اوپک‌پلاس در آستانه تصمیم تازه؛ لغو بخشی از کاهش عرضه داوطلبانه

منابع آگاه به رویترز از احتمال توافق هشت عضو اوپک‌پلاس برای لغو روزانه 137 هزار بشکه دیگر از کاهش عرضه داوطلبانه نفت در ماه دسامبر خبر دادند.

به گزارش خبرنگار مهر به نقل از خبرگزاری رویترز، منابع نزدیک به مذاکرات اعلام کردند که ائتلاف اوپک‌پلاس متشکل از کشورهای عضو سازمان اوپک و متحدانش، در ادامه‌ی روند لغو تدریجی کاهش عرضه داوطلبانه با هدف بازپس‌گیری سهم بازار، تصمیم دارد در ماه دسامبر نیز بخشی از محدودیت‌های تولید خود را کنار بگذارد. بر اساس اطلاعات اولیه، برنامه مورد بحث شامل افزایش روزانه 137 هزار بشکه دیگر از تولید هشت عضو اصلی این ائتلاف است.

طی چند سال اخیر، هشت کشور عضو اوپک‌پلاس شامل عربستان سعودی، روسیه، عراق، امارات، کویت، قزاقستان، الجزایر و عمان با هدف حمایت از بازار، بخشی از تولید خود را به طور داوطلبانه کاهش داده بودند. این اقدام در کنار کاهش گروهی کل اعضا (12 کشور عضو اوپک و 10 کشور غیراوپک) انجام شد تا از افت شدید قیمت‌ها در دوره رکود جهانی جلوگیری شود. اما از ماه آوریل امسال، این روند معکوس شده و کشورهای مذکور در قالب برنامه‌ی بازگشت تدریجی، در مجموع بیش از 2 میلیون و 700 هزار بشکه در روز از عرضه پیشین خود را به بازار بازگردانده‌اند.

این رقم حدود 2.4 درصد از تقاضای جهانی نفت را تشکیل می‌دهد و به گفته‌ی منابع دیپلماتیک، بخشی از پاسخ اوپک‌پلاس به فشارهای سیاسی واشینگتن برای کاهش قیمت جهانی نفت بوده است؛ فشاری که دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا مستقیماً متوجه ریاض و متحدانش کرده بود.

در نشست‌های ماهانه اخیر این هشت عضو، میزان لغو کاهش عرضه بین 137 تا 548 هزار بشکه در روز نوسان داشته است. مجموع اقدامات داوطلبانه در اوج خود شامل سه سطح از محدودیت تولید بود:

1. کاهش عرضه داوطلبانه پایه (1.65 میلیون بشکه در روز)،

2. کاهش داوطلبانه اضافی (2.2 میلیون بشکه در روز)،

3. کاهش گروهی در توافق اصلی (2 میلیون بشکه در روز).

این سه بخش در مجموع حدود 5.85 میلیون بشکه در روز از بازار حذف کرده بودند. اکنون با لغو کامل کاهش عرضه اضافی تا پایان سپتامبر، حجم بازگشتی عرضه از سوی هشت کشور اصلی به همراه افزایش تولید 300 هزار بشکه‌ای امارات، در مجموع به 2.5 میلیون بشکه در روز رسیده است.

امارات، که سال‌ها از سهمیه پایین تولید خود در اوپک‌پلاس انتقاد می‌کرد، از این تمرین بیشترین سهم را برده است. این کشور با وجود سرمایه‌گذاری گسترده برای افزایش ظرفیت تولید بالای 4 میلیون بشکه در روز، مدتی با محدودیت سقف 3 میلیون بشکه‌ای روبه‌رو بود. در نهایت اوپک‌پلاس در ژوئن 2024 با افزایش تدریجی سهمیه امارات موافقت کرد. هرچند اجرای این تصمیم چند بار به تعویق افتاد و از سپتامبر 2025 به سپتامبر 2026 موکول شد، اما در عمل روند بازگشت عرضه از ماه مه جاری سرعت گرفت و امارات توانست به برنامه اولیه خود بازگردد.

