بیمه، عرصه بکر دنیای فناوری
از آنجایی که ایجاد امنیت و آرامش در حوزه سلامت اجتماعی و درمان از اهداف مهم ماهیت بیمه است، فقدان آن برای افراد و دولت‌ها معضلاتی را به‌وجود می‌آورد، در واقع انتظار نمی‌رود دولت‌ها در شرایط بحرانی تمامی مشکلات موجود را به‌دوش بکشند، به‌همین دلیل بیمه به روش‌های مختلف می‌تواند به اقتصاد کشور کمک کند.
به‌گفته فعالان عرصه دانش‌بنیان، شرکت‌های دانش‌بنیان توانایی رفع چالش‌های صنعت بیمه را دارند؛ از جمله رفع نیازهای صنعت بیمه در زمینه‌هایی چون کاهش هزینه‌ها و افزایش راندمان. صمت در این گزارش به نقش مهم فعالیت استارتآپها در صنعت بیمه پرداخته است.
بیمه، از چرخدندههای مهم اقتصادی
تجارب علمی نشان داده است که بیمه و دانش بیمه‌ای به اقتصاد کشور کمک بیشتری می‌کند. گفتنی است، بیمه از راه‌های گوناگونی می‌تواند کمک‌حال اقتصاد کشور باشد، از آنجایی که کشور ما حادثه‌خیز است؛ مردم باید نسبت به حوادث طبیعی و انسانی امنیت‌خاطر زیادی داشته باشند، بنابراین آگاهی از زوایای گوناگون بیمه کمک خوبی برای اقتصاد و صنعت بیمه است. در گذشته نگرش جدی به بیمه وجود نداشته است و وقتی امروز اطلاعات را به مردم منتقل نکنیم، تفکرات سنتی گذشتگان چنانچه تاکنون نهادینه شده، ادامه‌دار خواهد شد؛ یکی از رویکردهای تغییر نگرش افراد نسبت به بیمه، تعامل در پروژه‌های گوناگون کشوری است. برای مثال، وقتی سرمایه‌های خرد در یک شرکت بیمه جمع شوند؛ مانند بیمه‌های عمر و زندگی، این سرمایه‌ها می‌توانند تبدیل به دارایی بزرگ شوند که اگر شرکت‌های بیمه بتوانند آنها را در طرح‌های بزرگ سرمایه‌گذاری کنند، هم به تولید و اشتغال می‌رسند و هم درآمد مالی خود را افزایش می‌دهند که این کمک خوبی برای چرخه اقتصادی است. به‌گفته برخی مسئولان در زمینه توسعه اکوسیستم دانش‌بنیان، ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان در حل چالش‌های صنعت بیمه بالا است. در حقیقت، مسیر موفقیت صنعت بیمه، چه در حوزه کاهش هزینه‌ها و چه در توسعه بازار از شرکت‌های دانش‌بنیان و نهادهای سیاست‌گذار عبور می‌کند.
حوزه‌های علم و فناوری می‌توانند در توسعه بیمه موثر باشند، اما اصراری نداریم که این شرکت‌ها در حوزه فروش بیمه وارد شوند.
