امنیت انرژی ایران به خطر افتاده است؟

رئیس کمیسیون انرژی و محیط‌زیست اتاق تهران، قطعی گاز و خاموشی برق در زمستان سال 1399 و تکرار خاموشی ها در خرداد 1400 را نشانه ای از به خطر افتادن امنیت انرژی در ایران دانست و گفت: کاهش سرمایه‌گذاری ها در صنعت آب و برق به ویژه پس از تحریم ها باعث آسیب پذیری فرآیند تامین مطمئن انرژی در کشور شده است. به گزارش اتاق تهران، رضا پدیدار افزود: مداخلات دولت در قیمت‌گذاری ها هم انگیزه سرمایه‌گذاری در تولید انرژی، توزیع و انتقال آن و همچنین بهینه سازی و افزایش بهره وری انرژی را از بین برده و بر وخامت اوضاع افزوده است.

وی با اشاره به لزوم ایجاد تغییرات ساختاری در این عرصه، تصریح کرد: در صورت تجدید ساختار صنعت برق، فرآیند جایگزینی سیستم‌های انحصاری با شرایط رقابتی می تواند به تک تک مشتریان اجازه انتخاب عرضه کنندگان برق را بدهد و پیکربندی مجدد را شامل می‌شود. به این ترتیب تجدید ساختار صنعت برق به معنای شکست انحصار عمودی دولت بر صنعت از طریق جداسازی زنجیره یکپارچه عمودی و بر هم تنیده تامین برق و تفکیک در قالب بخش های رقابت پذیر و رقابت‌ناپذیر است.

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با بیان اینکه تولید برق چهار رکن دارد، توضیح داد: تولید، انتقال، توزیع و بازار خرده فروشی که با تجدید ساختار در آن تولیدکنندگان تمام مراحل تولید، انتقال و توزیع را انجام می‌دهند. در این فرآیند ایجاد بازار رقابتی برق (عمده فروشی) از اولین بخش هایی است که موردتوجه برنامه ریزان و سیاستگذاران ساختار جدید قرار می‌گیرد.

رئیس کمیسیون انرژی و محیط‌زیست اتاق تهران افزود: بخش دیگری که به دنبال بخش تولید امکان ایجاد رقابت در آن وجود دارد، بخش فروش است. به این ترتیب با تجدید ساختار، رقابت در بخش های عمده فروشی و خرده فروشی برق وارد شده و بازارهای عمده فروشی به شکلی سازمان دهی می شوند که چند شرکت تولید برق برای فروش برق در تولید متمرکز برق یا از طریق قراردادهای دوجانبه با خریداران به رقابت بپردازند. در این حالت انتقال و توزیع هنوز هم انحصار طبیعی تلقی می شوند و نیازمند تنظیم هستند تا از دسترسی آزاد و بدون تبعیض تمام شرکت‌کنندگان بازار به شبکه انتقال اطمینان حاصل شود.

پدیدار در تشریح اهداف کلان صنعت برق کشور به سایت اتاق ایران گفت: نیاز به تغییر قوانین تنظیمی و نظارتی، ضرورت تحقق سیاست خصوصی سازی جامع، توجه به پیش‌بینی کاهش هزینه ها با مشارکت بخش خصوصی، بی انگیزگی در نوآوری و ابداع در محیط های تنظیمی و نظارتی و بهبود توجه به مشتریان با افزایش رقابت، بخشی از موضوعاتی هستند که باید در این حوزه تغییر کنند.

وی ادامه داد: اصلاحات و تجدید ساختار صنعت برق آثار اجتماعی متعددی نیز به همراه دارد که از آن جمله می توان به بهبود شرایط اجتماعی و کاهش فقر، نظام مند شدن بخش های رقابتی صنعت برق از لحاظ سازگاری با محیط زیست و حفاظت از مصرف‌کننده و کاهش آلودگی هوا اشاره کرد. متکی‌شدن صنعت برق ایران برای توسعه این صنعت به درآمدهای داخلی خود به جای بودجه عمومی نیز فرآیندی بلندمدت و هزینه‌زاست که باید چاره ای برای این امر اندیشید. با وجود تمامی موارد ذکرشده، خبرگان روند تجدید ساختار صنعت برق ایران را مثبت ارزیابی می‌کنند و تداوم استراتژی های تجدید ساختار صنعت برق را لازم و ضروری می دانند.