تدوین "مقررات ملی فرونشست زمین" در دستور کار دولت چهاردهم

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، فرونشست زمین یکی از بحران‌های جدی و فزاینده‌ای است که ایران با آن مواجه است. این پدیده که عمدتاً به دلیل کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و برداشت بی‌رویه آب از منابع زیرزمینی رخ می‌دهد، باعث ایجاد فروچاله‌ها و فرورفتگی‌های زمین در برخی مناطق کشور شده است. طبق آمار سازمان زمین‌شناسی، از 609 دشت کشور 400 دشت در شرایط بحرانی فرونشست زمین قرار دارند و شرایط اصفهان، خراسان، کرمان و تهران بسیار وخیم گزارش شده است.

از نظر رتبه‌بندی جهانی، ایران یکی از کشورهای پیشرو در فرونشست زمین است؛ بر اساس تحقیقی از دانشگاه کلرادو، "ایران" دومین کشور دنیا از نظر نرخ و سومین کشور از نظر مساحت فرونشست در جهان است.

با وجود این مشکلات جدی، متاسفانه در سال‌های گذشته اقدامات موثری در جهت مقابله با فرونشست انجام نشده است. برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی و کمبود اقدامات موثر برای مدیریت منابع آبی باعث شده است که این پدیده به طور پیوسته در حال گسترش باشد. از سوی دیگر، به رغم هشدارهای متعدد کارشناسان محیط زیست و منابع آبی، در گذشته توجه کافی به این معضل نشده است.

اما با روی کار آمدن دولت چهاردهم و تاکیدات رئیس‌جمهور در این زمینه، امیدواری‌هایی برای تغییر در وضعیت فرونشست به وجود آمده است. رئیس‌جمهور بارها در سخنان خود به مسئله فرونشست و برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی اشاره کرده است. او بر لزوم مدیریت صحیح منابع آب و اتخاذ سیاست‌های جامع و موثر در جهت مقابله با این پدیده تأکید کرده است.

افزایش فرونشست در همه استان‌ها به جز گیلان

در رابطه با اقدامات انجام شده در زمینه فرونشست زمین، دکتر علی بیت‌اللهی؛ مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست در مسئله فرونشست به تسنیم می‌گوید: مسئله فرونشست زمین در تمامی استان‌های کشور به‌جز استان گیلان رو به افزایش است. همچنین، میزان نرخ فرونشست و وسعت پهنه‌های فرونشستی در کشور نیز در حال افزایش است. با توجه به اینکه مستحدثات، ساختمان‌ها، زیرساخت‌ها و شریان‌های حیاتی کشور در این مناطق قرار دارند، اهمیت و ضرورت توجه به این پدیده بیش از پیش نمایان شده است.

وی بیان کرد: با روی کار آمدن دولت چهاردهم، خانم دکتر انصاری در هیئت دولت موضوع فرونشست زمین و ضرورت توجه به آن را مطرح کرده‌اند. در همین راستا، پیشنهاد تدوین مقررات ملی فرونشست زمین در کشور به‌عنوان یک طرح جامع و فراگیر در دستور کار قرار گرفته است. این طرح می‌تواند زمینه‌ساز اقدام عملی کلیه دستگاه‌های اجرایی با هدف کنترل و کاهش خطر فرونشست باشد. همچنین، دستور ریاست‌جمهوری به دستگاه‌های مرتبط صادر شده و با حسن استقبال مواجه شده است.

مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در پی این تصمیم دولت و درخواست آن، نامه‌هایی نیز از سوی دبیر هیئت دولت ارسال شده است.

مدیریت مصرف آب شرط اول مهار فرونشست

بیت‌اللهی تصریح کرد: پیشنهاد ما این است که در راستای اقدام عملی در مقابله و مواجهه با فرونشست زمین، مجموعه‌ای از مقررات تخصصی در زمینه‌های مختلف در پهنه‌های فرونشستی اجرا شود که تمرکز اصلی این مقررات مدیریت مصرف آب، محدودیت‌هایی در برداشت آب‌های زیرزمینی، نوع الگوی کشت و زرع، تغییر در شیوه‌های آبیاری و تعیین مکان‌یابی مناسب برای صنایع و تأسیسات در پهنه‌های فرونشستی است. تاکید ما این است که مجموعه قوانینی در این حوزه‌ها تدوین، ابلاغ و لازم‌الاجرا شود.

وی افزود: همچنین، در مناطق فرونشستی گاهاً ساختمان‌ها، سکونتگاه‌های انسانی، خطوط لوله نفت و گاز و آب، شریان‌های حیاتی مانند برق و فاضلاب، مسیرهای عبور راه‌آهن، فرودگاه‌ها و جاده‌ها وجود دارند که نیازمند تمهیدات کاهش آسیب‌پذیری هستند. از یک‌سو، باید تلاش شود با کاهش برداشت آب‌های زیرزمینی و بهبود شیوه‌های آبیاری، سرعت فرونشست کاهش یابد و از سوی دیگر، مستحدثات موجود در این پهنه‌ها نیز مقاوم‌سازی شوند.

فرونشست در اماکن میراث فرهنگی

مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست تأکید کرد: این موضوع، علاوه بر زیرساخت‌های عمرانی و صنعتی، در حوزه‌هایی مانند میراث فرهنگی، بافت‌های تاریخی و سایر بخش‌های کشور نیز باید مورد توجه قرار گیرد. در واقع، مقابله با خطرات فرونشست زمین یک مسئله چندوجهی است که مستلزم یک برنامه ملی منسجم است. در غیر این صورت، اقدامات جزیره‌ای و پراکنده پاسخگوی نیاز کشور برای توسعه پایدار نخواهد بود.

بیت‌اللهی در پایان خاطرنشان کرد: پس از درگذشت مرحوم رئیسی، اقداماتی که در این حوزه آغاز شده بود، در دولت جدید نیز ادامه پیدا کرده است. خوشبختانه، دستورات موفق و نسبتاً مثبتی در این زمینه صادر شده و امیدواریم که به‌زودی شاهد اقدامات جدی در این حوزه باشیم.