ایران؛ قبرستان ماشین آلات دست دوم چاپ

بابک عابدین، رئیس اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم با اشاره به وضعیت صنعت چاپ در سالی که گذشت، گفت: صنعت چاپ همچنان وضعیت بغرنجی را هم در داخل و هم در بخش صادرات سپری می‌کند.

وی با در خطر خواندن حیات صادرات صنعت چاپ گفت: صادرات صنعت چاپ بر اساس آمارها در سال 1402 کاهش یافته است، برای نمونه تنها یک واحد چاپی که اقدام به صادرات بالای 20 نمیلیون دلار در سال 1401 کرده بود، در سال 1402 اصلاً به سمت صادرات نرفته است.

عابدین تصریح کرد: یا چاپخانه‌ای دیگر که 20 میلیون دلار صادرات داشته در سال 1402 صادرات خود را به 6 میلیون دلار کاهش داده که این دو مورد گواه روند کاهشی و حضور نزولی ما در بازارهای صادراتی کالای مستقیم بسته‌بندی است.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ با اشاره به دلایل این کاهش در بازار صادرات صنعت چاپ گفت: یکی از مهمترین دلایل این کاهش‌، دور شدن تعرفه‌های گمرکی ارز حاصل از صادرات از استانداردهایی است که باید داشته باشد. برای نمونه ما در بازگشت ارز حاصل از صادرات با برخی پیچیدگی‌های فنی و تکنیکی مواجه هستیم، نرخ‌های صادراتی که در سیستم‌ها اعمال می‌شود، با نرخ قرارداد‌های فروش متفاوت است.

وی تاکید کرد در اتحادیه تلاش کردیم، در این زمینه چند مساله را برطرف کنیم، اما همچنان برخی مشکلات پابرجاست، به‌عنوان مثال برای فروش فیلم بسته‌بندی پلیمری 20 میکرون در سیستم اقتصاد دارایی، نرخ کیلویی 3 یورو محاسبه شده است، اما صادر کننده ما با توجه به نرخ تمام شده 2 یورو و50 سنت‌، صادرات را انجام داده است، در بازگشت ارز باید از جیب خود 50 سنت برای هرکیلو بگذارد، به این شیوه با توجه به خوداظهاری واردکننده، معافیت صادراتی‌اش نیز از بین می‌رود، جریمه می‌شود و در برگشت ارز حاصل از صادرات برایش مشکلاتی پیش می‌آید.

عابدین با بیان این مطلب که نرخ‌های تعیین شده در ارز حاصل از صادرات با نرخ استانداردی که وجود دارد، مطابقت نمی‌کند، گفت: در بازار آزاد عرضه و تقاضا نرخ را تعیین می‌کند؛ نه نرخی که امسال در سامانه برای کل سال تعیین کردند، کالاهای مصرفی در صنعت چاپ مثل کاغذ، مقوا، فیلم‌های بسته‌بندی، کاغذهای کرافت و... نرخ شناور دارند‌، چون کالای بورسی هستند و نرخش در طول سال بالا و پایین می‌شود.

تحمیل هزینه به دلیل تخلیه و بارگیری مجدد این مقام صنفی با اشاره به راهکار این مساله گفت: براساس نظرات کارشناسی برای رفع مشکل یاد شده یا باید برای این نرخ بازه در نظر بگیرند و یا با واردکننده‌ای که سال‌هاست فعالیت می‌کند، در یک راستی‌آزمایی حداقل را در نظر بگیرند، واردکننده ممکن است با توچه به بازار رقابت بخواهد با سود 5 درصد وارد بازار شود به همین دلیل نباید راه رقابت را برای این صادرکننده با قوانین دست و پاگیر ببندیم.

به‌گفته عابدین براساس قوانین تجاری نرخ تعیینی را عرضه و تقاضاً مشخص می‌کند نه نرخ تحمیلی مصوب که در کمیسوین برای کالایی در نظر گرفته شده است. اگر ما بخواهیم همه با یک نرخ فعالیت کنند، کل بازار صادراتی را از دست خواهیم داد.

