایی شده است. اجرای عملیات زلزله نگاری برای اکتشاف مخازن نفت و گاز در مرز ایران و ترکمنستان در سال 1390 یکی از تلاش‌های جدی وزارت نفت برای دست یابی انرژی فسیلی در اعماق گلستان بود. با گذشت بیش از یک دهه تکاپو در تاقدیس‌های گازی ادامه دارد و هنوز ماجرای اکتشاف مخازن نفت و گاز روشن نیست.

نتایج مبهم درباره چاه اکتشافی گلستان

هرچند اکتشاف نفت شمال در منطقه گرگان و دشت سابق، پیشینه‌ای به قدمت 50 تا 60 سال دارد اما در هر مقطعی که برای رسیدن به منابع نفت و گاز در این منطقه تلاش شد، نتیجه‌ای به‌دست نیامد و عملا فعالیت‌های اکتشافی به بن بست خورد. شاید جدی‌ترین تلاش‌ها در اواسط دهه 90 در گلستان اتفاق افتاد که در آن زمان «صوفیکم» آق قلا به عنوان محل اکتشاف انتخاب شد هرچند دوستداران محیط‌زیست انتقادات شدیدی درباره عملیات اکتشاف در این منطقه داشتند و معتقد بودند زیستگاه روباه ترکمنی که از جمله گونه‌های در معرض انقراض است، تخریب خواهد شد.

به هر حال حفر چاه اکتشافی تا عمق حدود 2300 متری در این منطقه انجام شد و با اینکه گفته می‌شد نتایج عملیات لرزه نگاری، امیدهای زیادی برای رسیدن به نفت و گاز به وجود آورده است اما بدون اینکه حاصل این عملیات، رسانه‌ای شود دکل حفاری از استان خارج شد و کسی هم توضیحی درباره آن نداد. تا اینکه سال گذشته با پیگیری‌های رمضانعلی سنگدوینی، عضو کمیسیون انرژی مجلس و همچنین استاندار گلستان، بار دیگر موضوع اکتشاف نفت و گاز در منطقه شمال استان گلستان مطرح شد. عملیات حفر چاه همانند بیشتر تلاش‌های قبلی برای اکتشاف نفت و گاز در گلستان در مناطق شمالی شهرستان آق‌قلا اجرایی شد؛ جایی که کمتر از 130 کیلومتر با منطقه بلخان آباد ترکمنستان که عظیم‌ترین منبع نفتی ترکمنستان است فاصله دارد. مکانی که به ظن کارشناسان امکان دست یابی به مخازن نفت و گاز مشترک با ترکمنستان محتمل بوده است. سنگ‌های کشف شده در حفاری‌های اکتشافی در شمال شهرستان آق قلا بیانگر وجود رگه‌های گاز در این منطقه بود و شانس کشف مخازن عناصر هیدروکربنی به ویژه گاز را افزایش داد اما این فعالیت‌ها به دلایل مختلف به ویژه محدودیت‌های اعتباری ابتر رها شد. پس از فاصله حدود 10 ساله فرآیند اکتشاف نفت در استان گلستان در سال 1399 در منطقه سقرتپه گمیشان مطرح و مقرر شد تا سیزدهمین چاه اکتشافی نفت در تاریخ گلستان در چهار کیلومتر غرب گل‌فشان قارن یارق حفر شود. 5هزار میلیارد ریال برای حفر چاهی به عمق 3هزار متر در این منطقه پیش‌بینی شد تا با صرف مجموعه اعتبار 15 میلیون یورویی و 45 میلیارد ریالی ظرف مدت 9 ماه فرآیند اکتشاف اجرایی شود. عملیات آغاز حفاری برای سیزدهمین چاه نفت در گلستان فروردین 1400 آغاز شد و قرار بود ظرف 9 نتایج آن اطلاع رسانی شود. تا قبل از سال 1400، تعداد 12 چاه اکتشافی در گلستان حفر شد که 10 حلقه به نتیجه نرسید و دو حلقه از این چاه‌ها از نظر صرفه اقتصادی رد شد.

اظهارات ضد و نقیض درباره چاه اکتشافی

با گذشت حدود 25 ماه از آغاز عملیات حفاری مدیران ارشد اجرایی گلستان از هرگونه اظهارنظر در خصوص سرانجام این پروژه پنج هزار میلیارد ریالی سرباز می‌زنند و نمایندگان مردم استان گلستان در مجلس شورای اسلامی هم اظهارات ضد و نقیض بر زبان می‌آورند. هفته گذشته نماینده مردم گرگان و آق‌قلا در مجلس شورای اسلامی و عضو کمیسیون انرژی در نشست با خبرنگاران گفت: عملیات اکتشاف نفت و گاز در مناطق شمالی آق قلا به سرانجام نرسید.

