برپایی عدالت پایدار در جامعه اسلامی با تأسی به سیره و منش حضرت محمد (ص)
تهران - ایرنا - بیست و هشتم صفر سالروز رحلت حضرت محمد (ص) رسول مهربانی‌ها و عطوفت است؛ پیام آوری که با نور توحید و یکتاپرستی، جهل و نادانی را از جهان زدودند و با تشکیل نخستین حکومت اسلامی در جهان به تبلیغ و تبیین احکام نورانی این دین الهی پرداختند و عدالت و امنیت پایدار را در جامعه اسلامی برقرار ساختند.
پیامبران الهی موانع تحقق آزادی را در فقدان آزاداندیشی، جبر، استکبار، خودمحوری و مانند آنها می دانستند و در این راه مبارزه می کردند. قرآن کریم رسالت پیامبران را دعوت به توحید و رهایی از هر گونه بردگی و بندگی شیطان های درونی و بیرونی و آزادی از آنها می داند و بیان مصادیق عینی و تصویر تاریخی راستینی از رسالت را روشن می سازد. قرآن کریم در چندین آیه از کامل بودن دین اسلام نام برده و همچنین خدای متعال در قرآن کریم در آیات متعددی درباره خاتم الانبیاء بودن حضرت محمد (ص) سخن گفته است.
حضرت محمد (ص) آینه تمام نمای اخلاق، زهد و پرهیزگاری بودند و در پرتو، آموزه ها و رهنمودهای نجات بخش اسلام، فصل نوینی را در تاریخ بشریت رقم زدند. آخرین فرستاده پروردگار با رهنمون ساختن بشر به طرف سعادت حقیقی و نمایان کردن جلوه های دیگری از دنیای هستی به پرورش امتی یکتاپرست و آزادیخواه در سراسر گیتی پرداختند. هدف ایشان گسترش دین مبین اسلام و تحول فرهنگی جامعه بود و در این مسیر تمام عمر خویش را صرف هدایت و راهبری جامعه کردند.
رسول الله (ص) سرانجام در 28 صفر 11 قمری به ندای حق لبیک گفتند و چشم از جهان فانی فرو بستند. آرامگاه مطهر ایشان در مدینه منوره در کنار مسجدالنبی قرار دارد و همه ساله سیل عاشقان نبوت به ویژه در ایام پیش و پس از مراسم حج، از سراسر عالم به زیارتش می شتابند.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز رحلت پیامبر اسلام (ص) در گفت وگو با حجت الاسلام «محمدرضا ساعدی» کارشناس تاریخ اسلام و پژوهشگر امور دینی دیدگاه های او را در ارتباط با سیره و شخصیت حضرت محمد (ص) جویا شد.
*** ایرنا: جامعه دوران پیامبر گرامی (ص) چه ویژگی‌هایی داشت و شخصیت صلح طلب ایشان چگونه توانست بر آن جامعه تأثیر بگذارد؟
** حجت الاسلام ساعدی: معجزه رسول خدا (ص) در تحول انسانی بود. ایشان از مردم آن زمان، انسان هایی می سازند که پیامی برای ابرقدرت ها می شوند. در حقیقت پیامبر (ص) به مردم پشتوانه و اعتماد بسیار دادند و در این راه بسیار رنج بردند تا حدی که فرمودند: «هیچ پیامبری به اندازه من آزار ندید». پیامبر (ص) در ارتباط با مردم موانع را مرتفع می ساختند. ایشان در اینباره فرموده اند: «هر فردی حاجتی دارد به من معرفی کنید. شاید خودش نتواند، اما شما موظف هستید حاجتمند را معرفی کنید تا مستقیم با من صحبت کند.» ویژگی های جامعه اخلاقی، انسانی و تواضع این بزرگوار موجب محبوبیت بسیار ایشان در دل افراد شده بود و پیامبر مهربانی ها با عظمت خود از آنها انسان هایی طراز نوینی ساخت.
رسول خدا (ص)، نسبت به جامعه رأفت و مهربانی خاصی ارایه می کردند و حتی افرادی که عناد داشتند، وقتی رفتار ایشان را می دیدند، متحول می شدند. کرامت، نجابت، عظمت، تواضع و اخلاق ویژه پیامبر (ص) موجب محبوبیت ایشان در میان مردم شده بود.
*** ایرنا: با نگاهی به سیره نورانی پیامبر اکرم (ص) در می یابیم که ایشان توانستند از جامعه ای قبیله ای و بدوی چنین مدنیتی را به وجود آورند. سیره سیاسی ایشان بر چند باب استوار بوده است؟
** حجت الاسلام ساعدی: حضرت محمد (ص) کوشیدند، وحدت را در جامعه اسلامی برقرار سازند. اقدامات ایشان در جهت تلاش برای بهبود وضعیت جامعه عربی آن زمان و به کارگیری عوامل سیاسی و برنامه ریزی های فرهنگی توانست به امتی واحده و ایجاد فضای رشد فکری و ارتقای فهم مردم نسبت به مسوولیت های خود به عنوان ابزار تحقق وحدت، بیانجامد.
حیات پیامبر گرامی اسلام الگو و اسوه تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی انسان محسوب می شود، زیرا ایشان در جامعه ای منحط و عقب افتاه، تمدنی چشمگیر به وجود آوردند. طرح پیمان نامه مدینه بهترین راه برای ایجاد وحدت عمومی و القای روحیه همبستگی دینی بود و پیمان ویژه مسلمانان راهکاری مذهبی برای پیوند روح برادری محسوب می شد. این راهبرد توانست پایه های استوار اجتماعی جامعه را نمایان سازد.
