ایران گزینه سفر لاکچری / خارجی ها کجا را برای سفر انتخاب میکنند؟

فاکتورهایی همچون اقامت، حمل‌ونقل، امکان استفاده از کارت‌های اعتباری بین‌المللی و فراهم بودن شرایط آسان سفر، همراه با تسهیل در شرایط ورود مانند لغو ویزا، از جمله پارادایم‌هایی هستند که گردشگران در انتخاب یک مقصد خارجی به آنها توجه می‌کنند. این فاکتورها نقش مهمی را در زیرسازی و آماده‌سازی مقصد برای جذب گردشگران ایفا می‌کنند. با فراهم بودن امکانات مناسب و شرایط آسان برای سفر، همراه با لغو ویزا، مقصدها قادر خواهند بود تا محبوبیت خود را در چشم گردشگران بالا ببرند و آنها را به خود جذب کنند.

علاوه بر این، باتوجه به شرایط اقتصادی کشورها و ذائقه و سلیقه متفاوت افراد، این فاکتورها می‌تواند به لحاظ اولویت تغییر کند و حتی برخی از فاکتورها همچون حذف ویزا اهمیت چندانی نداشته باشد.

یکی از مهم‌ترین عوامل جذب گردشگران خارجی از یک کشور مبدأ، شناخت کامل از ذائقه و سلیقه سفر گردشگران آن کشور است و نمی‌توان راهکارهایی را که برای جذب گردشگران عراقی یا عمانی به کار می‌رود برای گردشگران قطری یا کویتی نیز به کار برد.

چرا که چندی قبل، رایزن بازرگانی اتاق ایران و قطر در نشستی این‌چنین مطرح کرده بود که به گفته قطری ها، شهرهای ایران به دلیل نداشتن هتل بسیار شیک و مجلل و همچنین نبود خودروهای سطح بالا در سیستم حمل‌ونقلی، نمی‌توانند مقصد گردشگری قطری ها باشند. اینکه چرا ایران باتوجه به اشتراکات فرهنگی و مذهبی و نزدیکی جغرافیایی و سیاسی با قطر، مقصد اصلی گردشگری قطری ها محسوب نمی‌شود تا پیش از لغو ویزا، به گفته مصطفی صالحی نژاد، دبیر کل و مدیر روابط عمومی اتاق بازرگانی مشترک ایران و قطر ناشی از سه عامل محدودیت حمل پول نقد، نبود کارت اعتباری بین‌المللی و مشکلات ناشی از دریافت ویزا بود.

اینکه چرا ایران مقصد گردشگری نیست، اول از همه باید گفت که طبق قوانین بین‌المللی، گردشگران خارجی فقط می‌توانند یک حجم خاصی از پول نقد را با خود به ایران بیاورند. میزان این مبلغ 10هزار دلار است و حمل مبالغ بالاتر به صورت نقد مشمول قوانین گمرکی می‌شود و گردشگران باید آن را به گمرک کشور مقصد اعلام کنند. اگرچه 10هزار دلار برای قطری ها پولی محسوب نمی‌شود اما نمی‌توان به آنها گفت 10هزار دلار را در جیبت بگذار و به ایران سفر کن. آنها دوست دارند در سفرهایشان کردیت کارت با مبلغ مثلا 100هزار دلار داشته باشند تا یک سفر بسیار راحت و فوق لوکس را تجربه کنند. بنابراین مساله «محدودیت حمل پول نقد» و نبود کارت اعتباری بین‌المللی در ایران مهم‌ترین مساله در استقبال پایین گردشگران قطری از ایران است. البته مشکل ویزا هم یکی از دلایل عدم‌استقبال قطری ها بود که چندی پیش ویزای قطری ها برای سفر به ایران حذف شد.

به گفته صالحی نژاد، اگرچه جاذبه های گردشگری ایران فراوان است اما هتلی که جوابگوی نیاز و سلیقه قطری ها باشد، زیاد نداریم. قطری ها لوکس‌پسند هستند در سفرهای خود به راحتی خرج می‌کنند و چون در زمره کشورهای ثروتمند محسوب می شوند، دوست دارند به راحتی پول‌هایشان را خرج کنند و سفری فوق لوکس را تجربه کنند. بنابراین برای جذب گردشگران قطری نیاز به زیرساخت های بسیار متفاوتی در مقایسه با گردشگران عمانی و حتی عراقی داریم و مجموعه این مسائل ما را در جذب گردشگران قطری خیلی موفق نکرده است. پس از حذف ویزا از سوی ایران برای گردشگران قطری «دنیای‌اقتصاد» در گفت‌وگویی با مریم تکافی، پژوهشگر و عضو اتاق بازرگانی ایران و قطر به بررسی تاثیر لغو ویزا برای جذب گردشگران قطری پرداخته است. تکافی بحث ورود گردشگران قطری و لغو ویزا را از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داده و زیرسازی و آماده سازی بنیان های صنعت گردشگری را پیش از لغو ویزا ضروری می داند و معتقد است که لغو ویزا به تنهایی نمی‌تواند به یکباره یک عامل محرک برای جلب توجه گردشگران قطری شود.

