انتظار ایران، درنگ عربستان

به گزارش ایسنا، اندونزی، هند، سنگاپور، مالزی و برونئی تصمیم گرفتند امسال در حج شرکت نکنند. شماری از زائران تایلند نیز از شرکت در حج امسال انصراف داده‌اند.

مناسک حج تمتع یکی از مهم‌ترین فریضه‌های واجب دینی برای مسلمانان است، با این وجود پاندمی ویروس کرونا، امسال روند استقبال زائران از این مراسم را کند کرد. بنگلادش گفته چندبار ثبت‌نام حج را تمدید کرده است، این اتفاق در ایران نیز رخ داد، ثبت‌نام در کاروان‌های حج ایران کماکان ادامه دارد. با این حال سازمان حج و زیارت کشورمان گفته اگر عربستان با برگزاری حج تمتع موافقت کند، اولین پرواز از ایران، ششم تیرماه برقرار خواهد کرد.

مراسم اصلی حج تمتع هر سال اواخر ماه «جولای» (برابر با اوایل مرداد) با حضور حدود 2 میلیون نفر در عربستان برگزار می‌شود، شمار مبتلایان ویروس کرونا در این کشور مرز 132 هزار نفر را رد کرده است. نشریه «فایننشیال تایمز» گزارش کرده که عربستان سعودی در نظر دارد به دلیل شیوع ویروس کرونا، حج را برای نخستین بار از سال 1932 تاکنون لغو کند. البته گزینه‌های دیگری هم روی میز دارد؛ یک مقام عالی‌رتبه وزرات حج و عمره عربستان سعودی به همین نشریه گفته که مسأله برگزاری مراسم حج امسال به طور دقیق مورد بررسی قرار گرفته و سناریوهای مختلفی نیز در نظر گرفته شده است و تصمیم رسمی درباره این مسئله ظرف مدت یک هفته اعلام خواهد شد.

به جز تعلیق، پیشنهاد دیگری مطرح شده که مثلا این مراسم با حضور گروه کوچکی از زائران محلی و با رعایت اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از گسترش ویروس کرونا برگزار شود.

سازمان بهداشت جهانی اخیرا اعلام کرده که با عربستان درباره به تأخیر انداختن حج به دلیل شیوع کرونا در جهان مذاکره می‌کند. مدیر برنامه حالت فوق العاده در دفتر منطقه‌ای سازمان بهداشت جهانی قبلا گفته بود: اگر تصمیمی درباره به تأخیر انداختن گرفته نشود باید شروط بهداشتی مشخصی با هماهنگی سازمان بهداشت جهانی و نهادهای عربستان اعلام شود.

عربستان هنوز در ارتباط با آینده حج تصمیمی را رسما اعلام نکرده است. آمارهای رسمی نشان می‌دهد عربستان سالانه از حج و عمره حدود 12 میلیارد دلار درآمد کسب می‌کند. عربستان همچنین قصد داشت شمار زائران و گردشگران خارجی در این کشور را تا پایان سال 2020 به 15 میلیون نفر برساند. طرح اصلاحات اقتصادی بن سلمان، ولیعهد عربستان افزایش ظرفیت عمره و حج تمتع تا سالانه 30 میلیون نفر و کسب درآمد 13/32 میلیارد دلاری تا 2030 بوده است. کاهش ارزش نفت، ویروس کرونا و لغو مراسم عمره و در ادامه، حج فشار اقتصادی بیشتری را به عربستان وارد می‌کند.

بلاتکلیفی حج باعث شد مقامات حج ایران یک هفته پیش درخواست تشکیل جلسه شورای عالی حج را مطرح کنند، ریاست این شورا با رییس‌جمهور است. در آخرین نشست شورای برنامه‌ریزی و هماهنگی بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت هم برای چندمین بار احتمالات مختلف در ارتباط با حج 99 بررسی شد. اشاره نشده که این احتمالات چه بوده است.

سازمان حج و زیارت قبلا سه سناریو را مطرح کرده بود که شامل برگزاری حج با اجرای پروتکل های بهداشتی، حذف افراد پر خطر و تعلیق حج بود. این سازمان با آغاز معاینه از زائران زیر 60 سال فعلا سراغ سناریوی دوم رفته است.

اکبر رضایی سرپرست معاونت حج و عمره سازمان حج و زیارت در آخرین شورای برنامه‌ریزی و هماهنگی بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت که هر هفته برگزار می‌شود گفته که معاینات پزشکی بیش از 46 هزار زائر زیر 60 سال به پایان رسیده و از مجموع آن‌ها شرایط 528 نفر تایید نشده است.

او از بلاتکلیفی کشورهای اسلامی درباره وضعیت حج به عربستان انتقاد کرده و افزوده است: سازمان حج و زیارت در نشست‌های کاری در راستای حفظ آمادگی برای اجرای حج، احتمالات مختلف و الزامات آن را بررسی کرد و آن موارد در جلسه شورای عالی حج نیز مطرح خواهد شد.

سیدعلی مرعشی سرپرست مرکز پزشکی حج و زیارت هم به نگرانی‌های سازمان بهداشت جهانی از بابت افزایش تعداد مبتلایان به ویروس کرونا، اشاره‌ای داشته و حجت‌الاسلام و المسلیمن عبدالفتاح نواب نماینده ولی فقیه در امور حج وزیارت هم به تدابیر عربستان در شهرها و اماکن زیارتی مدینه و مکه برای مقابله با ویروس کرونا اشاره کرده و خواسته که سلامتی و صلاح زائر در اولویت قرار گیرد و در ادامه هم گفته است: در صورتی که حج با هر میزان سهمیه برگزار شود برای حفظ امنیت و سلامت زائر پروتکل‌های بهداشتی هر دو کشور رعایت شود.

سهمیه حج ایران در توافق با عربستان 87 هزار و 500 نفر تعیین شده است. رییس سازمان حج و زیارت 19 فروردین‌ماه اعلام کرده بود که ایران تمام قراردادهای مسکن، تغذیه، تدارکات، بهداشت، بیمه و ناوگان حمل و نقلی حجاج ایرانی رابسته است.

علی‌رضا رشیدیان همچنین گفته بود: در این قراردادها بندی با عنوان «فوق‌العاده» و اضطراری وجود دارد که در صورت برگزار نشدن حج، قرارداد مربوط به خدمات مسکن، حمل و نقل و تدارکات به سال بعد منتقل شده و تحولات اقتصاد جهانی و نرخ برابری ارز و ریال و هرگونه افزایشی در نرخ‌ها، متوجه زائران نخواهد بود. فقط درصد اندکی از هزینه‌های زائران همانند عوارض، ویزا، هواپیما، سازماندهی و آموزش ممکن است در سال آتی تغییر کند.

با وجود رشد روزافزون تعداد مبتلایان ویروس کرونا در عربستان، این کشور در ارتباط با حج، هنوز اعلام وضعیت فوق‌العاده یا اضطراری نکرده است.