صنعت بیمه، زمینه مناسب برای ورود دانشبنیانها
چندی پیش، غلامرضا سلیمانی، رئیس کل بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران در رویداد تبادل فناوری گفت: صنعت بیمه به‌ظاهر صنعت آرامی است، اما در عین حال، صنعتی است با پیچیدگی‌های زیاد و افرادی که با این صنعت آشنایی ندارند، تصور می‌کنند که ماهانه هزینه‌ای پرداخت می‌کنند و در نهایت با مشکلات زیاد بخشی از خسارت خود را دریافت می‌کنند. به‌گزارش ایسنا، سلیمانی صنعت بیمه را زمینه مناسبی برای ورود شرکت‌های دانش‌بنیان دانست و خاطرنشان کرد: در صنعت بیمه حوزه‌های بکری داریم که تاکنون کسی در آن وارد نشده است که از آن جمله می‌توان به تخصیص درصد بیمه و برآورد خسارت اشاره کرد. خوشبختانه امروز برای دیجیتالی کردن خدمات بیمه شرکت‌هایی ایجاد شده است. در حال حاضر 33 شرکت فعال در این زمینه داریم و 64 شرکت نیز در لیست انتظار دریافت مجوزها قرار دارند. وی با تاکید بر اینکه این صنعت در حال گسترده و بزرگ شدن است، بیان کرد: در آینده، به‌دلیل کمبود بودجه، سازمان‌های دولتی بیمه‌گذار مانند سازمان تامین اجتماعی، تنها در حد بیمه پایه سرویس می‌دهند؛ از این‌رو در جلسات شورای بیمه سلامت هر روز شاهد رشد بیمه‌های تکمیلی هستیم، در حالی که سازکار و پلتفرم آن مهیا نیست و در این زمینه شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور می‌توانند فعال شوند.
جای خالی استارتآپها در صنعت بیمه
مجتبی کاتب، مدرس دانشگاه و کارشناس حوزه بیمه بااشاره به معضلات مهم در صنعت بیمه در گفت‌وگو با صمت گفت: برخلاف تمام کشورهای توسعه‌یافته و حتی در حال توسعه، اساسی‌ترین مشکل کشور در نظام اقتصادی، بانک‌محور بودن آن است. در تمام کشورهای دنیا این شرکت‌های بیمه هستند که بانکها را تسهیل می‌کنند، در واقع بانکها یکی از مشتقات آن به‌شمار می‌آیند و محلی برای نگهداری پول هستند، اما متاسفانه در کشور ما پایه و اساس، اشتباه گذاشته شده و به‌همین دلیل نیاز به تغییر و تحول اساسی در این سیستم احساس می‌شود.
وی افزود: باید تحول عظیمی در نظام بانکی کشور به‌وجود بیاید. به‌اعتقاد من، این تحول باید در مقیاس وسیع‌تری رخ دهد و در نظام اقتصادی شکل بگیرد. متاسفانه اقتصاد ما به بانکها گره خورده و همین موضوع باعث شده که تمام مسائل اقتصادی کشور، تحت‌تاثیر فعالیت‌های بانکداری در کشور قرار بگیرد؛ از جمله نهادهای تامین مالی، نهاد بورس و بیمه و همه ابزارهای مالی که می‌توانند اقتصاد کشور را بچرخانند.
کاتب بااشاره به فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان و استارت‌آپ در صنعت بیمه گفت: در چند سال اخیر، نزدیک به 160 شرکت دانش‌بنیان و استارت‌آپ بیمه‌ای راه افتاده که برخی به‌ثمر رسیده‌اند، اما در بستر دانشبنیانها و استارتآپها تاکنون هیچ‌گونه خدمات جدیدی در کشور که به مردم ارائه و باعث رضایت‌خاطر آنها شود، نداریم.
به‌گفته کاتب، خدماتی که در قالب استارتآپها در دنیای بیمه به‌فروش می‌رسد، روند کاملا ساده و سنتی دارد که بیشتر در زمینه فروش بیمه آنلاین است.
وی افزود: وقتی از دانشبنیانها و استارتآپها صحبت می‌کنیم، هدف، بکارگیری فناوری‌های جدید است، نه آنکه یک فرآیند تکراری انجام شود. در حال حاضر خدمات ارائه‌شده در بسترهای نرم‌افزاری را می‌توانند خود شرکت‌های بیمه هم انجام دهند، بنابراین به‌اعتقاد من، استارت‌آپ یعنی ارائه یک محصول یا خدمتی جدید که باعث ارتباط دوسویه میان مردم و بیمه باشد، نه آنکه 2 الی 3 خدمات محدود در یک بستر نرم‌افزاری ارائه شود. تاکنون نهایت سودی که این نرم‌افزارها داشته‌اند، بالا بردن سرعت عمل بوده است. به‌نظر من، تاکنون استارت‌آپی بیمه‌ای راه نیفتاده است که خدمات مهمی به مردم ارائه دهد.
