افزایش ارزش ریالی صادرات نفت خام ایران به بیش از 10 برابر پیش از تحریمها
بایستی در نظر داشت که به تبع قیمت نفت 80 دلار و بالاتر، قیمت مواد اولیه و غذایی (با قیمت‌های کنونی ارز) در سال 1401 نسبت به سال 1396 بیش از 10 برابر بالا خواهد رفت که موتور محرکه نرخ تورم بالا خواهد بود؛ بنابراین اصلاح و واقعی سازی نرخ ارز (با توجه به کاهش ارزش حقیقی دلار به ویژه برای کالا‌های اساسی) مانع از شوک تورمی جدید در سال آینده و استمرار 4 سال فشار تورمی بر روی مردم می‌گردد.
فرارو - احسان سلطانی، پژوهشگر اقتصادی؛ بر اساس داده‌های اوپک، صادرات نفت خام ایران از بیش از 2 میلیون و 100 هزار به کمتر از 250 هزار بشکه در روز در ماه‌های ژوئن تا اگوست 2020 میلادی (خرداد تا مرداد 1399) سقوط پیدا کرد. با روی کار‌آمدن جو بایدن، از فشار تحریم روی صادرات نفت خام ایران کاسته شد و صادرات نفت از ابتدای سال 2021 میلادی (دی ماه 1399) رو به بهبود نهاد و در ماه ژوئن (خرداد ماه 1400) به حدود 800 هزار بشکه در روز رسید.
هم اکنون بر پایه داده های مراجع خارجی و همچنین مراجع رسمی داخلی، صادرات نفت خام به بیش از یک میلیون بشکه در روز رسیده است. قیمت فروش نفت خام ایران نیز افزایش یافته و از 40 دلار در بشکه در ماه اکتبر 2020 میلادی (مهر ماه 1399) به حدود 80 دلار در ماه‌های اکتبر و نوامبر 2021 میلادی (مهر و آبان 1400) و پس از آن به حدود 90 دلار در ماه ژانویه 2022 میلادی (آذر ماه 1400) افزایش یافته است.
همزمان با شروع به کار جو بایدن، دو عامل افزایش حجم صادرات و قیمت نفت خام سبب شد تا درآمد رسمی صادرات نفت خام از ابتدای سال 2021 میلادی (دی ماه 1399) به تدریج افزایش پیدا کند و در ماه‌های دی و بهمن 1400 به بیش از 2 میلیارد دلار در ماه صعود پیدا کند که بر اساس میانگین قیمت نفت 100 دلار در بشکه به بیش از 3 میلیارد دلار در اسفند ماه 1400 بالغ خواهد شد.
بر اساس داده‌های اوپک درآمد صادرات نفت خام ایران حدود 23 میلیارد دلار (600 هزار میلیارد تومان) در سال 1400 برآورد می‌شود. نظر به افزایش حدود 50 درصدی قیمت جهانی مواد خام و اولیه، صادرات غیرنفتی نیز به میزان قابل ملاحظه‌ای در سال 1400 بالا رفته است. ارزش صادرات نفتی و غیرنفتی ایران به بیش از 70 میلیارد دلار در سال 1400 بالغ خواهد شد.
هر چند که بخشی از درآمد ارزی دولت با دلار 4200 تومان تبدیل به ریال می شود، اما دولت درآمد‌های ارزی دیگر و همچنین درآمد‌های ریالی وابسته به قیمت دلار دارد. درآمد ریالی صادرات نفت خام (بر اساس قیمت دلار آزاد) به 600 هزار میلیارد تومان (75 درصد بودجه دولت) در سال 1400 بالغ می گردد.
ارزش ریالی فروش ماهانه نفت خام ایران به حدود 60 هزار میلیارد تومان (با پوشش 80 درصدی بودجه) در ماه‌های دی و بهمن 1400 و با قیمت نفت 100 دلاری به 82 هزار میلیارد تومان (با پوشش 110 درصدی بودجه) در اسفند 1400 بالغ می‌گردد. درآمد ریالی صادرات ماهانه نفت خام با 7 برابر افزایش از 12 هزار میلیارد تومان در پیش از تحریمها (اسفند 1396) به 82 هزار میلیارد تومان در اسفند 1400 افزایش خواهد یافت، آن هم در شرایطی که بودجه کشور در این چهار سال 3.2 برابر شده است.
دموکرات‌ها از ابتدای انتخاب جو بایدن برنامه احیای برجام را به صورت جدی در دستور کار داشتند و با شروع مذاکرات از فشار بر روی تحریمها که در اواخر دوران دونالد ترامپ به اوج خود رسیده بود، کم کردند، به صورتی که در شش ماه اول ریاست جمهوری جو بایدن صادرات نفت خام ایران با سه برابر افزایش نسبت به اواخر ریاست جمهوری دونالد ترامپ به بیش از 700 هزار بشکه در روز رسید. با در نظر داشتن شرایط کمبود نفت و گاز، صعود قیمت‌های جهانی و تحریم‌های نفتی و گازی روسیه، توافق هسته‌ای انجام خواهد شد.
در سال 1401 نسبت به سال 1396، با افزایش بودجه ریالی دولت به میزان 5.2 برابر و قیمت نفت خام حدود دو برابر، روشن است که پس از رفع تحریمها و صادرات نفت خام و میعانات گازی، ظرفیت کاهش (واقعی سازی) قیمت ارز به کمتر از نصف مقادیر کنونی وجود دارد. محاسبات نشان می‌دهد که با نفت خام بشکه‌ای 60 دلار، قیمت دلار 18000 تومانی 60 درصد بودجه سال 1401 را از محل صادرات نفت خام و میعانات گازی پوشش خواهد داد. هدف 60 درصد پوشش بودجه از محل صادرات نفت خام و میعانات گازی با قیمت نفت خام 80 دلار در بشکه، با قیمت دلار 14000 تومان در سال 1401 برآورده می‌شود.
نظر به چشم انداز رفع تحریمها، درآمد ارزی دولت بالا خواهد یافت و با قیمت دلار 15 هزار تومان بیش از 70 درصد بودجه دولت فقط از محل صادرات نفت خام قابل تامین است. البته در کنار نفت خام، صادرات فرآورده ها، گاز، میعانات گازی، برق و اقلام دیگر هم به درآمد‌های ارزی دولت اضافه می‌شود. کل درآمد ارزی حاصل از صادرات نفتی و غیر نفتی (بر پایه قیمت نفت خام 80 دلار در بشکه) سال 1401 بین 110 تا 120 میلیارد دلار پیش بینی می‌گردد.
بایستی در نظر داشت که به تبع قیمت نفت 80 دلار و بالاتر، قیمت مواد اولیه و غذایی (با قیمت‌های کنونی ارز) در سال 1401 نسبت به سال 1396 بیش از 10 برابر بالا خواهد رفت که موتور محرکه نرخ تورم بالا خواهد بود؛ بنابراین اصلاح و واقعی سازی نرخ ارز (با توجه به کاهش ارزش حقیقی دلار به ویژه برای کالا‌های اساسی) مانع از شوک تورمی جدید در سال آینده و استمرار 4 سال فشار تورمی بر روی مردم می‌گردد.
از میان اخبار