از دیدگاه این فعال در زمینه اقتصاد گردشگری، بحث ورود گردشگران قطری و لغو ویزا را باید از چند بعد نگاه کرد. اولین چیزی که بسیار اهمیت دارد اینکه به این موضوع باید با نگاه واقع بینانه نگریست. اصلا نمی‌شود انتظار داشت که با برداشتن ویزا تعداد گردشگران قطری به ناگاه افزایش چشمگیری داشته باشد و صندلی ها پر شود و به یکباره، جهش قابل ملاحظه ای در بحث ورود گردشگر به ایران اتفاق بیفتد. اما با وجود این، لغو ویزا مساله مهمی است. نتایج مجموعه ای از تحقیقات این را نشان می‌دهد که وقتی بریتانیا ویزای گردشگری برای چینی ها قرار داد، میزان ورود گردشگران چینی به بریتانیا 60درصد کاهش پیدا کرد در حالی که برعکس این موضوع در ایران اتفاق افتاد. وقتی برای عمانی ها این طرح اعمال شد، جذابیت سفر برایشان زیاد شد و این موضوع منجر به رشد 10 برابری مسافران عمانی به ایران شد. البته این موضوعی است که ذره ذره اتفاق می افتد و تصمیمی است که در درازمدت اثرات خود را نشان می‌دهد و اثرات آن را باید در چند سال بعد مشاهده کرد.

بُعد دیگری که در این مساله مهم است بحث احترام است. از نگاه جامعه شناسی و رسانه و هر چیزی که به این ماجرا نگاه کنیم، وقتی شما به مردم یک کشور بگویید که درب خانه من به روی شما باز است و هر زمانی که دوست داشته باشید می‌توانید به این کشور وارد شوید، ایجاد این حس خوب باعث رشد سفر خواهد شد.

همچنین پیشینه فرهنگی مشترک بین ایران و قطر وجود دارد. این باعث شده که رسم و رسوم‌ها بین دو کشور پر از حس میزبانی و میهمانی باشد و از طرفی وقتی یک کشور چنان شرایطی فراهم کند قطعا می‌تواند در رشد گردشگری اثرگذار باشد. در این رابطه می‌توان به شهرهای کوچکی در استان فارس اشاره کرد که با وجود کوچک بودن اما پروازهای مستقیم به دوحه وجود دارد و ترانزیت هوایی برقرار است. این برمی گردد به پیشینه فرهنگی و مبادلات اقتصادی بین دو کشور.

اگرچه، بحث پیشینه تاریخی و احترام و جایگاه و منزلت قطری ها در ایران می‌تواند حائز اهمیت باشد. اما نکته ای که بسیار اهمیت دارد اینکه سبک زندگی و سفر قطری ها بسیار لوکس و لاکچری است و این خیلی مهم است که زیرساخت هایی که برای این افراد فراهم می‌شود مناسب با همان فضای ذهنی ای باشد که قطری ها مدنظرشان است. داشتن هتل خوب، حمل‌ونقل آسان و فراهم بودن کارت اعتباری بین‌المللی از جمله شرایطی است که باعث ایجاد جذابیت قطری ها برای سفر به ایران می‌شود. در واقع با وجود این شرایط قطری ها به ایران سفر می‌کنند. به گفته مدیر روابط عمومی اتاق مشترک ایران و قطر، یکی از مشکلاتی که شنیده‌ایم گردشگران خارجی در سفر به ایران از آن شکایت می‌کنند مشکل کمبود «سرویس بهداشتی عمومی» است.

شاید برخی از مسائل بسیار ساده و پیش‌پا‌افتاده به نظر برسند و در بحث گردشگری چندان مطرح نباشند اما همین مشکل ساده، مانع ورود گردشگر شده است. فعالان گردشگری و تورلیدرها می‌گویند که اگر از فضای هتل خارج شوند و بخواهند برای زیارت به مشهد بروند یا به شهرهای شمالی همچون رشت بروند، با معضل و مشکل بسیار بزرگی به نام «کمبود امکانات زیرساختی» مواجه اند. بنابراین، همیشه این امکانات زیرساختی است که باعث شده، ورود گردشگر با مشکل مواجه شود. پس در کنار این لغو ویزا، باید زیرساخت را در اولویت قرار داد و شرایط را برای ورود قطری ها فراهم کرد.