وی با اشاره به دیگر کشورها در بازار صادراتی صنعت چاپ گفت: اکنون ترکیه با 10 سنت پایین‌تر، پاکستان و هند با 20 سنت پایین‌تر بازارها را از دست ما در آورده‌اند‌، ما حتی بازهای عراق و افغانستان را نیز ممکن است به همین دلایل از دست بدهیم. این یکی از چالش‌هاست و چالش‌های دیگری هم داریم، چالش‌هایی در بحث لجستیک کار. برای نمونه طبق قانون همه کالاهای صادراتی باید قبل از خروج از مرز تخلیه و بازرسی دوباره شود، این در حالی است که طبق قانون کانتینرها پس از بارگیری داخل کارخانه‌ها توسط نهادهای ذیربط پلمب می‌شود.

عابدین درباره مشکل ایجاد شده افزود: این تخلیه و بارگیری مجدد هم به لحاظ زمان تحویل بار ما را با مشکل مواجه می‌کند و نزد طرف خارجی بی‌اعتبار می‌شویم هم احتمال مخدوش شدن و از بین رفتن کالاها بالاست و البته هزینه‌ای هم به قیمت تمام شده کالا تحمیل می‌کند. متاسفانه ما داخل کشور و در مرز اسکنرهایی (ایکس‌ری) که می‌توانند داخل کانتینرها را ارزیابی کنند، نداریم و به همین دلیل در اغلب موارد ما در تعهداتمان طبق قرارداد به مشکل برمی‌خوریم.

آلاینده‌هایی که بلای جان صادر کننده شده‌اند

وی تصریح کرد: مسائل دیگری هم وجود دارد که به بحث خودتحریمی مرتبط است، بازارهای صادراتی استانداردها و معیارهای خود را برای خرید یک کالای خارجی دارند، مثلاً در استاندارد یورو سبز کالا می‌خرند که بر طبق آن در مقوای بسته‌بندی کالا، آلاینده میکروبی زیر 2 در میلیون باید باشد. این در حالی است که در کالای تولید شده بسته‌بندی ما در ایران برای نمونه 5 در میلیون یا 10 در میلیون آلاینده وجود دارد؛ این موجب می‌شود نه تنها بسته‌بندی ما رد شود، بلکه کالایی که در این بسته‌بندی عرضه شده نیز بازگشت داده شود.

عابدین در بخش دیگری از سخنان خود به فرسودگی ناوگان صنعت چاپ در ایران اشاره کرد و گفت: ایران به قبرستان ماشین‌آلات دست دوم چاپ تبدیل شده است، بخش خصوصی ما در صنعت چاپ افراد زحمت‌کشی هستند که شرایط را به جان می‌خرند، در دو سال اخیر تعدادی از فعالان صنعت چاپ هر چه داشتند را سرمایه‌گذاری کرده وام گرفتند و با دلار نرخ 60 هزار تومان اقدام به واردات ماشین‌آلات جدید خطوط تولید کردند، اما مگر چند واحد می‌توانند بدون تسهیلات کم بهره خطوط خود را نوسازی کنند و تجهیزات جدیدی بیاورند، کسب و کار خود را توسعه دهند و با رقبای خارجی رقابت کنند؟

وی در پاسخ به وعده دولت مبنی بر تسهیلات کم‌بهره برای واردات ماشین‌آلات گفت: متاسفانه هنوز در این زمینه که اتفاقاً یکی از نیازهای مبرم در صنعت است به جایی نرسیده‌ایم، وزارت ارشاد تلاش زیادی می‌کند، تسهیلاتی را برای صنعت چاپ به عنوان متولی این حوزه فراهم کند، اما جواب دادن این تلاش‌ها وابسته به همکاری بانک مرکزی و وزارت اقتصاد است.

به گفته عابدین این احساس نیاز در نقاط بالادستی تصمیم‌ساز و تصمیم‌گیر باید مشخص شود، ما فعالان این صنف هر چه گفتیم، فریاد زیر آب بود و به گوش کسی نرسید، تنها وزارت ارشاد حرف ما را شنید و انعکاس داد، مسئولان بانک مرکزی، ابعاد صنعتی چاپ را در نظر نمی‌گیرند، تنها نفت و پتروشیمی و صنایع غذایی را نگاه می‌کنند، در صورتی که تمام این صنایع برای عرضه خود وابسته به صنعت چاپ و بسته‌بندی هستند و بد نیست مسئولان توجه داشته باشند صنعت چاپ بالای هزار و 200 میلیارد دلار برای کشورها درآمدزایی دارد.

