تلاطم تحریم‌ها هم مانع توسعه اقتصاد دریامحور نشد
تهران - ایرنا - طبق گزارش‌های رسمی، در سال گذشته هدف تعریف شده برای تخلیه و بارگیری بنادر تجاری 145 میلیون تن بوده که آمار و ارقام از عملکردها فراتر از این عدد را نشان می‌دهد و اهداف بنادر در این بخش تا 105 درصد محقق شده‌است.
بنادر کشور گیت‌های ورودی و خروجی بار و کالا به کشورمان محسوب می‌شوند به‌طوری‌که سهم حمل و نقل دریایی در تجارت خارجی ایران از لحاظ وزنی به 89 درصد می‌رسد که در مقایسه با سایر شقوق حمل ونقل بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌است. وجود 5 هزار و 800 کیلومتر سواحل جنوبی و شمالی و ظرفیت اسمی 246 میلیون تن در بنادر یک امکان و مزیت اقتصادی محسوب می‌شود. کشورمان با وجود این دارایی‌ها از آنچنان که باید از اقتصاد دریامحور بهره‌مند نشده است. از این رو در اسناد بالادستی مانند برنامه‌های توسعه‌ای توجه به زیرساخت‌های دریایی و بندری بیشتر شد و اقتصاد دریامحور و توسعه محور شرق از راه دریا و ترانزیت وارد ادبیات مسئولان مدیران شد.
مانند سال‌های جنگ که بنادر پایگاه‌های استراتژیک کشور برای تامین کالاهای اساسی محسوب و کشتی‌های تجاری حامل گندم و کالای اساسی با کشتی‌های نظامی حفاظت می‌شدند و تردد می‌کردند، امروز هم در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی شبیه به همان ایام به بنادر نگاه می‌شود که البته عملکرد بنادر در طول شیوع ویروس کرونا و همزمان افزایش شدت تحریم‌ها نشان داد، نگاه و مقایسه درستی بوده‌است. رشد 9 درصدی عملکرد بنادر تجاری کشورمان در تخلیه وبارگیری‌ها در سال گذشته علی‌رغم تحریم‌های پرفشار بخش دریایی و شیوع ویروس کرونا، نتیجه توجه بخش دریایی و اهمیت آن در اقتصاد کشور و تنظیم بازار است.
کرونا و تحریم مانع از ورود و خروج کالا به بنادر نشد
یکی از سخت‌ترین تحریم‌ها، ایجاد موانع و محدودیت بر سر راه تردد کشتی‌های ایرانی و پهلوگیری کشتی‌های خارجی در بنادر کشورمان بود که این تحریم‌ها به طور مستقیم اقتصاد ایران و ایجاد تنش در تامین کالاهای اساسی را نشانه گرفته‌بود اما با وجود این مانع‌تراشی‌ها و همچنین شیوع ویروس کرونا در یک ماه اخر سال، شاهد ترافیک در بنادر کشورمان و همچنین تردد ناوگان ایرانی و کشتی‌های حامل بار ایران در آب‌های بین المللی بودیم به طوری که تخلیه و بارگیری در بنادر کشورمان پارسال نسبت به مدت مشابه در سال گذشته از 139 میلیون تن با رشد 9 درصدی به 152 میلیون تن رسید و همچنین در این ایام شاهد رشد 11 درصدی تخلیه و بارگیری کالاهای غیرنفتی بودیم.
طبق گزارش‌های رسمی، در سال گذشته هدف تعریف شده برای تخلیه و بارگیری بنادر تجاری 145 میلیون تن بوده که آمار و ارقام از عملکردها فراتر از این عدد را نشان می‌دهند و اهداف بنادر در این بخش تا 105 درصد محقق شده‌است. همچنین برنامه بنادر برای عملیات کانتینری 2 میلیون TEU بوده که با تحقق 103 درصدی در پایان سال میزان عملیات به 2.06 TEU می‌رسد.
در 5 ماه اول امسال هم طبق گزارش های رسمی، میزان تخلیه و بارگیری کالا در بنادر 50 میلیون تن بوده که بخش عمده آن کالاهای اساسی بودند که نه تحریم و نه کرونا باعث نشد این رقم نسبت به سال گذشته کاهش داشته باشد. تمام این آمار و ارقام در حالی به دست آمده که در سال 2019 میلادی حدود 11 میلیارد تن کالا در جهان از طریق دریا جابه‌جا شد، این میزان جابجایی رشد 2.6 درصدی نسبت به سال 2018 را به همراه داشت، اما تاثیر کرونا در سال 2020 بر حمل و نقل دریایی به گونه‌ای بود که موجب کاهش 10 درصد جابه‌جایی کالا در دنیا نسبت به سال 2019 شد.
