تغذیه مناسب، مهم‌ترین عامل رشد مغزی کودکان
به گزارش خبرنگار گروه سلامت خبرگزاری فارس، زهرا عبداللهی در برنامه «سلام تهران» با اشاره به اهمیت تغذیه خوب در زمان جنینی و بارداری، گفت: حتماً تأثیر می‌گذارد. همیشه می‌گوییم تغذیه مناسب برای اینکه نوزاد سالم داشته باشیم، باید از دوران جنینی و بارداری مادر آغاز شود پس باید به تغذیه خیلی توجه شود. هزار روز اول زندگی بسیار اهمیت دارد. این گفته یک ایده جهانی و بین‌المللی است که می‌گویند در هزار روز اول زندگی تغذیه، نقش بسیار مهمی در رشد و تکامل جسمی و مغزی دارد.
وی با اشاره به رشد مغزی کودک در 5 سال اول زندگی، عنوان کرد: قطعاً رشد مغزی تا 5 سال اول ادامه دارد یعنی اگر بچه تغذیه درست و مناسبی داشته باشد، بسیار مهم است. چون در 5 سال اول زندگی 90 % سلول‌های مغزی ساخته می‌شود و دوره‌ای بسیار مهم و بحرانی است.
عبداللهی پیرامون معنای اهمیت و توجه به تغذیه، عنوان کرد: از همان موقع که بارداری مشخص می‌شود خیلی حائز اهمیت است که مادر به نوع تغذیه توجه کند. نوع تغذیه منظور این نیست که تغذیه خاصی داشته باشد. همیشه نکته‌ای را باید یادمان باشد که رعایت تنوع و تعادل در برنامه روزانه یعنی اینکه مادر باردار سعی کند از انواع مواد غذایی که در دسترس است و از گروه‌های مختلف غذاها مثل گروه سبزی‌ها، میوه‌ها، شیر و لبنیات، نان و غلات که گروه‌های اصلی غذاها هستند و سهم آن‌ها هم مشخص است، داشته باشد.
وی با اشاره به اهمیت گروه غذایی تأمین‌کننده انرژی، گفت: یک گروه از غذاها نیز باید انرژی را تأمین کند مانند نان، برنج و سیب‌زمینی که اصطلاحاً می‌گوییم گروه نان و غلات که بیشترین سهم را در برنامه غذایی دارند؛ چون هم انرژی را تولید می‌کنند و هم حتی مغز برای عملکرد طبیعی نیاز به انرژی دارد. چون وقتی ما از گروه نان و غلات می‌خوریم تبدیل به گلوکز می‌شود و سطح قند خون را عادی نگه می‌دارد. مغز برای عملکرد طبیعی نیاز به گلوکز دارد و باید قند خون در یک سطح مشخص ثابت بماند. به همین دلیل می‌گوییم بچه‌ها و دانش‌آموزانی که صبحانه نخورند، قند خونشان پایین می‌آید و چون قند خون پایین می‌آید تمرکز داشته و یادگیری مشکل می‌شود؛ درنتیجه مغز نمی‌تواند عملکرد طبیعی داشته باشد.
عبداللهی درباره جایگزین‌های مواد غذایی در دوران بارداری، مطرح کرد: در دوران بارداری خانم باردار در غذای روزانه خود باید از انواع سبزی‌ها، لبنیات، میوه‌ها و منابع پروتئینی که در دسترس است استفاده کند. همچنین می‌توانند جایگزین‌های مختلفی را انتخاب کنند؛ به‌عنوان‌مثال برای جایگزینی پروتئین‌ها می‌توانند حبوبات، تخم‌مرغ و انواع گوشت‌ها را استفاده کنند زیرا همه مواد پروتئینی دارند یا از طریق میوه‌ها و سبزی‌ها بعضی ویتامین‌ها را تأمین کنند مانند ویتامین‌های گروه B، ویتامین A و ویتامین C.
وی با اشاره به اهمیت استفاده از املاح و ید، ابراز داشت: بعضی املاح مثل آهن که بسیار در رشد مغزی و ضریب هوشی تأثیر دارند و اگر در دوران جنینی مادر دچار کمبود آهن و کم‌خونی ناشی از فقر آهن شود، جنین نیز دچار سوءتغذیه و فقر آهن می‌شود و بر تکامل مغزی جنین تأثیر دارد؛ حتی ضریب هوشی را تا 10 امتیاز کاهش می‌دهد. یا بعضی مغذی‌های دیگر مانند ید نقش مهمی دارند. کمبود ید در دوران بارداری می‌تواند حتی تا 13.5 امتیاز ضریب هوشی را پایین بیاورد.
