انتقاد وزیر راه از بهره وری پایین شبکه ریلی کشور
به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران ، رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی روز دوشنبه 10 آبان ماه سال جاری در مراسم تکریم و معارفه مدیران عامل پیشین و جدید سازمان بنادر و دریانوردی با اشاره به اهمیت ژئوپولتیک موضوع حمل و نقل در کشور عنوان کرد: امروز در حوزه حمل و نقل دریایی، سازمان بنادر و دریانوردی پیشگام است و توانسته از مسیر تحریم‌ها عبور کند، اما در حمل و نقل هوایی، ریلی و جاده‌ای، عقب‌ماندگی جدی در کشور وجود دارد که حتما باید برای عبور از این شرایط، راهکارهایی را پیش بگیریم که مطالعات آن در دست انجام است. امیدواریم بتوانیم تحولاتی در حوزه حمل و نقل هوایی، ریلی و جاده‌ای ایجاد کنیم که بخشی از این تحولات شامل نوسازی ناوگان است.
وی همچنین با اشاره به اهمیت تکمیل کریدورهای ریلی جنوب به شمال خاطرنشان کرد: اگر کریدورهای ریلی تکمیل شده بود، درآمد زیادی نصیب کشور می‌شد ولی الان از این درآمد محروم هستیم. 14 تا 15 هزار کیلومتر ریل در کشور داریم اما سهم ریل از حمل کالا در کشور 10 درصد است که اصلا قابل قبول نیست. بنابراین باید تغییر جدی در بخش حمل و نقل دریایی و حمل و نقل ریلی کشور اتفاق بیفتد.
وزیر راه: 15 هزار کیلومتر خط ریلی داریم ولی بهره‌وری زیر 10 درصد است
وزیر راه و شهرسازی 18 آبان 1400 نیز در سیزدهمین همایش قیر و آسفالت با اشاره به تعیین سقف 30 درصدی ظرفیت حمل بار ریلی در قانون برنامه ششم توسعه گفت: متأسفانه به این رقم نرسیدیم و در حال حاضر سهم ریل از حمل بار کمتر از 10 درصد است.
وی دیگر ایرادات صنعت ریلی را برشمرد و گفت: پایین بودن سرعت قطارها که سبب شده حمل بار بیشتر از معمول طول بکشد، متصل نبودن کریدورهای ریلی به چشمه‌های بار در کشور، فرسوده بودن ناوگان ریلی و پایین بودن بهره‌وری شبکه ریلی علی رغم وجود 15 هزار کیلومتر خط ریلی در کشور از معایب حمل و نقل ریلی ماست.
رئیس کمیسیون عمران مجلس: رقابت بین ریل و جاده منصفانه نیست
محمدرضا رضایی کوچی رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی نیز چندی پیش با اشاره به اهمیت حوزه حمل و نقل ریلی گفته بود: بر اساس برنامه ششم باید حداقل 30 درصد بار کشور از طریق شبکه ریلی جابه‌جا شود که امروز این عدد کمتر از 10 درصد است. باید کالبدشکافی شود چرا به این هدف نرسیدیم و فاصله خیلی زیاد است. یکی از دلایل اصلی این است که شبکه ریلی در کشور کامل نیست و خیلی از کانون‌های بار کشور به شبکه سراسری راه‌آهن متصل نیست.
این نماینده مجلس شورای اسلامی، رقابت غیرمنصفانه ریل و جاده را هم از دلایل مهم عدم تحقق اهداف ریلی عنوان کرد و افزود: کندی سرعت شبکه ریلی یکی دیگر از مصائب این بخش است، در زمان حاضر متوسط سرعت کمتر از 100 کیلومتر در ساعت است. این در حالی است که ایران می‌تواند مسیر ترانزیتی کشورهای منطقه باشد، با وجود تلاش‌هایی که صورت گرفته اما در بخش کریدورهای شمال و جنوب موفق عمل نکرده‌ایم.
ریشه ناکامی راه آهن در حمل بیشتر بار و مسافر چیست؟
فارغ از عدم توفیق راه آهن در رسیدن به اهداف برنامه، در سال‌های اخیر، شبکه حمل و نقل ریلی کشور، با افت در عملکرد حمل بار و مسافر مواجه شده است. مسئولان پیشین شرکت راه آهن، دلایلی از جمله کرونا، کمبود قطعات ناشی از تحریم در حوزه کشنده‌های ریلی، رقابت نابرابر ریل و جاده و نهایتا عدم تکمیل شبکه ریلی را ریشه‌های افت در شاخص‌های عملکردی عنوان می‌کردند.
این در حالی است که کارشناسان معتقدند این عوامل نمی‌تواند ریشه‌های بهره‌وری پایین شبکه حمل و نقل ریلی کشور باشد.
کارشناس اقتصاد حمل و نقل: تقاضا برای حمل ریلی بار هست ولی بهره برداری از شبکه اشتباه است
در همین ارتباط محمدجواد شاهجویی کارشناس اقتصاد حمل و نقل در گفتگو با خبرنگار مهر عنوان کرد: در دو سه سال اخیر، عملکرد حمل بار و مسافر ریلی نسبت به سال 1397 که اوج تاریخی عملکرد شبکه حمل و نقل ریلی کشور با جابه‌جایی 50.4 میلیون تن بار و 28 میلیون مسافر ثبت شد، در حالی اتفاق افتاد که نه تنها شبکه با افزایش طول و توسعه زیرساخت‌ها همراه بود، بلکه اتفاقی چون کرونا توانست فرصتی برای ایجاد ظرفیت بیشتر برای حمل بار ریلی ایجاد کند که متأسفانه این اتفاق مهم رخ نداد.
افزایش بهره‌وری ریلی، 3 میلیارد دلار صرفه‌جویی به ارمغان می‌آورد
این کارشناس اقتصادی میزان تقاضای موجود برای حمل بار توسط ریل را بالغ بر 100 میلیون تن عنوان کرد و افزود: هم اکنون جدا از باری که در حال جابه‌جایی توسط ریل است، تقاضا برای حمل 50 میلیون تن بار تماما ریل پسند دیگر وجود دارد که شبکه به واسطه بهره برداری غلط و سنتی قادر به پذیرش آن نیست. بنابراین، ریشه‌ای‌ترین مشکل شبکه حمل و نقل ریلی کشور، بهره برداری غلط از شبکه است و دیگر مشکلات در اولویت‌های بعدی قرار می‌گیرند.
وی افزود: اگر هم اکنون بهبود بهره‌وری در شبکه حمل و نقل ریلی اتفاق بیفتد و میزان عملکرد شبکه ریلی کشور به اندازه میانگین سایر کشورها شود، قابلیت جابه‌جایی بالغ بر 150 میلیون تن بار ریل پسند موجود و بالفعل که در حال جابه‌جایی به وسیله جاده‌ها هستند، در مجموعه شبکه ریلی وجود خواهد داشت. حمل این 150 میلیون تن بار در شبکه حمل و نقل ریلی، می‌تواند علاوه بر رسیدن به اهداف برنامه‌های توسعه، از زیان 3 میلیارد دلاری در مصرف سوخت توسط ناوگان جاده‌ای کشور جلوگیری کند. به بیان دیگر، با این مهم کشور قادر خواهد بود در شرایط فعلی اقتصادی، 3 میلیارد دلار بیشتر فرآورده‌های سوختی صادر کند و ارز حاصله را به جای مصرف در راستای جابه‌جایی بار جاده‌ای، خرج توسعه زیرساخت‌های اقتصاد کند.
اعطای مجوز بهره برداری از محورهای ریلی مطابق با قانون
شاهجویی راهکار ریشه‌ای حل مشکلات حمل و نقل ریلی کشور را، خروج دولت و خصوصا شرکت راه آهن از فعالیت‌های تصدی‌گری در حوزه حمل بار و مسافر دانست و عنوان کرد: شرکت راه آهن باید به نقش تنظیم‌گری به جای تصدی‌گری در حوزه حمل بار بپردازد. اساسا، یکی از عوامل توفیق بیشتر حمل جاده‌ای نسبت به حمل ریلی نیز در کم بودن نقش تصدی گرایانه دولت در این حوزه است.
این کارشناس اقتصادی تأکید کرد: طبق نص صریح قانون، دولت می‌تواند فعالیت تصدی گرایانه خود در حوزه حمل و نقل ریلی را به بخش غیردولتی و به عبارتی مردم واگذار کند و در قامت تنظیم‌گر به اجرای وظایف واقعی خود بپردازد. بدون شک، انتقال مجوز بهره برداری از محورهای ریلی به بخش غیردولتی با وجود نظارت شرکت راه آهن می‌تواند به بهترین شکل به این مساله جامه عمل بپوشاند و وضعیت وخیم فعلی حمل و نقل ریلی کشور را به درستی سامان دهد.