ایران در مرکز یک مسیر ریلی راهبردی / جزئیاتی از دو مسیر مهم که سال آینده به بهره‌برداری می‌رسند

برنامه‌ریزی برای آغاز رسمی حمل‌ونقل در مسیرهای راهبردی روسیه - ایران - هند و روسیه - ایران - چین در چارچوب کریدور بین‌المللی شمال - جنوب (INSTC) از سال 2026 نهایی شده است.

این خبر را آندری تارسِنکو، رئیس آژانس فدرال حمل‌ونقل دریایی و رودخانه‌ای روسیه، روز 24 نوامبر در مسکو اعلام کرد؛ خبری که می‌تواند نقشه ترانزیت منطقه را با محوریت ایران دگرگون کند.

به گفته این مقام روس، دو مسیر جدید با هدف ایجاد یک شریان پایدار تجاری بین روسیه، جنوب آسیا و چین راه‌اندازی می‌شود و بخش مهمی از آن از خاک ایران عبور خواهد کرد. او تصریح کرد که برنامه‌ریزی‌ها در مراحل نهایی است و «اجرای کامل آن برای سال 2026 هدف‌گذاری شده است.»

پایه‌گذاری توافق از تهران تا مسکو

ریشه این تحولات به آوریل 2025 بازمی‌گردد؛ زمانی که نشست‌های مهمی در تهران میان مدیران شرکت روسی MMTP JSC و شرکت دولتی کشتیرانی جمهوری اسلامی ایرانIRISL و همچنین شرکت زیرمجموعه آن در خزر یعنیKhazar Sea Shipping Lines (KSSL) برگزار شد. در این مذاکرات، دو طرف بر سر توسعه حمل‌ونقل کانتینری، به‌ویژه حمل‌ونقل چندوجهی (Multimodal) در چارچوب کریدور شمال - جنوب به توافق رسیدند.

این مذاکرات نقطه عطفی برای شکل‌گیری همکاری‌های بزرگ‌تر شد؛ چرا که دو کشور به دنبال ایجاد یک بستر امن، مقرون‌به‌صرفه و قابل پیش‌بینی برای گردش کالا میان روسیه، ایران، هند و چین بودند. مسیرهای سنتی روسیه به جنوب آسیا از طریق آبراه‌های غربی تحت فشار تحریم‌ها و ریسک‌های ژئوپلیتیکی قرار دارد و ایران، به‌عنوان امن‌ترین و کوتاه‌ترین مسیر زمینی، نقش کلیدی در حل این چالش ایفا می‌کند.

تشکیل کنسرسیوم مشترک دریایی

تارسِنکو در بخش دیگری از اظهارات خود اعلام کرد که طی مذاکرات ماه نوامبر، مسکو و تهران به توافقات مشخصی درباره ایجاد یک کنسرسیوم دریایی مشترک برای توسعه حمل‌ونقل بین بندر ماخاچکالا و بنادر شمالی ایران دست یافته‌اند.

به گفته او، مرحله کنونی شامل تبادل اطلاعات درباره شرکت‌های مشارکت‌کننده و تعیین حدود اختیارات آنهاست. این کنسرسیوم قرار است با هدف هماهنگی بنادر، خطوط کشتیرانی و حمل‌ونقل چندوجهی در دریای خزر شکل بگیرد و وظیفه آن توسعه مستمر ترانزیت، افزایش ظرفیت حمل و ایجاد خطوط منظم کانتینری میان دو کشور خواهد بود.

راه‌اندازی خط منظم کانتینری خزر

یکی دیگر از محورهای گفت‌وگو، ایجاد یک خط منظم کانتینری میان بندر ماخاچکالا و بنادر ایرانی بود.

تارسِنکو توضیح داد که این خط بخشی از طرح بزرگ اتصال روسیه به جنوب آسیا از طریق ایران است و نقش مهمی در پایداری جریان کالا در کریدور شمال - جنوب دارد. با عملیاتی شدن این خط، بنادر ایرانی در ساحل خزر به هاب تبادل کالا میان روسیه و جنوب آسیا تبدیل خواهند شد. این موضوع می‌تواند ظرفیت بنادر امیرآباد، انزلی و کاسپین را افزایش داده و پیوندهای تجاری ایران با روسیه و هند را تقویت کند.

گام بلند کریدور شمال - جنوب

راه‌اندازی رسمی دو مسیر روسیه - ایران - هند و روسیه - ایران - چین، نقطه عطفی در تکمیل کریدور شمال - جنوب محسوب می‌شود؛ مسیری که زمان و هزینه حمل کالا از روسیه به هند را تا 40 درصد کاهش می‌دهد و از نظر ژئوپلیتیکی، یک جایگزین مهم برای مسیرهای غربی ایجاد می‌کند.

کارشناسان معتقدند این تحول، موقعیت ایران را به‌عنوان حلقه اتصال اوراسیا تثبیت می‌کند؛ به‌ویژه در دوره‌ای که رقابت‌های ژئوپلیتیکی، روسیه و چین را در جست‌وجوی مسیرهای امن‌تر و مستقل‌تر از غرب قرار داده است.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.