کاتب گفت: حداقل 15 سالی در صنعت بیمه در دنیا عقب افتاده‌ایم، چرا که نه از فناوری‌ها و نه از هوش مصنوعی استفاده نمی‌کنیم. اتفاق خاص زمانی می‌افتد که تحول عظیمی در صنعت اقتصادی کشور به‌وجود بیاید.
رشد قارچگونه بانکها، آفت اقتصاد
وی بااشاره به بکارگیری ابزارهای فناورانه و هوش مصنوعی گفت: بکارگیری فرآیندهای جدید بر بستر هوش مصنوعی نظیر امضاهای دیجیتال، چهره‌نگاری و شناسایی مردمک چشم در نرم‌افزارها می‌تواند ابزار مطمئنی در نقل و انتقال‌هایی با مبالغ سنگین باشد که متاسفانه ما در ایران هنوز به‌کار نگرفته‌ایم. تا زمانی که تعداد بانکها در کشور از سوپرمارکت‌ها بیشتر باشد، نباید انتظار بیشتر از این نوع خدمت را داشته باشیم؛ اما این تغییر با فعالیت علمی جوانان محقق می‌شود.
وی بااشاره به معضل اصلی در ارتباط میان مردم و شرکت‌های بیمه گفت: باید کم‌کاری شرکت‌ها در عدم‌ارتباط مردم یا اصحاب رسانه با شرکت‌های بیمه را پذیرفت و نقد اساسی در این زمینه وجود دارد. نظام بانکی و بیمه؛ نظام‌های خدماتی هستند؛ با این تفاوت که محصولی به‌صورت ملموس ارائه نمی‌شود، بنابراین باید ارتباط دوسویه با مردم داشت تا بتوانیم مشکلاتی را که در مسیر خدمات وجود دارند، اصلاح کنیم، اما ما هیچ تغییری در نوع و نحوه ارائه این خدمات از سالیان گذشته ایجاد نکرده‌ایم.
بیمه حقوقی، فرآیند تعریفنشده در ایران
سامانه «کلینیک حقوقی ایران» به‌عنوان یک پایگاه اطلاع‌رسانی دقیق و رایگان در باب موضوعات حقوقی از جمله حقوق بیمه به عموم مردم خدمت‌رسانی می‌کند. فاطمه قناد، مدیرعامل یک شرکت دانش‌بنیان و طراح این سامانه در گفت‌وگو با صمت گفت: این کلینیک یک پلتفرم هوشمند برای ارائه خدمات حقوقی است و این خدمات از مشاوره تا پیشبرد پرونده‌های حقوقی را شامل می‌شود. هوش مصنوعی بستر دریافت اطلاعات در این پلتفرم است و این فرآیند، شناسایی دعاوی را در دفاتر خدمات الکترونیک آسان‌تر می‌کند. گفتنی است، حدود 650 عنوان حقوقی شناسایی شده که در یک بازه زمانی چند ماهه به‌تدریج اطلاعات آنها وارد سامانه می‌شود و افراد می‌توانند اطلاعات موردنیاز خود را دریافت کنند. مدیریت هوشمند در «کلینیک حقوقی ایران» مولفه بسیار مهم و کارآمدی است که می‌تواند فرآیندهای حقوقی را برای عموم مردم آسان‌تر کند.
وی بااشاره به اهمیت داشتن بیمه حقوقی گفت: یکی از ضرورت‌های مهم در بیشتر کشورهای توسعه‌یافته، استفاده شهروندان از بیمه حقوقی است و داشتن این بیمه‌نامه امری عادی تلقی می‌شود. برای مثال، 92 درصد شهروندان سوئد از بیمه حقوقی برخوردار هستند. در این کشورها بیمه حقوقی به‌طورکامل قابل‌اندازه‌گیری و سنجش است که به نظارت دقیق بر امور اجتماعی و اداری آنها برمی‌گردد؛ از آنجایی که در ایران چنین نظارت‌هایی وجود ندارد، بسیاری از شهروندان فاقد بیمه حقوقی هستند. این در حالی است که صنعت بیمه در کشور ما صنعت پویایی است.
