امت واحده | از نعمت اخوت تا هیاهوی مجازی برای تفرقه‌افکنی
در دنیای ارتباطات امروز، فضای مجازی بستری برای تبادل اطلاعات، تعاملات اجتماعی، بروز چالش‌های فرهنگی و اجتماعی از سوی رسانه‌های داخلی و خارجی شده است. به‌گونه‌ای که دنیای معاصر در شرایط اشباع رسانه‌ای قرار دارد.
خبرگزاری تسنیم معصومه احمدیان علی آبادی*؛ در دنیای ارتباطات امروز، فضای مجازی بستری برای تبادل اطلاعات، تعاملات اجتماعی، بروز چالش‌های فرهنگی و اجتماعی از سوی رسانه‌های داخلی و خارجی شده‌است. به‌گونه‌ای که، دنیای معاصر در شرایط اشباع رسانه‌ای قراردارد. یکی از مهم‌ترین تهدیدات این فضا، گسترش تفرقه‌افکنی و دامن زدن به اختلافات قومی، مذهبی و سیاسی است. کنترل و احاطه بر این فضا، ضرورت پردازش این موضوع را دوچندان می‌کند. آموزه‌های دینی و اندیشه‌های انقلابی جمهوری اسلامی ایران، برای مقابله با این پدیده، ظرفیت‌های عظیمی دارد. وحدت نعمت الهی و اخوت نشانه ایمان است. چنانکه قرآن خطاب به پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرماید: «وَاعتَصِمُوا بِحَبلِ اللَهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَقُوا وَ اذکُروا نِعمَتَ اللَهِ عَلَیکُم اِذ کُنتُم أَعداءً فَأَلَفَ بَینَ قُلوبِکُم...؛ و همگی به ریسمان خدا، چنگ زنید، و پراکنده نشوید! و نعمت خدا را بر خود، به یاد آرید که چگونه دشمن یکدیگر بودید، و او میان دلهای شما، الفت ایجاد کرد....»(سوره آل‌عمران، آیه 103)
مبدأ فاعلی و عامل اصلی تفرقه، در قرآن شیطان و انسان‌های شیطان صفت معرفی می‌شود. می‌فرماید: «... وَلاتَتَبِعُوا خُطُواتِ الشَیطانِ اِنَهُ لَکُم عَدُو مُبِین...؛ و از گام‌های شیطان پیروی نکنید، که او دشمن آشکار شماست.»(بقره، آیه208) و نیز می‌فرماید: «... اِنَ الشَیاطِینَ لَیُوحُونَ اِلی أَولِیائِهِم لِیُجادِلُوکُم؛... و شیاطین به دوستان خود مطالبی مخفیانه القا می‌کنند، تا با شما به مجادله برخیزند.» (انعام، آیه121)
دال مرکزی گفتمان انقلاب اسلامی، اسلام و هویت اسلامی است. این گفتمان در بردارنده مفاهیم رکنی چون: استقلال خواهی، آزادی، مردم پایگی و اسلام‌مداری است. در این گفتمان، توأمان بودن دین و سیاست، ستون فقرات و رکن اساسی است. به این معنا که، قانون مبتنی بر دین و نقش آفرینی مردم در حکومت با محوریت رهبری دینی است. این مهم، تمایز این گفتمان از دیگر گفتمان‌ها را که جهانی است، رقم می‌زند. حق‌مداری و خدا‌محوری، برجسته سازی نقش عالمان دینی، ایده تشکیل حکومت اسلامی، تقویت روحیه وحدت گرایی مسلمانان، وظیفه محوری و معنویت‌خواهی، تقویت خودشناسی، خودباوری مسلمانان و... از راهکارهای مقابله با تفرقه‌اکنی استکبار است.
رهبر انقلاب در سخنرانی‌های متعدد، به عنوان راهبرد در فضای مجازی و لزوم اهمیت آن، در راستای غلیه بر تفرقه‌افکنی، بر حیاتی بودن قوت این فضا، مدیریت آن به عنوان مسئله کلیدی، عدم مدیریت آن توسط بیگانگان، بی‌پناه رها نکردن مردم در این فضا، اهتمام شورای عالی فضای مجازی در برگزاری جلسات، رعایت سیاست‌های اصولی در زمینه پهنای باند، توجه به آفات احتمالی در آموزش مجازی و اعمال مراقبت‌ها، لزوم برنامه‌ریزی در مقابله با تهدیدهای جدید فضای مجازی، توجه به عدم کم‌رنگ شدن ادب اسلامی و لزوم اهمیت آن با گسترش فضای مجازی و فرصت‌سازی فضای مجازی برای بصیرت آفرینی، تاکید کرده‌است.