ممنوعیت واردات غیرکارشناسی

وی با اشاره به برخی تصمیم‌های مدیران دولتی که بدون نظر کارشناسان انجام می‌شود و صدمات جبران‌ناپذیری به همراه دارد نیز گفت: اخیراً یک شرکتی دراستان البرز خط تولید فویل آلومینیومی راه انداخته و ادعا کرده که می‌تواند فویل زیر 7 میکرون و تا 200 میکرون تولید کند و از آنجا که این فویل‌ها در بسته‌بندی مواد غذایی، هم‌چون لبنیات‌، شیر، قرص‌ها و اقلام دارویی کاربرد دارد و موجب می‌شود تا مواد غذایی داخل بسته استرلیزه باقی بماند و هیچ نوع میکروبی وارد آن نشود، تاریخ نگهداری مواد غذایی نیز محفوظ باقی بماند. اگر استاندارد تولید فویل آلومینیومی در این مواد بسته بندی تغییر کند، سلامت ماده غذایی یا دارویی موجود در آن تهدید می‌شود.

عابدین افزود: این شرکت تولید کننده به دنبال این است که به بهانه تولید، واردات فویل آلومینیومی مورد استفاده در بسته‌بندی را محدود کند، این در حالی است که تولید این کارخانه از نظر استاندارد بررسی نشده و امکان تولید آن نیز به این آسانی‌ها محقق نشده است، ما در داخل کشور نمی‌توانیم ادعا کنیم که این محصول استاندارد است یا نه باید برود خارج از کشور و در استانداردهای موجود ارزیابی شود، حال تصور کنید بدون در نظر گرفتن این استانداردها بیاییم واردات فویل آلومینیومی مورد نظر را ممنوع کنیم چه بلای برسر صنعت مواد غذایی‌، اقلام دارویی و سلامت مردم می‌آید؟

زنجیره تامین پایدار واقعیتی غیرقابل انکار

رئیس اتحادیه صادرکنندگان صنعت چاپ در ادامه سخنان خود ضمن اشاره به چالش‌های پیش رو به فرصت‌ها و چشم‌اندازهای روشن نیز اشاره کرد و گفت: همزمان که ما این چالش‌ها را داریم، نباید فراموش کنیم که فرصت‌های بسیاری هم برای توسعه فروش و درآمدزایی در صنعت چاپ داریم. انگیزه برای رشد و توسعه بالاست، واحدهای تولیدی ما به نقطه بلوغی رسیدند که اهمیت حضور در بازارهای صادراتی را درک کرده‌اند، این می‌تواند به توسعه فعالیت داخلی کمک کند. توانمندی مدیریتی بالاست، توانمندی خلاقیت وتوانمندی دانش فنی را هم داریم که بتوانیم صنعت چاپ ایران را در کنار کشوری مثل ترکیه پیش ببریم‌، ترکیه‌ای که 80 درصد صادراتش به اروپا است و کشورهای اروپایی 50 درصد نیازشان را از صنعت بسته بندی ترکیه تامین می‌کنند. پس به فرصت‌های داخل نگاه می‌کنیم.

وی ادامه داد: ما بحث پتروشیمی و تولید مواد پلیمری را داریم که 50 درصد صادرات غیرنفتی ما را این مشتقات تامین می‌کند، اگر این تولیدات را توسعه دهیم و بتوانیم کیفیت محصول را در آن بخش افزایش دهیم، بازاری که می‌توانیم، کسب کنیم، قابل توجه است، می‌توانیم با قیمت بهتری با توجه به انرژی که داریم وارد شویم و با قیمت ارزان تر از ترکیه به ویژه در حوزه تولید بسته‌بندی انعطاف پذیر وارد شده و با ترکیه رقابت کنیم. اگر در زمینه زنجیره تامین پایدار برای کالاهای چاپی مثل مقوا، کارتن، کرافت، تامین نوشت افزار و کتاب و... وارد شویم، می‌توانیم به صورت غیرمستقیم تقاضای کشورهای دیگر را در داخل کشور تامین و صادر کنیم.