مدیرکل دفتر بهبود وضعیت تغذیه جامعه وزارت بهداشت درباره گروه‌های غذایی مورد نیاز، گفت: باید حد معینی از گروه‌های غذایی تأمین شود و نباید وسواس به خرج داد. بعنوان مثال شما باید یک ماده غذایی معینی را بخورید تا هوش بچه زیاد شود یا وضعیت جنین بهتر شود. جمعاً باید از آنچه که ویتامین‌ها، املاح، مواد معدنی و پروتئین‌ها انرژی مورد نیاز را تأمین می‌کنند، استفاده شود. تنوع در مواد غذایی بسیار مهم است و باید منابع غذایی موجود و در دسترس را به‌اندازه مشخص و مناسب دریافت کرد.
عبداللهی در برنامه سلام تهران با اشاره به امکان معادل‌سازی مواد غذایی، بیان کرد: شیر و لبنیات نیز مهم است و هرروز باید مصرف شود، پس می‌توانیم از انواع شیر، ماست، پنیر، کشک و دوغ استفاده کنیم و همه جایگزین‌هایی هستند که در گروه شیر و لبنیات قرار می‌گیرند. خانم باردار باید حداقل 2 تا 3سه واحد از گروه لبنیات را استفاده کند. واحد یعنی یک لیوان شیر یا معادل آن ماست یا پنیر یا کشک که باید استفاده کند. همچنین در بعضی از غذاها از کشک استفاده می‌کنیم که منبع خوبی از کلسیم دارد.
وی پیرامون مصرف میوه و سبزی در دوران بارداری، اظهار داشت: وقتی می‌گوییم میوه‌ها و سبزی‌ها یک مقدار مشخص را باید رعایت کنیم و حداقل دو عدد میوه از هر نوع میوه‌ای که موجود باشد در رژیم غذایی خود داشته باشیم. همچنین در گروه سبزی‌ها می‌توانیم همراه با صبحانه، ناهار و شام از انواع سبزی و صیفی استفاده کنیم. با شام و ناهار می‌توانیم از سالاد یا سبزی و در صبحانه از خیار و گوجه یا 2 برگ کاهو استفاده کنیم و همراه صبحانه خود میل کنیم. در کل سخت نگیریم و وسواس نداشته باشیم و یادمان باشد که تنوع غذایی داشته باشیم و چیزی را حذف نکنیم؛ مثلاً نان حذف نشود یا روزی اصلاً سبزی نخوریم یا از گروه شیر و لبنیات چیزی را حذف نکنیم. اگر تنوع را رعایت کنیم، نقش بسیار زیادی در دوران جنینی دارد؛ هم در رشد جسمی جنین و هم تکامل مغزی.
عبداللهی با اشاره به اهمیت تغذیه در رشد پس از تولد، گفت: بعد از تولد نیز توجه به تغذیه بسیار اهمیت دارد. در 5 سال اول زندگی بچه به سرعت رشد می‌کند و رشد او هم به لحاظ جسمی و هم به لحاظ مغزی است؛ بسیار مهم است که به تغذیه بچه توجه داشته باشیم. قطعاً شیر مادر بر رشد جسمی، رشد مغزی و بهره هوشی کودک تأثیر دارد. تأکید زیاد داریم که در دو سال اول زندگی، بچه حتماً باید با شیر مادر تغذیه شود و بعد از شش‌ماهگی باید غذا بخورد.
وی پیرامون استفاده از تنقلات مضر برای کودکان، مطرح کرد: تنقلاتی را که متأسفانه بچه‌ها علاقه زیادی به خوردن آن‌ها دارند، بیشتر از آن‌که مفید باشد، ضرر دارد مثلاً انواع چیپس و انواع غلات غنی‌شده مانند پفک و ذرت که بسیار خوشمزه هم هستند ولی بسیار مضر است به خصوص برای بچه‌ها. برای بچه‌ها خط قرمزی در استفاده از این مواد داریم چرا که وقتی بچه این مواد را استفاده می‌کند سیر شده و معده‌اش پر می‌شود و وعده غذایی اصلی را نمی‌خورد. چیپس، پفک، انواع نوشابه‌ها، پاستیل، آب‌نبات و شکلات نمی‌توانند تمام مواد مغذی لازم برای رشد مغزی و رشد جسمی کودک را تأمین کنند، ضمن اینکه اشتهای بچه را می‌گیرند و غذاهای اصلی را نمی‌خورند و لطمه به تغذیه کودک می‌خورد و به‌اصطلاح می‌گوییم دچار سوءتغذیه شده است.