وی افزود: در کشور ما ارائه مشاوره حقوقی به مردم تبدیل به کالای لوکس شده است. اما به کمک فناوری، این امکان ایجاد شده که اطلاعات لازم، دقیق و به‌روز در اختیار متقاضیان گذاشته شود. متقاضیان با ورود به این سامانه یا براساس اطلاعات ارائه‌شده به پاسخ سوالات‌شان دست یافته و مشکلات آنها حل می‌شود یا در این فرآیند قانع می‌شوند در جریان حقوقی با مراجعه به وکیل به حل مشکل بپردازند.
به‌گفته این کارشناس، بسیاری از سایت‌های حقوقی در اصل به دلالی حقوقی می‌پردازند که اطلاعات غیردقیق و بروزرسانی نشده در اختیار افراد قرار می‌دهند.
وکلا تخصصی نگاه کنند
وی افزود: مردم برای دسترسی به خدمات حقوقی با مشکل مواجهند. این مسئله ضرورت شکل‌گیری سامانه «کلینیک حقوقی ایران» را ایجاد کرد. گاهی بسیاری از افراد نمی‌دانند در واقع از یک معضل حقوقی پیش‌آمده چه چیزی می‌خواهند؛ در اصل نمی‌دانند چه چیزی باید از پرونده حقوقی خود دریافت کنند. از سوی دیگر، برخی وکلا هم نگاه تخصصی به حرفه خود ندارند. اینکه وکلا در قبول پرونده‌ها نگاه تخصصی نداشته و در هر زمینه‌ای به کار وکالت می‌پردازند، یک معضل بزرگ دستگاه قضایی به‌شمار می‌رود، در حالی که امروزه در دورانی به‌سر می‌بریم که نمی‌توان انتظار هر نوع توانمندی را از افراد کارشناس و خبره داشت، در نتیجه یکی از معضلات اصلی جامعه امروز، فقدان نگرش تخصصی به پرونده‌های حقوقی است.
سخن پایانی
باتوجه به موارد یادشده، شرکت‌های بیمه باید در قالب مسئولیت‌های اجتماعی در کنار مردم باشند. استفاده از خدمات مشاوره‌ای و حقوقی بیمه؛ سودی نیست که به جیب سهامداران برود و در واقع سودی است که مردم باید شریک آن شوند. متاسفانه در بسیاری از شرکت‌های بیمه، این انگیزه وجود ندارد، همچنین صاحبان شرکت‌های بیمه برای اطلاع‌رسانی و معرفی خدمات باید به هماهنگی و یک‌صدایی با رسانه اهتمام بورزند. برای تحقق این هدف، باید ارتباط با رسانه شفاف باشد و برای بهره از خدمات فعالیت شفاف، نیاز به اطلاعات دقیق دارد. در این راستا، کار در اتاق‌های شیشه‌ای موجب توسعه ارتباط با رسانه خواهد شد. از سوی دیگر، رسانه ملی هم، وظیفه ترویج فرهنگ بیمه در کشور را دارد، چرا که این کشور بسیار حادثه‌خیز است و همواره باید نیاز به بیمه در کشور احساس شود. گفتنی است، یکی از راهکارهای ارتباط گسترده بیمه با مردم، داشتن رسانه تخصصی است. متاسفانه فقدان رسانه تخصصی تاثیرگذار که مرجع مهمی برای مردم باشد، به‌شدت احساس می‌شود، همچنین دولت و مجلس شورای اسلامی نباید صنعت بیمه را به‌عنوان محل تامین منابع مالی در شرایط بحرانی در نظر بگیرند، زیرا پولی که دریافت می‌شود، از جیب مردم است و به‌تبع، سود این خدمات نیز باید به مردم برسد.