ایست نامرئی «پردیسان» به دوچرخه‌سواران
پلی که بر روی بزرگراه همت زده شده تا مسیری امن برای تردد دوچرخه‌سواران و ورزشکاران از شهرک غرب به پارک طبیعت پردیسان باشد، در ماموریت خود با چالشی اساسی در مقصد مواجه است.
در این پارک با تابلوی ایست نامرئی مواجهیم که همان فضای ناایمن به واسطه تردد بالای خودروهای شخصی کارکنان و مراجعان سازمان حفاظت محیط‌زیست، ماشین‌های دولتی و عمومی است. این معضل نیز برطرف نخواهد شد تا زمانی که مدیریت دوگانه شهرداری - سازمان حفاظت محیط‌زیست تعیین‌تکلیف شود. به این منظور نیاز است شینا انصاری رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست دستوری مبنی بر توقف کامل هر گونه خودرو در پردیسان دهد تا دوچرخه‌سواران و ورزشکاران بتوانند در امنیت کامل تردد داشته باشند.
ساخت پل هایی برای پیاده روی و دوچرخه سواری بر روی بزرگراه‌ها در جهان به نیمه دهه 70 برمی‌گردد. پل Freeway Park در سال 1976 نخستین نمونه پل سبز ساخته‌شده بر روی یک بزرگراه بود که در مرکز شهر سیاتل ساخته شد و دو قسمت جدا شده شهر را به هم متصل کرد. (البته زمانی که از پل سبز صحبت می کنیم، لزوما به معنای آن نیست که رنگ پل هم باید سبز باشد، اغلب این پل ها سفید هستند یا به شکلی ساخته شده‌اند که حداکثر آسایش را برای مخاطبان داشته باشند.) ایده پل «High Line» در نیویورک هم گرچه به دهه 80 میلادی برمی‌گردد با این حال این پل سال 2009 ساخته شد. یک سال بعد یعنی در 2010 سنگاپوری‌ها پل هلیکس (Helix Bridge) را افتتاح کردند. این پل شکلی مارپیچ دارد و تنها برای پیاده‌روی شهروندان طراحی شده است.
در ایران و دانمارک دو پل طبیعت یا سبز در سال 2014 بنا شدند. پل طبیعت تهران در مهر ماه 1393 بر روی بزرگراه مدرس ساخته شد. این پل تفاوت‌هایی با سایر پل‌های ساخته‌شده بر روی بزرگراه‌ها در سایر مناطق جهان دارد. پل طبیعت یک پل چند‌سطحی و دارای سه طبقه است که شامل امکاناتی از قبیل مسیر پیاده‌روی، فضای نشستن، کافی شاپ و رستوران می‌شود. به علاوه مسیر تردد شهروندان در پل طبیعت مستقیم نیست بلکه به شکل منحنی و ارگانیک طراحی شده تا حس حرکت طبیعی را ایجاد کند. سومین ویژگی پل طبیعت استفاده از ستون کمتر برای سازگاری با طبیعت و کمترین آسیب به فضای سبز است، به علاوه با ایستادن روی این پل می‌توان کوهستان شمال شهر و پارک‌های اطراف را مشاهده کرد. همزمان که در ایران پل طبیعت در حال ساخته شدن بود در دانمارک هم مهندسان پل باغ (Cykelslangen) کپنهاگ را می‌ساختند. این پل طرحی خمیده دارد و از روی رودخانه و مسیرهای شهری عبور می‌کند.
طراحان مسیرهای پیاده‌روی و دوچرخه‌سواری برای سازه خود در نظر گرفته‌اند. سه سال بعد نیز کره‌ای‌ها تصمیم به ساخت چنین پلی گرفتند و اسکای پارک (Seoullo 7017) سال 2017 در سئول ساخته شد. (عدد 70 به 1970 که بزرگراه ساخته شد و 17 به سال ساخت پل در 2017 برمی گردد.) ویژگی مشترک تمام این پل‌ها ایمنی بالا با استفاده از نرده های بلند و پوشش های حفاظتی، طراحی مدرن ، امکان دوچرخه‌سواری و نورپردازی است. در عین حال با توجه به فلسفه وجودی این پل‌ها تلاش شده تا به شکل حداکثری سازگار با محیط‌زیست باشند.
موضوعی که به نظر می‌رسد در برخی موارد در ساخت پل جدیدی که روی بزرگراه همت زده شده تا ساکنان شهرک غرب را به پارک طبیعت پردیسان متصل کند، کمتر لحاظ شده است. در کنار آن مدیران شهری در حالی برای ترویج دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی در پردیسان تلاش می‌کنند که هنوز رفت‌وآمد ماشین در این پارک طبیعت ساماندهی نشده و در مواردی شاهد اتفاقاتی ناگوار در این پارک هستیم. نمونه آنها در مهر 1400 اتفاق افتاد که امین تقی‌وند، دونده ماراتن، با یک خودرو در این پارک برخورد کرد و دچار شکستگی دنده شد.
مشارکت مردم در طرح‌های شهری ضروری است
حسین ایمانی‌جاجرمی جامعه شناس در گفت وگو با «دنیای‌اقتصاد»، معتقد است پروژه‌هایی مانند پلی که به تازگی روی بزرگراه همت زده شده تا شهرک غرب را به پارک طبیعت پردیسان متصل کند، باید از دل نیازسنجی بیرون آمده باشد.