عبداللهی با اشاره به مواد مغذی برای رشد کودکان، عنوان کرد: در سال‌های اول زندگی بسیار مهم است که بچه چه چیزهایی را بخورد یا حتی میان وعده‌های او ارزش غذایی داشته باشند یعنی فقط به اینکه سیر شود نباید اکتفا کرد چراکه سلول‌های بدن و سلول‌های مغز نیاز به ریزمغذی‌هایی مثل آهن، روی، ویتامین A، ویتامین B، اسیدفولیک و غیره دارند که آن‌ها را نمی‌توان در چیپس پفک و تنقلات یافت. بنابراین اگر ما تنوع غذایی را رعایت کنیم تمام این مواد تأمین می‌شود و می‌توانیم سرزنده و سالم باشیم، هم به لحاظ رشد جسمی و هم تکامل مغزی. مدیرکل دفتر بهبود وضعیت تغذیه جامعه وزارت بهداشت با اشاره به ریزمغذی‌های مفید برای رشد مغز کودکان، عنوان کرد: از ریزمغذی‌هایی که مغز نیاز به آن‌ها نیاز دارد، امگا3 است. بعضی از مواد غذایی به لحاظ امگا 3 قوی‌تر هستند مانند گردو و ماهی. باید بچه را از همان بچگی عادت بدهیم که ماهی بخورد و در برنامه غذایی او ماهی بگنجانیم یا تخم‌مرغ و خصوصاً زرده تخم‌مرغ که حاوی امگا 3 است و بسیار لازم و مفید برای رشد مغزی می‌باشد. انواع گردو و مغزها، شیر و لبنیات، اسیدفولیک و ویتامین B12 نیز مفید هستند. شیر یا ماست همراه با غذا باشد و همچنین پنیر نیز باید به بچه داده شود البته شور نباشد که ذائقه بچه به شوری عادت نکند. وی پیرامون اهمیت مصرف انواع سبزی‌ها و میوه‌ها و اهمیت عادت دادن کودکان به خوردن مواد غذایی مفید، مطرح کرد: بچه‌ها معمولاً سبزی نمی‌خورند چون به آن‌ها سبزی نمی‌دهیم. باید ذائقه غذایی را از همان کودکی شکل دهیم از همان پایان 6 ماهگی که برای بچه غذای کمکی را شروع می‌کنیم باید بچه همه‌چیز بخورد و به سفره خانواده عادت کند. گاهی اوقات یک بچه 4 ساله با سبزی خوردن بسیار بیگانه است چون از بچگی نخورده است. بعضی از بچه‌ها معمولاً میوه را سخت می‌خورند چرا که از بچگی عادت نکرده‌اند. خیلی از بچه‌ها گوشت نمی‌خورند مخصوصاً گوشت تکه‌ای را نمی‌خورند. بچه باید از بچگی عادت کند که همه‌چیز را بخورد هیچ‌وقت نمی‌توانیم بگوییم که یک ماده غذایی خاص است که بر هوش بچه تأثیر دارد و هوش بچه را بالا می‌برد چرا که مجموعه مواد غذایی متنوع می‌تواند یون، آهن، کلسیم، B2, B12 اسیدفولیک و غیره را تأمین کند.
مدیرکل دفتر بهبود وضعیت تغذیه جامعه وزارت بهداشت با اشاره به راه‌های آموزش به مادران، اظهار داشت: ما در شبکه‌های بهداشت درمانی کشور، پایگاه‌های سلامت، خانه‌های بهداشت در روستاها و مراکز سلامت کارشناسان تغذیه داریم و مادران می‌توانند مشاوره بگیرند و آموزش داده شوند و حتی مطالب آموزشی تهیه شده به زبان ساده وجود دارد که این مطالب را در اختیار مادران عزیز قرار می‌دهند و همچنین سامانه تلفنی 4030 را داریم که می‌توانند تماس گرفته و از کارشناسان تغذیه هر سؤالی را که داشته باشند راهنمایی بگیرند.
انتهای پیام /