رمضانعلی سنگدوینی گفت: مکان یابی برای استقرار دکل دوم در استان گلستان در دستور کار است و موضوع پس از قطعی شدن به اطلاع رسانی می‌شود. از سوی دیگر نماینده مردم غرب گلستان در مجلس شورای اسلامی تنها 24 ساعت پس از اظهارات سنگدوینی در نشست خبری با خبرنگاران گفت: اظهارات آقای سنگدوینی به عنوان یک فرد خبره و متخصص در خصوص پروژه‌ها و فرآیندهای نفت و گاز، نافذ است اما برای اطلاع از آخرین وضعیت اکتشاف عملیات حفاری اکتشاف نفت و گاز در سقرتپه به صورت مکتوب با وزارت نفت مکاتبه کرده‌ام و اگر جوابیه وزارت نفت محرمانه نباشد، آن را در اخیار رسانه‌ها قرار خواهم داد.

عبدالجلال ایری گفت: به طور کلی جوابیه وزارت نفت حاکی از آن بود که بخشی از اهداف ترسیم شده در عملیات حفاری محقق شده است.

وی ادامه داد: جانمایی مکان دوم برای برپایی دکل دوم اکتشاف نفت و گاز در شمال روستای کله پست شهرستان گمیشان به اتمام رسیده و درحال‌حاضر دکل نفتی در آنجا مستقر شده است. برخی منابع آگاه اطلاع دادند که عملیات سیزدهمین چاه اکتشافی، رگه‌هایی از گاز ترش (گاز طبیعی) در منطقه سقر تپه کشف شده و امیدها برای دستیابی به مخازن گازی نسبت به گذشته افزایش یافته است.

حفاری چاه هیرکان به کجا رسید؟

با توجه به اهمیت موضوع اکتشاف نفت و گاز، چاه هیرکان به عنوان نخستین چاه اکتشافی در حال حفاری است و مسئولان هم امید زیادی دارند تا نتایج خوبی از این عملیات به‌دست آید.

هادی حق‌شناس، استاندار پیشین گلستان در این باره به تسنیم گفت: عملیات اکتشاف نفت در دهه‌های گذشته به نتیجه نرسید اما این چاه به علت مطالعات دقیق‌تر احتمال بیشتری دارد که به نتیجه برسد و به نفت یا گاز یا هر دو و برسیم.

وی گفت: اگر این چاه به نتیجه برسد منشا تحولات صنعتی در گلستان خواهد شد زیرا گاز در پتروشیمی گلستان قابل تبدیل به فرآورده‌های مختلف است که به محصول نهایی تبدیل خواهیم کرد و موجب خیر و برکت برای مردم استان به ویژه مردم گمیشان خواهد شد.

وی با اشاره به فعالیت 75 نفر از مهندسان و متخصصان داخلی در این پروژه افزود: در یک هفته اول 156 متر حفاری صورت گرفته و تا 9 ماه آینده به 3 هزار متر خواهد رسید.

حق‌شناس توضیح داد که طبق استانداردهای جهانی از هر سه چاه اکتشافی یکی به نتیجه می‌رسد ولی در ایران به علت تجربه بالا و هم وجود ثروت خدادادی از هر سه چاه اکتشافی دو چاه به نتیجه رسیده است.

وی گفت: اگر این چاه به نفت یا گاز نرسید دو نقطه دیگر هم شناسایی شده که حفاری در آنها به سرعت آغاز خواهد شد. قرارداد این پروژه 45 میلیارد تومان و 15 هزار یورو است و در صورتی که به نتیجه برسد نخستین چاه اکتشافی شمال کشور در منطقه خشکی خواهد بود.

استاندار گلستان گفته وزارت نفت از دو سال پیش برای رسیدن به نفت و گاز مطالعاتی در گلستان آغاز کرده که وجود هیدروکربن و نفت را در این منطقه تقویت کرد. گمانه‌زنی‌ها از وجود مخزن مشترک نفت و گاز بین ایران و ترکمنستان خبر می‌دهد که حاکی از وجود نفت در لایه‌های 3 هزار متری زمین است. باید تا 9 ماه دیگر که حفاری چاه هیرکان به پایان می‌رسد منتظر ماند و دید که آیا رویای مسئولان و بخشی از مردم گلستان برای نفتی شدن اقتصاد و صنعت این استان محقق می‌شود یا خیر؟/ روزنامه صمت