او به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: مدیریت شهری به عنوان دستگاهی که منابع خود را از محل اخذ عوارض و بهای خدمات شهری از شهروندان تهیه می‌کند باید در عملکرد خود یعنی در تعریف، اولویت‌دهی و تخصیص بودجه برای پروژه‌ها شفافیت داشته باشد. به علاوه این نهاد باید سازوکاری برای مشارکت مردم در نظر بگیرد. او با اشاره به اینکه باید پیش از تصویب هر پروژه، مشخص شود حامیان، برندگان و بازندگان آن چه کسانی هستند می‌افزاید: در عین حال نیاز است که ارزیابی اثرات اجتماعی و محیط‌زیستی چنین پروژه‌هایی منتشر شود، چنین رویه‌ای در شهرهای مدرن توسط شهرداران مرسوم است.
این جامعه‌شناس در این باره که چرا ساماندهی خودرو در پردیسان در اولویت قرار نگرفته، می‌گوید: باید مدیران شهری درباره دلایل این موضوع توضیح دهند و در ادامه به سرعت به این مقوله رسیدگی کنند تا شاهد حادثه‌ای در پارک طبیعت پردیسان نباشیم.
ایمنی شهروندان در دستور کار قرار گیرد
هادی کاشانی، کنشگر محیط‌زیست، معتقد است در شهری مانند تهران ما دچار کمبود سازه‌هایی هستیم که بتوانند جزیره‌های از هم‌گسسته شهرک‌ها و محله‌ها را که به واسطه بزرگراه‌ها از هم جدا شده‌اند به هم پیوند دهند. او به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: این پل باعث می‌شود وزن کاربری پارک طبیعت پردیسان برای پیاده‌روی ، دوچرخه‌سواری و تفرج افزایش یابد.
به گفته این کنشگر محیط‌زیست در عین حال متولی شهری در تهران باید درباره ساماندهی خودرو در پارک پردیسان اقدام کند تا ایمنی شهروندان رعایت شود.
مسیر دوچرخه‌سواری اصلاح می‌شود
سید‌مهدی حسینی به عنوان «مدیرکل دفتر ریاست و هماهنگی امور استان‌ها و دبیرخانه شورای‌عالی محیط‌زیست» سازمان حفاظت محیط زیست در این باره که چرا پیش از ساخت و افتتاح این پل، تردد در پارک طبیعت پردیسان ساماندهی نشده است، به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: پردیسان دارای طرح جامع است که تمام اقدامات بر اساس این طرح انجام می‌شود. او در این باره که آیا استفاده از ماشین برقی برای تردد پرسنل و مراجعان ایمنی را در این پارک افزایش نمی دهد ، توضیح می‌دهد: در هماهنگی‌هایی که با شهرداری داشتیم قرار است مسیر دوچرخه‌سواری اصلاح شود و به این ترتیب ضریب ایمنی بالا رود. این طرح تا پایان اردیبهشت طراحی و اجرا خواهد شد.
ماشین برقی به پردیسان می‌رسد؟
محمود صادقی، مدیر پارک طبیعت پردیسان، هم درباره قطع درخت برای ساخت این پروژه به «دنیای‌اقتصاد» می گوید: برای اجرای این پروژه تنها حدود دو درخت جابه‌جا شده و قطع درخت اتفاق نیفتاده است. او درباره جانمایی ستون ها در فضای سبز بیان می‌کند: یک مسیر آسفالت در ورودی پارک داشتیم که جانمایی ستون در این نقطه ممکن بود به تصادف بیشتر منجر شود. در عین حال ستون‌ها در این محل در گشت‌زنی یگان حفاظت سازمان محیط‌زیست اختلال ایجاد می‌کرد. در همین راستا تصمیم گرفته شد ستون‌ها در این فضای سبز زده شود و چمن‌ها هم به حاشیه زمین فوتبال انتقال یابند.
صادقی هم به طرح جامع پردیسان اشاره می‌کند و می‌گوید: این طرح گرچه تهیه شد در زمان بازنگری به آن اعتباراتی تعلق نگرفت. از آنجا که بدون هزینه کردن اجرای این طرح غیرممکن بود مدیریت شهری وارد شد تا بخشی از طرح با استفاده از توان آنها به انجام برسد. در این راستا در بخش تحقیقاتی و پژوهشی، سازمان حفاظت محیط‌زیست مسوولیت را به عهده گرفت و در مقابل شهرداری متعهد شد تا در بخش تفرج و خدمات، فعالیت‌هایی را انجام دهد.
او از توافق‌نامه‌ای برای به کار گرفتن چهار دستگاه ماشین برقی در پارک پردیسان خبر می‌دهد که قرار است به مراجعان و کارمندان سازمان حفاظت محیط‌زیست خدمات دهد.
مدیر پارک پردیسان اضافه می‌کند: امیدواریم با ورود این ماشین‌ها ایمنی پردیسان نیز افزایش یابد و در کنار آن با افزایش خدمات، رضایت شهروندان نیز بالا برود.