در این میان مبارزه با نژاد پرستی و قوم گرایی با بهره گیری عاقلانه برای دستیابی به وحدت بود و با این همه بهره گیری ایشان از ظرفیت های اخلاق اجتماعی و نیز توان اخلاق فردی امری شایان توجه است. از این رو پیامبر گرامی اسلام (ص) یکی از راه های سیاسی برای وحدت دینی در امت بزرگ اسلامی را هماهنگی اراده ها و تمایلات ارزشی دانستند. در واقع حفظ و ارتقای امنیت، برقراری عدالت اجتماعی و استکبار ستیزی از جمله مهمترین محورهای برجسته سیاسی رسول اکرم (ص) به شمار می روند.
***یکی از مباحثی که در سیره و سنت انبیای الهی به ویژه پیامبر اسلام (ص)، نمایان است، موضوع عدالت ورزی و تاکید ایشان بر جاری بودن عدالت در میان مردم است، توجه به این موضوع تا چه اندازه ضروری است؟
**حجت الاسلام ساعدی: حضرت (ص) همواره بر جاری بودن عدالت در میان مسلمانان تاکید داشتند و جامعه اسلامی از جمله فقیر و غنی را دارای حقوق مساوی می دانستند. به طوری که این مبحث از آغاز رسالت و تا سفر حجه الوداع و روزهای پایانی عمرشان مهم بوده است و مساوات و برابری مردم را ملاک و معیار تقوا و پرهیزگاری قلمداد می کردند. در اندیشه نبوی میان مسلمان، غیر مسلمان، سیاه و سفید تفاوتی در برابر قانون الهی وجود ندارد. همه برابرند و هیچ فردی نسبت به دیگری برتری و امتیازی ندارد. رسول اکرم (ص)، حتی به دشمنان خود نیز عدالت می ورزیدند و از دایره و حیطه عدل خارج نمی شدند. اینگونه بود که در روزهای آغازین تشکیل حکومت اسلامی در مدینه گام های نخستین برداشته می شود.
چنین برابری در قانون از معیارها و ملاک های جدی و حتمی در رسیدن جامعه اسلامی به عدالت است و می بینیم که حضرت (ص) در عرصه های مختلف به آن تاکید کرده اند. جامعه اسلامی اگر بخواهد پیامبر (ص) را الگوی خودش در امور سیاسی و اجتماعی جامعه قرار دهد، بلندترین قدم در جهت رسیدن به عدالت اجتماعی آن است که مانند ایشان عمل کند.
*** ایرنا: چگونه می توان با بهره گیری از سنت و سیره نبوی و با وحدت از تفرقه و پراکندگی مسلمانان در دنیای امروزی، رهایی یافت؟
** حجت الاسلام ساعدی: وحدت اصلی بنیادی و زیربنای جامعه اسلامی محسوب می شود که دین مبین اسلام آن را ایجاد کرده است. این مقوله افزون بر توفیقات اجتماعی، توفیق در معنویت و عبادت را نیز در برگیرد. مرور سیره و سنت نبوی نشان می‌دهد، وحدت و انسجام جامعه و تلطیف قلوب یکی از رسالت‌های پیامبر اسلام(ص) بوده و این در همه سیره نبوی از ابتدا تا انتها به شایستگی آشکار است، بنابراین باید نظریه وحدت و اجتماع در سیره نبوی به صورت دقیق‌تری کشف و ارایه شود.
*** ایرنا: جامعه امروز تا چه اندازه از جامعه آرمانی که مدنظر پیامبر اکرم (ص) بود، فاصله دارد؟
** حجت الاسلام ساعدی: اسلام در معرفت و تولید تمدن برای سرافرازی دنیای و آخرت تعریف می شود. رحمت و رافت اسلامی، رسالت اصلی اسلام و پیامبر اکرم (ص) است. هر مسلمانی اگر از مرحله اسلام به مرحله ایمان و باور قلبی رسیده باشد، پیامبر (ص) را الگو و اسوه خود می داند چون از سوی خدا به پیامبر (ص) ایمان دارد و گفتار و کردار ایشان را ملاک اصلی عمل صحیح قرار می دهد اما مسلمانانی که هنوز از مرحله اسلام به ایمان نرسیده اند، اینگونه عمل نمی کنند.
امت در اسلام فقط محدود و معطوف به روابط اقتصادی و سیاسی نیست، بلکه مهم آن است که امت سبب تقویت دین و بروز و ظهور آن، هم به صورت کلان و هم به شکل خرد شود، این یعنی اجزا و نقش‌های تربیتی و تدینی مردم در فضای وحدت پررنگ‌تر و بیشتر است، برای همین هم تشکیل امت به عنوان هدفی بزرگ در اسلام با جدیت دنبال شده و می‌شود. از این رو توسعه و اجتماعی شدن و رسیدن به جامعه آرمانی مورد نظر رسول اکرم (ص)، منوط به تشکیل حکومت و برخورداری از وحدت است و اگر وحدت در جامعه‌ای نباشد، فرصت‌های کافی برای تربیت و ایمان‌افزایی در آن فراهم نمی‌شود زیرا عدالت در فضای آرام و ایمن ایجاد می‌شود.
*س_برچسب‌ها_س*