بیم و امیدهای فاز جدید دارو

دولت، اجرای طرح «دارویار» را از ساعات پایانی چهارشنبه‌شب آغاز کرد؛ طرحی که سخنگوی دولت از آن به عنوان «اصلاح نظام پرداخت یارانه دارو» یاد کرده و وزیر بهداشت هم گفته است این طرح راه‌حلی برای «تهیه آسان دارو»، «کنترل هزینه آن» و «حل مشکلات تکراری» این نیاز اساسی کشور است. این که این طرح چیست و چه ویژگی‌هایی دارد، موضوع گزارش امروز ماست و پاسخ آن از میان توضیحات دکتر «عین‌اللهی» وزیر بهداشت، دکتر «دارایی» رئیس سازمان غذا و دارو و همچنین در گفت‌وگوی اختصاصی با دکتر «روح‌الامینی» رئیس کمیته غذا و دارو مجلس و دکتر «فاطمی» نایب رئیس انجمن داروسازان کشور استخراج کرده‌ایم. اصلاح سیاست های ارزی یا همان «دارویار» دارویار در واقع طرحی مشابه اصلاح یارانه نان است که با همه نگرانی‌ها و البته مشکلاتی که در ابتدا به همراه داشت، به سرانجام خوبی رسید و دولت در اجرایش موفق بود. حالا تحلیل وزارت بهداشت و البته بسیاری از کارشناسان این است که تخصیص ارز دولتی به دارو هم باید همانند نان اصلاح شود؛ چراکه به دلیل اختلاف قیمت زیاد ایجادشده با بازار آزاد، باعث سوءاستفاده محتکران و قاچاقچیان، افزایش قیمت‌ها و کمیاب‌شدن برخی اقلام دارویی شده است. به گفته وزیر بهداشت، برای کنترل این موضوع، حدود 10 ماه کار مطالعاتی در دولت انجام شده و خروجی‌اش اجرای طرح اصلاح سیاست‌های ارزی یا همان «دارویار» است که البته وزارت بهداشت در برخی خبرهای خود، از نام «دارویاری» هم برای آن استفاده کرده است. تامین افزایش 100 تا 500 درصدی داروها از طریق بیمه ها طبق اعلام نایب رئیس انجمن داروسازان ایران به خراسان، با تغییر شیوه تخصیص ارز دارو و مواد اولیه، قیمت داروهای داخلی تا حدود 100 درصد و به طور میانگین حدود 60 درصد افزایش می‌یابد؛ اما قرار است این تفاوت قیمت از طریق بیمه‌ها جبران شود و هزینه پرداختی مردم افزایش پیدا نکند. به گفته دکتر فاطمی با این طرح، قیمت داروهای خارجی هم تا 5 برابر بیشتر خواهد شد؛ اگرچه فعلا در مرحله اول دارویار، همچنان ارز واردات این داروها به شیوه قبل تامین خواهد شد. یک وعده مهم طبق وعده وزارت بهداشت، با اجرای این طرح، قیمت داروهایی که با نسخه پزشک برای بیمار تجویز می‌شود، هیچ افزایش قیمتی نخواهد داشت اما طبیعتا خرید دارو به صورت آزاد و بدون نسخه، شامل افزایش قیمت خواهد بود. 119 داروی پرمصرف بیمه شد، 336 داروی دیگر هم می شود همچنین با اجرای این طرح، پوشش بیمه‌ای داروها هم بیشتر شده است. به عنوان مثال علاوه بر 1400 قلم دارویی که هم‌اکنون تحت پوشش بیمه است، 119 داروی OTC (داروهای بدون نسخه) مانند داروهای سرماخوردگی، برخی مُسکن‌ها و ضد حساسیت‌ها، که طی دو سال اخیر از چتر بیمه خارج شده بود، دوباره تحت پوشش قرار گرفته و علاوه بر آن به زودی 336 قلم داروی دیگر نیز، بیمه می‌شود. افراد بدون بیمه چه کنند؟ با این توضیحات، قرار است افرادی که تحت پوشش بیمه هستند، با داشتن نسخه پزشک یا برای تهیه 119 قلم داروی OTC، مشکلی نداشته باشند و بتوانند بدون افزایش قیمت آن را تهیه کنند. درباره تحت پوشش بیمه بودن مردم هم، طبق اعلام رئیس سازمان غذا و دارو به ایسنا، به‌تازگی سه دهک اول که حدود شش میلیون نفر هستند، به صورت رایگان توسط سازمان بیمه سلامت تحت پوشش قرار گرفته‌اند، سایر فاقدان بیمه هم می‌توانند برای بیمه شدن، به دفاتر پیشخوان مراجعه کنند، حتی اتباع خارجی دارای مجوز اقامت هم شامل این پوشش می‌شوند. فرانشیزها تغییر می کند؟ سوال مهم دیگر این است که با افزایش هزینه‌های دارو، آیا به نسبت، هزینه فرانشیز پرداختی توسط بیمار هم افزایش می‌یابد؟ دکتر «سید جواد طبائیان» مدیرکل مرکز بودجه و پایش عملکرد وزارت بهداشت در این باره به ایسنا گفته است: برای این موضوع فکر شده که پوشش بیمه‌ای داروها افزایش یابد، به عنوان مثال اگر در حوزه سرپایی اکنون بیمه 70 درصد را پوشش می‌دهد، این 70 درصد را باید بر اساس نرخ‌های استخراجی افزایش دهند و بین 70 تا 90 درصد اضافه کنند تا رقم کلی پرداختی مردم افزایش نیابد؛ در بخش بستری هم اکنون 90 درصد را بیمه‌ها پوشش می‌دهند و 10 درصد هم مردم فرانشیز پرداخت می‌کنند، در این قسمت ممکن است فرانشیز پرداختی مردم از 10 درصد هم کمتر شود تا حجم ریالی مبلغ پرداختی بیماران بالا نرود». با کمبود و قاچاق دارو چه باید کرد؟ بدون شک طرح دارویار، در صورت اجرای صحیح می‌تواند مشکلات بغرنج دارو در کشور را مدیریت کند. نایب رئیس انجمن داروسازان ایران هم با تاکید بر این‌که اجرای طرح دارویار، یک راهکار درست و منطقی است، می‌گوید: محاسن این طرح کاملا مشخص است، از جمله این‌که واردکنندگان می‌دانند نباید منتظر تخصیص ارز باشند و بنابراین داروهای موردنیاز را با سرمایه خود خریداری و وارد می‌کنند که باعث می‌شود دیگر معضل کمبود دارو نداشته باشیم؛ ضمن آن‌که با واقعی شدن قیمت داروها، در طولانی مدت جلوی قاچاق دارو هم گرفته خواهد شد. دکتر فاطمی درباره برخی مکمل‌ها و اقلام بهداشتی و سرنوشت قیمت آن‌ها با اجرای طرح دارویار هم می‌گوید: عمده این اقلام، مدت‌هاست که مشمول ارز دولتی نیست و قیمت آن‌ها هم متناسب با نرخ تورم سالانه کشور افزایش می‌یابد. نگرانی از عملکرد بیمه های تکمیلی یک نگرانی مهم در این زمینه، افزایش هزینه‌های بیمه‌های تکمیلی و کاهش سطح پوشش آن‌هاست. این موضوعی است که دکتر «ناصحی» مدیر عامل بیمه سلامت هم در هفتم تیرماه امسال، به آن اشاره کرد و به باشگاه خبرنگاران گفت: بیمه سلامت در ایجاد زیرساخت‌ها پیشرو بوده و زیرساخت‌ها را فراهم کرده است. ما تنها یک یا دو بیمه نیستیم و عمده بیمه‌ها زیرساخت‌های الکترونیکی‌شان آماده نیست. ما 17 بیمه پایه