برای مرمت 11 ساله گنبد مسجد امام چه مسیری طی شد؟

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از صاحب نیوز؛ مسجد امام یکی از زیباترین و عظیم ترین مساجد تاریخی جهان اسلام بوده که در مجموعه جهانی میدان نقش جهان واقع شده و در دوران سلطنت شاه عباس اول و توسط استاد علی اکبر اصفهانی بنا شده است.

*گنبد مسجد امام شاهکاری در بناهای تاریخی

ساخت این بنای تاریخی بنابر شواهد موجود از سال 1020 هجری قمری آغاز و تا 1077 هجری قمری ادامه داشته است. گنبد مسجد امام یکی از شاهکارهای ساخته شده می باشد.

از نکات قابل ذکر می توان به استفاده از سنگ مرمر برای تزئینات داخل گنبد و هم برای منبر اشاره کرد. ویژگی بارز گنبد خاصیت آکوستیکی آن می باشد، به صورتی که در داخل گنبد و بر روی سنگی که دقیقا در نقطه مرکزی زیر گنبد قرار دارد، انعکاس صوت را می توان شنید.

در انتها نیز بر گردنه گنبد به خط بنایی معرق لاجوردی بر زمینه سفید سوره ای از قرآن نوشته شده است. مسجدامام در مجموعه میدان امام اصفهان قرار دارد، این مسجد به عنوان یکی از زیباترین مساجد اصفهان و حتی ایران و جهان به حساب می آید.

این مسجد به واسطه تزئینات بسیار شگفت انگیز بکار رفته درآن، شهرتی جهانی دارد. این بنا شاهکاری جاویدان از معماری، کاشی‌کاری و نجاری در قرن یازدهم هجری است.

مسجد امام اصفهان در 15 دی سال 1310 هجری شمسی با شماره 107 در فهرست آثار ملی ایران و چهارم آبان سال 1358 هجری شمسی (26 اکتبر 1979 اجلاس سوم) با شماره 115همراه با مجموعه میدان امام اصفهان به ثبت سازمان جهانی یونسکو رسید.

همه در سراسر دنیا نسبت به محبوبیت و حساسیت این مسجد آگاه هستند و در تمام سفرنامه‌ها به حساسیت‌های معماری و تزیینات مسجد جامع امام اشاره شده است. اما وضعیت گنبد مسجد جامع امام چند سالی است که بحرانی است و هر روز شاهد اتفاقی نو در آن هستیم.

*زنگ خطر تخریب بناهای تاریخی میدان امام (ره)

میدان نقش جهان اثری است که هم اکنون ثبت جهانی شده و زیبایی آن در جهان زبانزد خاص و عام است. اثری که به واسطه آن بسیاری از گردشگران خارجی به ایران سفر می‌کنند و بازدید از این میدان و معماری خاص آن را که باقی مانده از دوران صفوی است، در برنامه کاری خود قرار می‌دهند.

اما هم اکنون بسیاری از آثار واقع در این میدان نیازمند توجه بیش از پیش مسئولان است و در صورتی که رسیدگی به موقع به این آثار انجام نگیرد به طور حتم شاهد تخریب در این آثار تاریخی و فاخر خواهیم بود، نکته‌ای که بسیاری از کارشناسان حوزه میراث فرهنگی بر آن تاکید دارند و بر این باورند که آلودگی‌های صوتی از یک طرف و از طرف دیگر نم و خشکسالی در اصفهان فرسایش بسیاری را برای بناهای تاریخی اصفهان به همراه دارد.

البته آنها مرمت‌های غیر اصولی را هم دلیلی بر تخریب همین بناهای تاریخی می‌دانند و از چنین رویه‌ای گلایه دارند.

*آغاز مرمت گنبد مسجد امام

در سال 1389، تاریخ دوستان و حامیان آثار باستانی اصفهان وضع ناخوش گنبد مسجد امام را به متولیان گوش زد کردند و در گزارشی که بازخورد بسیاری داشت تلاش شد تا مرمت این گنبد را به مسئولان ارایه دهند، حال چند سالی از این موضوع می‌گذرد و همچنان داربست هایی بر روی گنبد مسجد جامع عباسی قرار گرفته تا چند ترک از کاشی های گنبد را مرمت کنند اما به طور قطع برای مرمت بنایی که عمری 400 ساله دارد باید با احتیاط عمل می‌کرد.

در تاریخ 26 مردادماه 1393، حسن مقضی معاون میراث فرهنگی و گردشگری سازمان میراث فرهنگی استان اصفهان آن زمان در خصوص تایید موضوع مرمت گنبد مسجد امام گفت: مرمت گنبد مسجد امام هم اکنون آغاز شده است و ما از یک نقطه روند مرمت را آغاز کرده و کار در حال جلو رفتن است ولی با توجه به اینکه این امر در ارتفاع در حال انجام است و در محدوده و حریم ثبت جهانی هستیم باید با دقت و ظرافت خاصی موضوع را پیگیری کنیم.

ناصر طاهری معاون میراث فرهنگی و گردشگری سازمان میراث فرهنگی استان اصفهان آن زمان، در همان تاریخ 26 مردادماه 1393 توضیح داد: پیش از این هم اعلام کرده بودیم که گنبد مسجد امام وضعیت خوبی ندارد و کاشی‌ها دیگر چسبندگی لازم را ندارد و ممکن است ریزش داشته باشد. در شرایط موجود ناچار هستیم که کل گنبد را مرمت کنیم البته برخی از نقاط نیازمند مرمت موضعی است اما در هر صورت کل گنبد را باید مرمت کرد.

معاون میراث فرهنگی و گردشگری سازمان میراث فرهنگی استان اصفهان وقت، تاکید داشت: مرمت گنبد مسجد امام نیازمند زمان است چراکه این گنبد 16 ترک دارد که حمل مصالح برای اجرای کار در آنجا مشکل است و باید کیفیت مصالح در بالا نیز چک شود چون گچ و مصالح در پای کار مشکل است به سبب طی کردن ارتفاع مشکل پیدا کرده باشد البته ما بسیاری از کارهای خود را در کارگاهی در پایین گنبد انجام می‌دهیم.

وی در خصوص تامین بودجه مرمت این گنبد و اینکه آیا در تامین اعتبار آن مشکلی وجود دارد یا خیر اظهار داشت: چون این اثر در محدوده ثبت جهانی است از محل پایگاه جهانی بودجه لازم به آن اختصاص می‌یابد.

*وعده‌های بی سرانجام

در این 11 سال بارها وعده اتمام مرمت گنبد این مسجد و باز شدن داربست‌ها داده شد اما به عمل نرسید، تقریبا همه منتظر فرا رسیدن این مرمت بودند البته گرچه برخی‌ها به دیدن گنبدی با داربست عادت کرده بودند.

در فروردین‌ماه 1399، فریبا خطابخش مدیرپایگاه میراث جهانی میدان امام خمینی با اشاره به پیشرفت 90 درصدی مرمت گنبد مسجد امام (ره) گفت: مرمت گنبد مسجد امام اصفهان پس از طبله کردن کاشی‌ها از سال 1390 توسط استاد مهدی پاکدل آغاز شد.

وی افزود: گنبد مسجد امام اصفهان با ویژگی‌های خاص خود که بیش از 30 متر ارتفاع دارد و دارای 16 ترک (بخش) است که مرمت دشواری است؛ گنبد مسجد امام، بیش از 500 هزار قطعه کاشی دارد که با توجه به آسیب به سطوح زیرین و جداشدن کاشی‌ها از ملات مرمت این بنای باارزش تاریخی چندین سال به طول کشیده است.

خطابخش جمع آوری داربست‌های مسجد امام (ره) را به سرعت پیشرفت عملیات مرمت ترک‌های پانزدهم و شانزدهم مربوط در طول سال دانست و افزود: امیدواریم تا نوروز سال 1400، پس از 9 سال گنبد عظیم مسجد تاریخی امام (ره) از حصار داربست‌ها خارج شود.

اما این داستان همچنان ادامه داشت.

*داستان گنبد به ایستگاه پایانی رسید

سرانجام این قصه پرفراز و نشیب به پایان رسید و در روز های پایانی اردیبهشت‌ماه 1401، بنا بر اعلام روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی استان، به مناسبت هفته میراث فرهنگی گنبد مسجد امام (ره) در میدان نقش جهان، پس از 11 سال عملیات مرمت در تَرک‌های مختلف آن از بند داربست‌ها رها خواهد شد.

عملیات مرمتی گنبد این مسجد با مرمت 16 ترک این بنای جهانی و اعتباری بالغ بر 6 میلیارد و 100 میلیون تومان انجام شده است تا شرایط نگهداری یکی از شاخص‌ترین بناهای ایران بهبود یابد.

بنا بر گفته شهرام امیری مدیرروابط عمومی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان در روزهای گذشته علم 400 ساله این گنبد در رأس آن جایگذاری شد و در روزهای آتی بخش اول داربست‌ها جمع‌آوری می‌شود.

وی گفت: عملیات جمع‌آوری داربست‌ها در طی دو هفته انجام می‌شود و هم زمان با آن نیز شست و شوی ترک‌های مختلف این گنبد صورت می‌گیرد.

در هر صورت انتظار می‌رفت مرمت گنبد مسجد امام با توجه به شرایطی که در آن قرار دارد در سریع ترین زمان ممکن و با شیوه‌ای مهندسی که مورد تاکید کارشناسان و مهندسین است انجام شود، قطعا مشاهده وضعیت کنونی این گنبد در شان استانی چون اصفهان نبود و امیدواریم باتوجه به تدابیر اندیشیده شده، مرمتی اصولی انجام شده باشد نه اینکه در آینده‌ای نزدیک خطری این گنبد را تهدید کند.

البته طرح‌های جزئیات مهندسی، هوازدگی، خستگی مصالح و مصالح نامرغوب، عدم حفاظت و نگهداری مناسب با شرایط مصالح و محیطی باعث تشدید در خسارت می‌شود و این موضوع ساختار میدان نقش جهان و پل‌های خواجو و سی و سه پل را فرا گرفته است و برای خروج از بن بست باید به فکر ایجاد ساختارهای مهندسی با پشتوانه نرم افزاری مهندسی متناسب بود.

انتهای پیام /