انتصاب به جای انتخاب؛ مجالس دوران پهلوی چگونه شکل می گرفت
شیوه به اصطلاح انتخابات اینگونه بود که طبق دستوری که از دربار صادر می شد عناصر ذی نفوذ و کدخدایان شناسنامه های مردم را جمع می کردند و آراء به اسم فرد مورد نظر نوشته و در صندوق ریخته می شد.
به گزارش مشرق، مجلس به عنوان دستاورد حرکت آزادیخواهی ملت ایران در دوران قاجار و انقلاب مشروطه که می بایست به ابزاری برای مهار قدرت و دیکتاتوری تبدیل می شد، با گذشت زمان و بخصوص در دوران پهلوی از فلسفه وجودی خود فاصله گرفت و به خدمت حکومت مطلقه درآمد.
برای پیمودن این مسیر و حذف مردم در نظام مردمسالار آن زمان نیاز بود تا نمایندگان به جای صندوق های رای از جلسات و گعده های همفکری دربار و وابستگان آن به خانه ملت راه یابند و انتصاب جای آن را بگیرد؛ اقدامی که حکومت پهلوی و سرسپردگان آن در بیش از نیم قرن حکومت داری به خوبی شیوه های آن را آزمودند و اجرا کردند.
تاریخ گویای آن است که با روی کار آمدن نظام پهلوی و تبدیل شدن سیستم حکومتی از سلطنت مشروطه به سلطنت مطلقه نمایندگانی انتصابی طی یک انتخابات نمایشی روانه مجلس می شدند؛ با روی کار آمدن محمدرضاشاه تغییراتی در ترکیب نمایندگان به وجود نیامد و اغلب از همان نمایندگان دوره های قبل در مجلس استفاده شد. نمایندگانی که تحت هیچ شرایطی در حوزه انتخابیه خود حضور نداشتند و ساکن منطقه دیگری بودند و از طرف حکومت برای مناطق مختلف انتخاب می شدند.
برای این موضوع می توان شواهد مثالی بسیاری فهرست کرد که حوزه انتخابیه کهگیلویه و بویراحمد مصداقی از آن است؛ در این دوران شناسنامه افراد جهت شرکت در انتخابات نزد خوانین نگهداری می‌شد و در منزل کدخدایان آراء نمایندگان از پیش تعیین شده نوشته می شد. با سرنگونی حکومت پهلوی و برچیده شدن بساط نظام شاهنشاهی دوران جدیدی از حیات سیاسی در کشور آغاز شد و استان کهگیلویه و بویراحمد هم با پیروزی انقلاب اسلامی وارد عصر نوینی از حیات سیاسی خود شد.
بررسی ادوار مختلف انتخابات مجلس در این استان نشان می دهد که این انتخابات بیشتر جنبه تشریفاتی داشته و نمایندگان نماینده حاکمیت بودند نه مردم، در این زمینه با ستار هدایتخواه نماینده مردم بویر احمد در ادوار هفتم و هشتم مجلس شورای اسلامی و غلام محمد زارعی نماینده مردم بویراحمد در ادوار نهم و دهم مجلس شورای اسلامی به گفتگو نشستیم.
ستار هدایت خواه در مورد روند انتخابات پارلمانی در استان کهگیلویه و بویراحمد گفت: در عصر پهلوی هیچ نماینده مستقلی از مردم این منطقه نتوانست در مجلس حضور پیدا کند و افراد مورد نظر حاکمیت طی یک انتخابات تشریفاتی به عنوان نماینده انتخاب می شدند.
نماینده سابق مردم بویر احمد در مجلس بیان داشت: در خاطرات اسدالله علم، وزیر دربار پهلوی آمده است که «ما چند نفر بودیم که طبق دستور برخی از سفارتخانه ها، دربار و سایر عناصر نفوذی، افرادی را برای نمایندگی مجلس مشخص می کردیم» این سند واقعیتی از وضعیت انتخاباتی پارلمان در دوره پهلوی است.
وی افزود: در سال های نزدیک به پیروزی انقلاب اسلامی یک نفر از اهالی کهگیلویه و بویراحمد کاندیدای مجلس شده بود با اینکه مردم استان به فرد مورد نظر رای دادند، اما وی نتوانست به مجلس شورای ملی راه یابد چون نماینده مورد نظر حاکمیت از پیش تعیین شده بود.
هدایتخواه با بیان اینکه نمایندگان در دوره پهلوی هیچ ارتباطی با مردم نداشتند، گفت: نمایندگان در دوره پهلوی هیچ وقت در استان حوزه انتخابیه خود حضور نداشتند و مردم شناختی هم نسبت به آنها نداشتند. شیوه به اصطلاح انتخابات اینگونه بود که طبق دستوری که از دربار صادر می شد عناصر ذی نفوذ و کدخدایان شناسنامه های مردم را جمع می کردند و آراء به اسم فرد مورد نظر نوشته و در صندوق ریخته می شد.
غلام محمد زارعی نماینده سابق مردم بویر احمد نیز در این زمینهمی گوید: مردم کهگیلویه و بویراحمد قبل از انقلاب نقش و مشارکت معناداری به معنای امروزی در انتخابات نداشتند و صندوق های رای انتخاب مردم نبود و بیشتر منتفذان محلی و کسانی که با دربار در ارتباط بودند با جمع آوری شناسنامه های مردم انتخابات نمایشی برگزار می کردند.
نماینده پیشین مجلس با بیان اینکه نمایندگان دوره پهلوی از پیش تعیین شده بودند گفت: گاهی مردم به دلیل شناختی که از یک کاندیدا داشتند در انتخابات حضور پیدا می کردند، اما عملا فرد دیگری که مردم شناختی از آن نداشتند به عنوان نماینده حوزه بویراحمد به مجلس راه می یافت.
زارعی اضافه کرد: کسانی که اینگونه انتخاب می شدند ارتباطی با مردم نداشتند و از مشکلات و مسائل و مطالبات آنها بی اطلاع بودند نماینده دستگاه پهلوی به جای اینکه نماینده مردم و برآمده از رای مردم باشد طی یک انتخابات نمایشی به عنوان نماینده انتخاب می شد. این شیوه انتصاب بود، نه انتخاب چون عملا رای مردم نقشی در انتخاب نماینده نداشت و آنها نمایندگان حاکمیت بودند.
منبع: ایرنا