و 42 بیمه تکمیلی داریم که زیرساخت‌های آن‌ها برای انتقال ارز دارو به بیمه‌ها آماده نیستند، وزیر بهداشت 2 سری نامه به موسسات بیمه‌ای پایه و تکمیلی ارسال کرده است؛ اما متاسفانه جز موارد محدود زیرساخت‌ها فراهم نشده‌اند. در بیمه سلامت زیرساخت الکترونیکی برای انتقال ارز دارو فراهم شده است. ذره بین نظارتی مجلس با همه این نگرانی‌ها، در هر حال دولت اجرای طرح دارویار را آغاز کرده است و قطعا اجرای درستش نتایج خوبی خواهد داشت؛ اما اگر به درستی اجرا نشود، ممکن است درد و رنج بیماران را دوچندان کند. دکتر «عبدالحسین روح الامینی»، رئیس کمیته غذا و دارو کمیسیون بهداشت مجلس، در این باره به خراسان می‌گوید: طرح دولت منطبق با قانون بودجه 1401 است که باید با طراحی زیرساخت لازم، تغییر شیوه تخصیص ارز دارو را به گونه‌ای اعلام کند که قیمت داروها مشابه شهریورماه 1400 باشد و حالا طبق گزارش‌هایی که وزارت بهداشت داده، زیرساخت‌ها آماده شده و اجرای قانون کلید خورده است. وی می‌افزاید: مجلس در دو هفته پیش رو، نظارت دقیقی روی طرح خواهد داشت تا از اجرای درست آن مطمئن شویم و یقین حاصل کنیم که مردم با مشکلی مواجه نخواهند شد. هشدار درباره اجرای ناقص طرح و افزایش رنج بیماران نایب رئیس انجمن داروسازان ایران درباره نگرانی و تهدیدات احتمالی طرح دارویار به خراسان می‌گوید: حالا که قرار است واردکنندگان و داروخانه‌ها، داروها را به جای ارز 4200 تومانی با ارز نیمایی حدود 26 هزار تومانی تهیه و عرضه کنند، طبیعتا باید سرمایه در گردش بسیار بیشتری داشته باشند، بنابراین اگر در این طرح نیز مانند طرح اصلاح یارانه نان، مبالغ یارانه بلافاصله پس از فروش دارو، به حساب داروخانه‌ها واریز شود، مشکلی ایجاد نخواهد شد؛ اما اگر قرار باشد این کار تاخیر داشته باشد، درباره عواقب آن باید نگران بود. دکتر فاطمی ادامه می‌دهد: مسئله نگران‌کننده این است که هرچند دولت قول داده در اجرای طرح دارویار، پول بیمه‌ها را حداکثر یک ماهه پرداخت کند، اما با توجه به سابقه بد بیمه‌ها که گاهی تا 5 ماه هم این بدهی‌ها را پرداخت نمی‌کنند، ممکن است شرایطی ایجاد شود که داروخانه‌ها مجبور شوند دارو را به قیمت آزاد بفروشند و مردم هم چاره‌ای جز خرید نداشته باشند. وی تصریح می‌کند: قطعا طرح دارویار به نفع مردم و همه بیماران است، اما در صورت اجرای ناقص و تاخیر در پرداخت بیمه‌ها، زمین می‌خورد و دودش هم به چشم مردم خواهد رفت. نکته مهم در این خصوص این است که پرداختی‌های دولت به بیمه‌ها، باید کاملا شفاف باشد و همه بتوانند روی آن نظارت داشته باشند. این شفافیت کمک خواهد کرد تا هیچ عذر و بهانه‌ای برای تاخیر در پرداخت حق بیمه‌ها پذیرفته نباشد و دولت هم خود را موظف بداند با پایبندی به تعهد خود، اجازه ندهد بار سنگین هزینه‌های دارو و درمان، روی دوش مردم بیشتر شود.