ایران فقیر و بی‌پول نیست!
محمدرضا سبزعلیپور - اقتصاددان
یارانه آذر 1401 مانند ماه‌های گذشته به‌صورت نقدی واریز شد و در عین حال احتمال پرداخت یارانه در قالب کالابرگ به بالاترین حد ممکن رسیده است.
آیا ایران کشوری فقیر و بی‌پول است؟ ایران دارای موقعیت‌های جذاب و بی‌نظیری است که آرزوی بیشتر جهانیان است. امروز شرایط اقتصاد ایران 180 درجه با ظرفیت‌ها و جایگاه این کشور در جهان متفاوت است.
بخشی از معضلات و نابسامانی‌های اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی است، اما بخش اعظم آن از بی‌تدبیری و سوءمدیریت دولت‌ها نشأت می‌گیرد. دولت‌های گذشته و حال، همگی وعده ساماندهی اوضاع اقتصاد را به کرات داده‌اند، اما در عمل نه‌تنها هیچ اتفاق مثبتی رخ نداده بلکه روز به روز وضعیت بدتر نیز شده است.
کشوری که ثروتمند است، باید مردمش نیز در رفاه باشند، این در حالی است که براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته قرار است توزیع کوپن آغاز شود. تجربه کوپن در ایران آن هم بعد از پیروزی انقلاب، به آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بازمی‌گردد. کوپن زمانی کاربرد دارد که تولید و واردات کالا محدود شده و تقاضا بیش از عرضه باشد، اما در حال حاضر نه‌تنها کالاهای اساسی به‌وفور تولید می‌شود، بلکه واردات کالاهای اساسی و حتی لوکس در حد زیادی انجام می‌شود؛ به‌طوری‌که عرضه بیش از تقاضا است. با این شرایط تنها مشکل، گرانی لحظه‌به‌لحظه کالا و خدمات است که این مسئله به سوءمدیریت و نبود نظارت کافی مسئولان بازمی‌گردد. توزیع کوپن مشکل‌گشای اقتصاد و زندگی مردم نیست. تاکید می‌کنم کوپن اصلا برازنده ایران و ایرانی نیست؛ پس از دولت و مجلس محترم درخواست می‌کنم ایران را به 40 سال پیش برنگردانند.
درد اقتصاد و مشکل امروز مردم، عدم امکان خرید کالا با کوپن نیست، بلکه زیر خط فقر بودن، تنگی معیشت، تورم و گرانی لحظه‌به‌لحظه و نابسامانی بازار است.
در ایران همه نوع کالای داخلی و خارجی به‌وفور یافت می‌شود. اگر پول بدهی، هر نوع کالایی را که بخواهی بدون نیاز به کوپن درب منزل تحویل می‌گیری؛ پس کالا موجود است، مشکل بی‌پولی و گرانی است.
این مشکلات را می‌توان با تدبیر، سیاست و برنامه به‌راحتی حل‌وفصل کرد.
اوایل سال 1401 دولت سیزدهم بالاخره سیاست حذف ارز ترجیحی را اجرا و برای خانواده‌ها بسته به دهک آنها یارانه 300 و 400 هزار تومانی به‌ازای هر نفر در نظر گرفت.
گرچه در لایحه بودجه سال 1401 به‌صراحت بیان شده بود حذف ارز ترجیحی به‌شرط بازگرداندن قیمت‌ها به شهریور سال 1400 و ارائه کالابرگ الکترونیکی برای کالاهای اساسی انجام شود، اما دولت فعلا هیچ کدام از این دو شرط را اجرا نکرده است. در حال حاضر بدترین دوران را از نظر فقر، فلاکت و بیکاری سپری می‌کنیم، این در حالی است که وظیفه دولت اشتغالزایی و توجه به معیشت مردم است.
یارانه خانوار‌هایی که در دهک اول تا سوم قرار دارند، به‌ازای هر نفر مبلغ 400 هزار تومان محاسبه می‌شود؛ به این ترتیب در موعد مشخص سرپرست خانواری دونفره 800 هزار در حساب خود دریافت می‌کند و یارانه خانوار سه‌نفره یک میلیون و 200 هزار، یارانه خانوار چهارنفره یک میلیون و 600 هزار و یارانه خانوار پنج‌نفره حاضر در دهک یک تا 3، 2 میلیون تومان خواهد بود.
یارانه خانوار حاضر در دهک 4 تا 9 به‌ازای هر نفر 300 هزار تومان محاسبه می‌شود. به این ترتیب یارانه واریزی برای خانوار دونفره 600 هزار تومان، خانوار سه‌نفره 900 هزار، خانوار چهارنفره یک میلیون و 200 هزار و یارانه واریزی برای خانوار پنج‌نفره یک میلیون و 500 هزار تومان است و همین ترتیب ملاک پرداخت کالابرگ قرار خواهد گرفت.