بازگشت کل‌های پولی به روند بلندمدت / دستاورد تثبیت چه بود؟

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، سیاست تثبیت اقتصادی به عنوان سیاست راهبردی بانک مرکزی زمانی مورد استفاده قرار گرفت که متغیرهای کلان اقتصادی از روندهای بلندمدت فاصله گرفته بودند و هدف این سیاست بازگرداندن این متغیرها به روند بلندمدت بود.

بر اساس آمارها نرخ رشد نقدینگی به بالای 40 درصد رسیده بود در حالیکه روند بلندمدت آن در حوالی 25 درصد است و مجموعه این عوامل سبب شد بانک مرکزی در دولت سیزدهم سیاست تثبیت اقتصادی را اتخاذ کند.

طبق اعلام بانک مرکزی، با مجموعه ای از سیاست های متعارف و غیر متعارف (بدون استفاده از نرخ سود) نرخ رشد دوازده‌ماهه نقدینگی طی روندی نزولی از 40.6 درصد در پایان سال 1399 و 42.8 درصد در پایان مهرماه سال 1400 به 31.1 درصد در پایان سال 1401 کاهش یافت و با تداوم این روند نزولی رشد نقدینگی بر اساس اطلاعات مقدمانی به 24.3 درصد در پایان اسفند‌ماه سال 1402 رسید که این امر بیانگر توفیق این بانک در کنترل رشد ترازنامه بانکها و دستیابی به اهداف کنترل مقداری کل‌های پولی و مدیریت رشد نقدینگی در محدوده هدف تعیین شده میباشد.

مطابق آمارهای مقدماتی، در فروردین سال جاری نیز نقدینگی نسبت به پایان سال قبل 1.2 درصد رشد داشته است که کمتر از رشد هدف پیش بینی شده برای سال جاری است و نوید امکان پذیری تحقق رشد نقدینگی 23 درصدی در سال جاری را می دهد. همچنین رشد 12 ماهه نقدینگی در فرودین ماه سال جاری معادل 24.1 درصد بوده است.

رشد نقدینگی نسبت به پایان سال (درصد)

پایه پولی در پایان اسفند‌ماه سال 1402 با رشدی معادل 28.1 درصد نسبت به پایان سال 1401 (معادل با 2427.1 هزار میلیارد ریال افزایش) به 11077.0 هزار میلیارد ریال رسید. لازم به اشاره است که در دوره مشابه سال 1401، رشد پایه پولی به میزان 42.3 درصد تحقق یافته بود که نسبت به رشد دوره مشابه سال قبل، 14.2 واحد درصد کاهش نشان می‌دهد. نکته قابل توجه آن است که رشد دوازده‌ماهه پایه پولی در ادامه روند نزولی خود از ابتدای سال از 45.0 درصد در فروردین‌ماه به 28.1 درصد در اسفندماه سال 1402 کاهش یافت.

لازم به توضیح است، در تحلیل کل‌های پولی و تاثیر آن بر تورم، رشد نقدینگی (که نمایانگر مجموع خلق پول بانکها و بانک مرکزی است) از اهمیت بالایی برخوردار است.

در سال 1401 بانک مرکزی در جهت دستیابی به هدف رشد نقدینگی تعیین شده با پیگیری جدی سیاست کنترل مقداری رشد ترازنامه بانکها و موسسات اعتباری و جریمه بانک‌های متخلف از طریق افزایش نسبت سپرده قانونی، اقداماتی را در جهت کنترل و کاهش قدرت خلق پول بانکها و در نهایت کاهش رشد نقدینگی انجام داد.

هرچند در این میان به واسطه ناترازی برخی از بانکها و موسسات اعتباری و نیاز آنها به ذخایر برای تادیه سپرده قانونی نزد بانک مرکزی منجر به افزایش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی و افزایش پایه پولی شد، لیکن با پیگیری برنامه اصلاح نظام بانکی در سال 1402 و تداوم جدی برنامه کنترل مقداری رشد ترازنامه بانکها و موسسات اعتباری ضمن کاهش رشد پایه پولی در سال گذشته، رشد نقدینگی نیز در سال1402 در سطح هدف تعیین شده (25 درصد) محقق شد.

رشد نقدینگی در پایان سال 1402 نسبت به پایان سال 1401 به 24.3 درصد رسید که 0.7 واحد درصد پایینتر از سطح تعیین شده در برنامه پولی تنظیم شده برای هدف 25 درصدی در سال 1402 قرار دارد.

اهمیت این موضوع در مقایسه با اعداد مندرج در جدول ذیل بیشتر مشخص می شود:

عنوان

میزان

توضیحات

هدفگذاری نقدینگی سال 1402

25 درصد

رشد محقق شده به میزان 0.7 درصد نسبت به هدف گذاری تعیین شده کمتر شده است.

رشد نقدینگی ابتدای سال 1402

33.1 درصد

رشد محقق شده در پایان سال 1402 به میزان 8.8 درصد نسبت به ابتدای سال کمتر شده است.

رشد نقدینگی ابتدای دولت در مهر سال 1400

42.8 درصد

رشد محقق شده در فروردین 1403 به میزان 18.7 درصد نسبت به زمان شروع دولت کمتر شده است.

متوسط رشد بلندمدت نقدینگی در بازه زمانی 20 ساله 1402-1382

28.5 درصد

رشد محقق شده در فرودین 1403 به میزان 4.4 درصد کمتر از متوسط بلندمدت 20 ساله بوده است.

متوسط رشد بلندمدت نقدینگی در بازه زمانی 25 ساله 1402-1378

28.2 درصد

رشد محقق شده در فروردین 1403 به میزان 4.1 درصد کمتر از متوسط بلندمدت 25 ساله بوده است.

متوسط رشد بلندمدت نقدینگی در بازه زمانی 62 ساله 1402-1320

25.7 درصد

رشد محقق شده در فروردین 1403 به میزان 1.6درصد کمتر از متوسط بلندمدت 62 ساله بوده است.

تحولات پول و شبه پول

از نیمه دوم سال 1401 مجموعه عوامل مختلفی (عمدتاً متاثر از انتشار اخبار منفی) منجر به بروز نا اطمینانی و شکلگیری انتظارات منفی نسبت به تحولات بازار ارز و به تبع آن افزایش نرخ ارز بازار غیررسمی و تشدید انتظارات تورمی شد که افزایش رشد پول را در آن مقطع به همراه داشت.

علی‌ایحال با اقدامات سیاستی بانک مرکزی از جمله ثبات بخشی به بازار ارز، رشد قسمت سیال نقدینگی (پول) بطور قابل توجهی کاهش یافته و از 65.2 درصد در پایان سال 1401 به 17.5 درصد در پایان اسفندماه 1402 و 15.7 درصد در پایان فروردین 1403 رسیده است.

عنوان

میزان

توضیحات

رشد پول سال 1402

17.5 درصد

در سال 1401 رشد این متغیر معادل 65.2 درصد و در سال 1400 رشد این متغیر معادل 42.8 درصد بوده است؛ کاهش قابل توجه رشد پول در سال 1402 حکایت از بهبود انتظارات مردم در این سال و تنزل سیالیت نقدینگی به سمت بخش های غیرمولد اقتصادی دارد.

رشد شبه پول سال 1402

26.7 درصد

در سال 1401 رشد این متغیر معادل 22.4 درصد بود؛ این امر بیانگر آن است که ماندگاری نقدینگی اضافه شده در سال 1402 در مقایسه با سال 1401 در شبکه بانکی بیشتر و نقدینگی خلق شده در سال گذشته نسبت به 1401 سیالیت کمتری دارد.