در دو نشست پیشین، اعضا برای ماه‌های اکتبر و نوامبر نیز تصمیم گرفته بودند تا روزانه 137 هزار بشکه از کاهش عرضه داوطلبانه را لغو کنند. بر اساس دو منبع از چهار منبع مطلع در اوپک‌پلاس، این روند در نشست روز یکشنبه (11 آبان) نیز ادامه خواهد یافت و همان میزان برای ماه دسامبر به بازار بازمی‌گردد. سایر منابع بدون ارائه رقم دقیق، تنها از "احتمال بالای توافق" سخن گفتند.

با وجود این توافق‌های تدریجی، نگرانی از مازاد عرضه جهانی موجب افت قیمت نفت تا پایین‌ترین سطح پنج‌ماهه در روز 28 مهر (20 اکتبر) شد. اما در پی اعمال دور تازه تحریم‌های آمریکا علیه شرکت‌های روسنفت و لوک‌اویل روسیه، قیمت نفت بار دیگر با رشد همراه شد و به بیش از 66 دلار برای هر بشکه رسید. تحلیلگران معتقدند این تحریم‌ها موقتاً مانع از سقوط قیمت‌ها شدند، چرا که بخشی از نفت صادراتی روسیه در بازار با محدودیت عرضه مواجه شد.

با این حال، همان‌طور که منابع آگاه به رویترز تأکید کردند، توافق بر سر حجم لغو کاهش عرضه در نشست‌های اخیر دشوارتر شده است؛ زیرا تحریم‌های اخیر، یافتن خریدار برای نفت مازاد روسیه را با چالش مواجه کرده و مسکو در برابر هرگونه افزایش سریع عرضه محتاط‌تر شده است.

روسیه و عربستان سعودی در سال‌های گذشته گهگاه بر سر مقدار مناسب عرضه اختلاف‌نظر داشتند، اما نهایتاً با توافق‌های تدریجی و سازش‌های سیاسی توانسته‌اند موضع مشترکی پیدا کنند. با این وجود، پنجمین منبع نزدیک به مذاکرات هشدار داد که «اعضا باید مکثی در روند افزایش تولید خود ایجاد کنند تا کندی فصلی تقاضا در آستانه زمستان نیم‌کره شمالی را لحاظ کنند.»

ماه گذشته نیز مسکو تنها با لغو روزانه 137 هزار بشکه موافقت کرده بود، در حالی که عربستان خواستار رقم بالاتری بود، اما منابع گفتند روسیه درباره افزایش بیشتر نگران است. در اواخر ماه مه، روسیه و برخی تولیدکنندگان دیگر از توقف در روند لغو کاهش عرضه حمایت کردند، ولی نهایتاً با تداوم آن موافقت شد.

نکته سیاسی مهم این دور از مذاکرات، هم‌زمانی نشست یکشنبه آینده با سفر برنامه‌ریزی‌شده محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان، به واشینگتن در ماه بعد است؛ سفری که قرار است شامل دیدار مستقیم او با دونالد ترامپ باشد. ناظران سیاسی این تقارن را نشانه‌ای از تلاش ریاض برای هماهنگی بیشتر با واشینگتن پیش از تعیین مسیر نهایی سیاست عرضه نفت در زمستان می‌دانند.

در مجموع، تصمیم احتمالی اوپک‌پلاس برای لغو مجدد بخشی از کاهش عرضه داوطلبانه در دسامبر، اگرچه به ظاهر نشانه‌ای از اعتماد اعضا به پایداری بازار است، اما در شرایط بروز مازاد عرضه و تردید درباره رشد تقاضا در زمستان، می‌تواند روند نوسان قیمت نفت را تشدید کند و در کوتاه‌مدت فشارهای سیاسی و اقتصادی را بر این ائتلاف افزایش دهد.