راهکارهای مقابله با ترفندهای تفرقه افکن دشمن در این فضا، ارتقای سواد رسانه‌ای، آموزش مناسب، تولید محتوا، تقویت فضائل اخلاقی و بصیرت افزایی است. هرچه این عوامل در بین مخاطبان دین‌دار افزایش یابد، امکان گرفتار شدن آنها به موانع بیرونی وحدت، همچون، اختلاف افکنی بین شیعه و سنی و اقلیت‌های قومی، بزرگنمایی اختلافات و تعصبات مذهبی، کوچک‌نمایی اشتراکات، خلط بین انتقاد و تخریب، بدعت‌ها و موانع درونی وحدت از عدم اطلاع از معارف قرآنی، بی‌توجهی به معارف قرآنی، عدم آگاهی از توطئه دشمنان، عدم شناخت کافی عقاید یکدیگر تا تعصبات جاهلانه و توهین به مقدسات مذاهب اسلامی، کمتر خواهد شد.
برای زدودن وحدت از جهان اسلام و بروز اختلاف میان مسلمانان، روش‌های متعددی به کار رفته‌است. اسلام، مردم را به همبستگی و دوری از جدایی دعوت می‌کند. وحدت انتفای تفرقه از امت اسلام را به دنبال دارد.
راه رسیدن به وحدت، از تمسک به کتاب و عترت معصومین (علیهم السلام) می‌گذرد. (آل‌عمران، آیه 103و ر. ک: حدیث الثقلین (مجمع البیان، ج1، ص 482.)) آموزه‌های دینی در مقابله با هیاهوهای تفرقه‌افکن فضای مجازی، در سایه سارچشمه نور در آیه10سوره حجرات، جسم و روح بشریت را در امواج حیات بخش وحدت و اخوت اسلامی با آواز «اِنَمَا المُؤمِنُونَ اِخوَه؛ مؤمنان با یکدیگر برادرند»، جلا می‌بخشد و زندگی می‌دهد. آموزش تحلیل محتوا، تشخیص منابع معتبر و پرهیز از انتشار اخبار جعلی مورد دیگراست. بعلاوه باید اخلاق رسانه‌ای براساس اصول اسلامی بازتعریف شود و با تقویت اخلاق اسلامی کاهش تنش‌های اجتماعی رخ‌دهد. و با استفاده از ظرفیت جوانان مؤمن و انقلابی در تولیدات چندرسانه‌ای، تولید محتوای فرهنگی متعهد حاصل گردد و شبکه‌سازی اجتماعی مؤمنانه با محوریت ارزش‌های اسلامی و انقلابی که بستر هم‌افزایی و مقابله با تفرقه است، شکل گیرد.
ارتقای بصیرت‌افزایی دینی و سواد رسانه‌ای، که با ایجاد گروه‌های مجازی به هدف بصیرت‌افزایی، پاسخ‌گویی به شبهات و تقویت هویت دینی، ممکن است، ازمهم‌ترین راهکارهای مقابله با تبلیغات ضد دینی و تفرقه‌افکنانه فضای مجازی است.
بنابراین مقابله با تفرقه‌افکنی در فضای مجازی نیازمند رویکردی ترکیبی از آموزه‌های دینی و انقلابی است. ارتقای سواد رسانه‌ای، تقویت اخلاق اسلامی، تولید محتوای متعهد و روایت‌سازی فعال، شبکه‌سازی مؤمنانه، جهاد تبیین، هدف‌گیری ذهن مردم با روایت‌سازی انقلابی، وحدت‌سازی، امید آفرینی، شناخت نقشه دشمن و مسدود کردن راه نفوذ آن، تقویت جبهه‌های جنگ نرم با هنر به‌عنوان رسانه‌ای قدرتمند، اقتدار فکری با تقویت استقلال فکری و هویت ملی و راهبری افکار عمومی به وسیله روایت‌سازی مستقل از جمله راهکارهایی هستند که می‌توانند جامعه را در برابر تهدیدات تفرقه‌افکنانه مصون سازند.
*طلبه حوزه علمیه خواهران استان قم