رشد53 درصدی سرمایه‌گذاری در بنادر طی سال سخت تحریمی
برای توان رقابت در بخش اقتصاد دریایی با بازار جهانی هیچ راهی جز توسعه زیرساخت‌ها نیست و بدون افزایش ظرفیت بنادر و ناوگان نمی‌توان در شرایط رقابتی سهمی در بازار بین المللی داشت. حال اینکه بنادر و ناوگان ایران ناجوانمردانه با تحریم‌های کشورهای قدر هم مواجه است.
در شرایطی که نفت کشورمان به فروش نمی‌رود و خرج دولت از آنچه که در دخل مانده، بیشتر است و پروژه‌های عمرانی بر روی هم تلنبار شده‌اند، در سال گذشته در بنادر کشورمان بدون اتکا به پول دولت، بیش از 158 هزار میلیارد ریال در قالب 328 قرارداد با بخش خصوصی و غیردولتی سرمایه جذب شد که این رقم نسبت به سال 1397 رشد حدود 53 رصدی داشت.
از مهم‌ترین پروژه‌های سرمایه‌گذاری در بنادر که مستثنی از تحریم‌ها هم قرار گرفته، سرمایه‌گذاری هندی‌ها در توسعه بندر چابهار است که توسعه این بندر آنچنان برای هند و کشورهایی مانند افغانستان اهمیت دارد که با مذاکرات هندی‌ها، توسعه این بندر مشمول تحریم‌ها نمی‌شود و تا نیمه اول سال 1400 هم 160 میلیون یورو تجهیزات وارد بندر شهید بهشتی چابهار که به آن لقب دروازه ملل داده‌شده، وارد می‌شود.
توسعه محور شرق از مسیر دریا
یکی از مهم‌ترین اهداف کلان ایران در برنامه‌های توسعه‌ای و اسناد بالادستی توسعه محور شرق است. طرح توسعه محور شرق از طریق توسعه سواحل مکران و افزایش زیرساخت‌ها در بخش بندری، ریلی و جاده‌ای در این منطقه، از جمله اقدام‌های مهم و اساسی برای رونق توسعه و آبادانی در نقاط محروم کشور محسوب می شود.
وجود مزیت‌های چهارگانه منابع انسانی، منابع انرژی، ذخایر معدنی و موقعیت ممتاز و استراتژیک جغرافیایی در چهارراه شرق و غرب باعث توجه به توسعه این منطقه شده‌است که موثرترین راه توسعه ارتقای توانمندی اقتصادی شرق کشور است که چابهار و بنادر آن در نهایت اقتصاد دریامحور می‌تواند به افزایش تمرکز جمعیتی در این محدوده کمک کند از این رو توسعه بندر چابهار از اواسط دولت یازدهم کلید خورد و امروز ظرفیت آن با تجهیز امکانات جدید به 13 میلیون تن رسیده‌است.
واقعیت انکارناپذیر این است که هیچ کریدوری نمی‌تواند مزیت‌های قیمت، مسافت و امنیت مسیرهای دریای ایران را در منطقه داشته باشد. ایران مهم‌ترین حلقه ارتباطی با کریدور بین‌المللی شمال - جنوب و شرق - غرب محسوب می‌شود و به دلیل دسترسی به آب‌های آزاد امکان ارتباط دنیا با کشورهای محصور را فراهم می‌کند. حال اینکه از میان بنادر کشورمان، بندر شهید بهشتی چابهار، تنها بندر اقیانوسی کشورمان، به عنوان محور توسعه شرق در دنیا شناخته شده‌است.
با سرمایه‌گذاری در بندر چابهار و اجرای طرح توسعه آن، شاهد رشد ترانزیت در این منطقه و افزایش اشتغال و درآمدزایی بودیم به طوری که از سال 85 تا 95 میزان ترانزیت کالا از بندر چابهار 22 هزار تن - معادل صفر درصد - بوده اما فقط در دو ماهه امسال بیش از 22 هزار تن از بندر چابهار ترانزیت شد. به عبارت دیگر در دو ماه ابتدای امسال به اندازه 10 سال ترانزیت از این بندر انجام شد.
مزیت بسیار مهم توسعه بندر شهید بهشتی چابهار، بحث اشتغالزایی است به طوری که هر یک میلیون تن افزایش ظرفیت بندر، برای 1300 نفر اشتغال ایجاد می شود به عبارت دیگر تنها توسعه یک بخش زیرساختی یعنی بندر چابهار می‌تواند بدون هزینه‌تراشی برای دولت و اتفاقا همراه با رشد اقتصادی مردم این منطقه را هم از محرومیت خارج کند که این آرزوی چندین دهه ایران است.
*س_برچسب‌ها_س*