بازار سرمایه؛ جسارت عبور از سودمحوری به رشد محوری را دارد؟/ توزیع سودهای ظاهرا جذاب، در اصل زیان بار است
اقتصادنیوز: آیا بازار سرمایه باید همچنان سودمحور باقی بماند، یا زمان آن فرا رسیده که از سود به سمت رشد پایدار و ارزش‌سازی حرکت کنیم؟
به گزارش اقتصادنیوز، علیرضا خان‌محمدی، تحلیلگر ارشد بازار سهام در یادداشتی در روزنامه دنیای اقتصاد نوشت؛
در عصری که بحران‌های اقتصادی، چالش‌های ژئوپلیتیک و تغییرات فناوری، بنیان‌های سنتی بازارها را متزلزل کرده‌اند، بازار سرمایه نیز در مسیر تعیین‌کننده‌ای قرار گرفته است.
در چنین شرایطی، بازنگری در سیاستگذاری بازار سرمایه به‌ویژه در صنایع راهبردی، نه تنها ضرورتی اقتصادی، بلکه الزامی راهبردی برای آینده کشور است.
سودمحوری یا رشدمحوری؟
پرسش محوری این است: آیا بازار سرمایه باید همچنان سودمحور باقی بماند، یا زمان آن فرا رسیده که از سود به سمت رشد پایدار و ارزش‌سازی حرکت کنیم؟ تمرکز سرمایه‌گذاران بر سود تقسیمی، پدیده‌ای قابل فهم اما نه الزاما مطلوب است.
این رفتار از دل ساختاری شکل گرفته که در آن عدم شفافیت، ضعف حاکمیت شرکتی و ریسک‌های کلان اقتصادی، سهامدار را به طلب بازدهی کوتاه‌مدت سوق می‌دهد.
اما این شیوه، در صنایع راهبردی چون نفت، گاز، پتروشیمی، فولاد و فناوری، زیان‌بار است؛ چرا که سود انباشته، به عنوان سوخت توسعه در این بخش‌هاست. تجربه بازارهای پیشرفته نشان داده که بازدهی واقعی، نه در تقسیم سود، بلکه در رشد ارزش ذاتی شرکت‌ها نهفته است.
شرکت‌های موفق و بزرگ امروز، در مقاطع طولانی سود نقدی پرداخت نکرده‌اند، اما توانستند با سرمایه‌گذاری مجدد، نوآوری، تحقیق و توسعه، و خلق زیرساخت‌های نو، ارزش‌های شگفت‌انگیزی برای سهامداران خود ایجاد کنند. در مقابل، تاکید صرف بر سود مانند مصرف کردن بذر کشاورزی برای رفع گرسنگی امروز است اقدامی که فردا را نابود می‌کند. از طرفی این خروج پول از دل شرکت‌ها، صنایع را مجبور به تامین سرمایه در گردش خواهد کرد، آن هم در زمانی که این تامین مالی از بانک امکان‌پذیر نبوده و تامین مالی از محل اوراق یا سکوهای تامین مالی جمعی یا حتی از خود بانک‌ها با نرخ‌های بسیار بالا امکان‌پذیر بوده که این موضوع صنایع را با چالش‌های جدی روبه‌رو خواهد کرد و از سوی دیگر این خروج منابع در بازارسرمایه سرمایه‌گذاری مجدد نخواهد شد و این پول صرف تامین مایحتاج افراد یا سرمایه‌گذاری در بازارهای دیگر نظیر طلا، دلار و رمزارزها خواهد شد که این موضوع نوساناتی در بازارها ایجاد خواهد کرد.
نقش دولت و نهاد ناظر در اصلاح انتظارات بازار
دولت و سازمان بورس به‌عنوان سیاستگذاران و ناظران بازار، تنها در نقش تنظیم‌گر باقی مانده‌اند و روش‌هایی که گاه برای بازار انجام داده‌اند خلق‌الساعه و بی‌برنامه بوده که به جای کمک به بازار موجب افزایش بی‌اعتمادی شده است. در صورتی که آنها باید معماران فضای فکری بازار هم باشند.
تغییر انتظارات سهامداران از دریافت سود نقدی به خلق ارزش پایدار، تنها با بخشنامه و دستورالعمل ممکن نیست، این تغییر نیازمند روایت‌سازی، شفافیت و الگوسازی است.
شفاف‌سازی اطلاعات مالی شرکت‌ها، تسهیل دسترسی عمومی به داده‌های عملکردی و مقایسه‌ای و آموزش سرمایه‌گذاران در خصوص ارزش رشد و سرمایه‌گذاری بلندمدت از اقدامات حیاتی در این مسیرند.
سیاستگذار باید بتواند به زبان ساده به سهامدار بگوید: اگر امروز به جای رای به دریافت تقسیم سود، به سرمایه‌گذاری این سود در طرح تحقیق و توسعه و صرف این پول به تولید ارزش افزوده رای دهند، منافع آن در قالب رشد و قدرتمند شدن شرکت و رشد درآمد به خود آنها باز خواهد گشت. همچنین، ایجاد نهادهای تحلیلگر مستقل، رسانه‌های تخصصی قدرتمند و جریان‌سازی فکری پیرامون رشدمحوری لازمه تغییر رفتار بازار است. ذهنیت بازار محصول اکوسیستم رسانه‌ای و نهادسازی است نه صرفا آیین‌نامه‌ها.
نقطه عزیمت؛ از مصرف سود به سرمایه‌گذاری در آینده
واقعیت آن است که در شرایط فعلی اقتصاد کشور، دور شدن از سودمحوری، جسارت می‌طلبد. سهامدار بار ریسک‌های فراسیستمی را بر دوش می‌کشد از تحریم‌ها و تورم گرفته تا دخالت‌های غیرشفاف. اما اگر می‌خواهیم بازار سرمایه نقشی واقعی در توسعه بازی کند، باید از بازاری برای مصرف سود، به بازاری برای سرمایه‌گذاری در آینده تبدیل شود.
این گذار، نیازمند اصلاحات در چهار سطح است:
1. افزایش شفافیت، بهبود حاکمیت شرکتی، استقلال مدیران از سهامداران عمده.
2. تقویت نقش نهادهای مالی حرفه‌ای، صندوق‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت و تحلیلگران مستقل.
3. آموزش عمومی، ترویج روایت‌های موفق، تغییر ذهنیت کوتاه‌مدت‌گرایی.
4. طراحی ابزارهای ملموس برای پاداش دادن به رفتارهای بلندمدت و صبورانه.
نتیجه‌گیری
در نهایت، بازار سرمایه‌ای که تنها برای تقسیم سود ساخته شده، توانایی خلق آینده ندارد. سرمایه‌گذارانی که تنها به سودهای سالانه چشم دارند، آینده‌ای برای صنایع نمی‌سازند و سیاستگذارانی که تنها به رضایت کوتاه‌مدت فکر می‌کنند توسعه را قربانی موضوعات زودگذر می‌کنند.
تنها سرمایه‌گذاری بر آینده است که ثروت واقعی می‌آفریند نه توزیع سودهای ظاهرا جذاب، اما در اصل زیان‌بار. بازار سرمایه ایران اگر بخواهد موتور توسعه ملی باشد باید با شهامت از این مسیر عبور کند. «آینده با انتخاب‌های امروز ساخته می‌شود.»
همچنین بخوانید ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید