برزیلی‌ها دموکرات‌تر از آمریکایی‌ها
روز دوشنبه (8ژانویه برابر با 18دی‌ماه) یک‌سال از زمانی که هزاران تظاهرات‌کننده دست راستی پرچم برزیل را به دور خود پیچیده و با خشم شدید و با هدف براندازی انتخابات به کنگره، دیوان عالی و دفاتر ریاست‌جمهوری برزیل هجوم بردند، می‌گذرد. شنبه (6ژانویه برابر با 17دی‌ماه) هم سه سال از زمانی گذشت که هزاران آمریکایی تقریبا همین کار را انجام دادند.
«جک نیکاس» در گزارش 8 ژانویه در نیویورک‌تایمز نوشت، این دو حمله، حملاتی تکان‌دهنده به دو دموکراسی بزرگ نیمکره غربی بود که هر دو در اخبار سراسر جهان پخش شد و هر دو توسط روسای جمهوری که شکست‌های قانونی خود را در انتخابات زیر سوال برده بودند، انجام شد. هر یک آزمون فوق‌العاده‌ای از دموکراسی ارائه و هر کدام این پرسش را مطرح کردند که چگونه یک جامعه عمیقا قطبی‌شده در پی چنین حمله‌ای به جلو حرکت خواهد کرد. با گذشت زمان، پاسخ به این پرسش روشن می‌شود: حملات موازی پیامدهای تقریبا متضادی داشته‌اند. در ایالات متحده، حمایت از کمپین دونالد ترامپ برای بازپس‌گیری کاخ سفید افزایش یافته است؛ زیرا او شکست انتخاباتی خود در سال2020 را قیام واقعی و 6 ژانویه را «یک روز زیبا» توصیف می‌کند.
در همان زمان، همتای او در برزیل، رئیس‌جمهور سابق راست افراطی، ژایر بولسونارو، به سرعت از عرصه سیاسی محو شده است. 6ماه پس از ترک پست او در سال گذشته، مقامات انتخاباتی وی را از نامزدی مجدد تا سال2030 منع کردند و بسیاری از رهبران جناح راست از او دوری جستند. در میان شهروندان، دیدگاه‌ها درباره شورش‌های دوگانه - در 6 ژانویه 2021 و 8 ژانویه 2023- نیز متفاوت است. نظرسنجی‌های اخیر نشان می‌دهد که 22درصد از آمریکایی‌ها اکنون می‌گویند که از حمله 6 ژانویه حمایت می‌کنند؛ درحالی‌که در برزیل تنها 6درصد از شورشیان 8ژانویه حمایت می‌کنند.
پس چرا چنین واکنش‌های متضادی به چنین تهدیدهای مشابهی وجود داشته است؟ محققان و تحلیلگران به دلایل متعددی از جمله سیستم‌های سیاسی متفاوت کشورها، چشم‌انداز رسانه‌ای، تاریخ ملی و واکنش‌های قضایی اشاره می‌کنند؛ اما یک تفاوت به‌ویژه برجسته است. «استیون لویتسکی»، استاد دولت در هاروارد و یکی از نویسندگان کتاب «چگونه دموکراسی‌ها می‌میرند» که دموکراسی آمریکا و برزیل را مطالعه می‌کند، می‌گوید رهبران جناح راست برزیل «به‌طور علنی، واضح و بدون ابهام نتایج انتخابات را پذیرفتند و دقیقا همان کاری را انجام دادند که سیاستمداران دموکراتیک باید انجام دهند.» وی افزود: «این به طرز چشمگیری با واکنش جمهوری‌خواهان متفاوت است.» در شب پس از شورش 8ژانویه، رئیس‌جمهور چپ‌گرای برزیل، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، دست به دست در میدان مرکزی دولت فدرال همراه با فرمانداران، رهبران کنگره و قضات از چپ و راست در یک نمایش وحدت در برابر حمله راهپیمایی کرد.
در ساعاتی پس از شورش 6ژانویه، برخی از اعضای جمهوری خواه کنگره به تایید پیروزی رئیس‌جمهور بایدن در انتخابات رای منفی دادند و از آن زمان، جمهوری‌خواهان به‌طور فزاینده‌ای به دنبال آن بوده‌اند که قیام را به‌عنوان یک اقدام میهن‌پرستانه - یا حتی یک کار داخلی توسط چپ‌ها - بازخوانی کنند. چیرو نوگوئیرا، سیاستمدار دست راستی که رئیس ستاد خروجی بولسونارو بود و اکنون رهبر اقلیت سنای برزیل است، گفت که واکنش در ایالات متحده او را شگفت زده کرد. وی گفت: «در کشور ما در میان طبقه سیاسی برای محکومیت این اعمال اتفاق نظر وجود دارد. من فکر می‌کنم واقعا مایه تاسف است که بخشی از سیاستمداران آمریکایی این نوع اعتراض را تحسین می‌کنند.» برزیل شدیدا آشوبگران را سرزنش می‌کند؛ زیرا بسیاری از برزیلی‌ها به اندازه کافی بزرگ هستند که دیکتاتوری نظامی خشونت‌آمیزی را که از سال 1964 تا 1985 بر کشور حاکم بود، به یاد بیاورند. او گفت: «ایالات متحده هرگز تجربه دیکتاتوری یا دوره‌ای از اقتدارگرایی را نداشته است. ما هرگز نمی‌خواهیم این وضعیت به کشورمان بازگردد.»
--> اخبار مرتبط