توافق جدید و استراتژیک در راه است؟ رمزگشایی از سفر گروسی به تهران
اقتصادنیوز: یکشنبه شب لارنس نورمن، خبرنگار وال استریت ژورنال در توییتر از «شانس قابل‌توجه سفر گروسی به تهران» نوشت و همین مساله بار دیگر موضوع سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی به تهران را در صدر خبرها قرار داد و در رسانه های فارسی زبان بارها انتشار یافت؛ خبری که البته صبح روز گذشته بار دیگر توسط وزیر خارجه و سخنگوی سازمان انرژی اتمی نیز تایید شد.
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از دنیای اقتصاد، حسین امیرعبداللهیان از توافق برای سفر گروسی به تهران در آینده نزدیک خبر داد و بهروز کمالوندی هم گفت که قرار است گروسی به زودی به ایران سفر کند. این سفر از آنجا اهمیت دارد که تا یک هفته دیگر نشست فصلی شورای حکام آژانس برگزار می‌شود و نتیجه این سفر به احتمال قوی در تصمیم اعضای شورا در قبال تهران اثرگذار خواهد بود.
-
تاکید تهران بر همکاری با آژانس
حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه که در ژنو به‌سر می برد، دیروز در دیدار با همتای فنلاندی خود با اشاره به سفر اخیر معاون مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران و گفت‌وگوهای خوب انجام شده، از توافق برای سفر گروسی به تهران در آینده نزدیک خبر داد و اظهار امیدواری کرد که در صورت پرهیز از اعمال فشارهای سیاسی بر آژانس، پیشرفت های خوبی در خصوص مسائل فنی حاصل شود.
همزمان بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی با اعلام خبر سفر گروسی به تهران گفت: «در روزهای گذشته گفت وگوهای سازنده و امیدوارکننده ای با هیات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ریاست «ماسیمو آپارو»، معاون پادمانی آژانس داشتیم و بر همین اساس مهندس اسلامی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران به طور رسمی از آقای «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس دعوت کرد تا به ایران سفر کند.» به گزارش «ایسنا» وی تصریح کرد: «این سفر در روزهای آینده انجام خواهد شد.» کمالوندی همچنین افزود: «اطلاعات تکمیلی این برنامه به زودی در اختیار رسانه ها قرار می‌گیرد.» وی در عین حال ابراز امیدواری کرد که این سفر، زمینه ساز همکاری های بیشتر و افق روشن تر میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشد.
-
توییت نورمن چه بود؟
لارنس نورمن یکشنبه شب به وقت ایران در رشته توییتی از شانس سفر گروسی به ایران نوشت. توییتی که بلافاصله در رسانه های ایران بازنشر شد اما نه به درستی. درواقع در رسانه های ایرانی گفته شد که نورمن گفته گروسی به ایران می آید. این بازتاب اشتباه توییت نورمن باعث شد که او یک توییت فارسی را در صفحه خود منتشر و تاکید کند که «شانس قابل‌توجهی برای سفر گروسی به ایران وجود دارد» و قرار نیست حتما او به ایران بیاید. حتی در برخی رسانه های ایران این توییت را این‌گونه تعبیر کرده بودند که ایران و آژانس قرار است به توافق برسند.
-
سه سناریوی سفر گروسی
در ادامه توییت نورمن به این موضوع اشاره شده که اگر گروسی به ایران سفر کند، ممکن است سه اتفاق رخ بدهد؛ یک اتفاق که تقریبا وقوع آن از نظر نورمن ضعیف است توافق گسترده پادمانی است. این به آن معناست که در سفر گروسی مسائل بین ایران و آژانس با رایزنی بین مدیرکل آژانس و محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران حل و فصل شود که با توجه به گسترده بودن اختلافات بعید به نظر می رسد. سناریوی دومی که خبرنگار وال استریت ژورنال به آن پرداخته این است که احتمالا گروسی از ایران بخواهد با تعدد بازرسی ها از نطنز و فردو موافقت کند. اگر این سناریو تحقق یابد یعنی یک توافق موردی یا تاکتیکی بین ایران و آژانس انجام شده است.
همچنین بعد از مطرح شدن غنی سازی 84 درصدی در ایران انتظار می‌رود که تهران با افزایش بازرسی های آژانس از نطنز و فردو موافقت کند تا این ظن از بین برود. البته باید توجه داشت که هم‌اکنون نیز آژانس از سایت های هسته ای ایران بازرسی دارد اما اشاره نورمن به افزایش و تعدد بازرسی هاست. نورمن در این رابطه نوشت: «تاکید می کنم که احتمال نمی‌رود توافقی گسترده در زمینه تحقیقات پادمانی درباره ذرات هسته ای اعلام نشده انجام شود؛ بیشتر احتمال دارد که شاهد تلاش گروسی برای افزایش دفعات بازرسی ها در فردو، نطنز و جاهای دیگر در بحبوحه نگرانی‌ها درباره سطوح بسیار بالای غنی سازی در ایران باشیم.»
سناریوی سوم از نظر نورمن نیز این است که این سفر هیچ دستاوردی نداشته باشد. خبرنگار وال استریت ژورنال در این خصوص نوشت: «هیچ یک از این موارد هنوز تایید نشده و نتایج سفر که ممکن است شامل توافق درباره دفعات بازرسی ها، توافق گسترده تر پادمانی یا عدم‌توافق باشد، هنوز تعیین نشده است.»
-
عبور از بحران مارس
نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته دیگر، دوشنبه ششم مارس برابر با 15 اسفند ماه برگزار می‌شود. نشستی که برای ایران بسیار اهمیت دارد و طبق قطعنامه ای که اعضای شورای حکام در نشست قبلی در تاریخ 26 آبان (17 نوامبر) صادر کردند از ایران خواسته شده درباره ابهام های موجود در ارتباط با سایت های مریوان، ورامین و تورقوزآباد فورا توضیح دهد و ضمنا در قطعنامه مذکور عدم‌همکاری ایران با بازرسان آژانس نیز محکوم شده بود. لذا به نظر می‌رسد در سفر پیش روی رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به ایران که باید تا چند روز آینده صورت بگیرد، ایران احتمالا با تعدد بازرسی ها از نطنز و فردو موافقت کند. در این صورت تهران به یکی از بندهای قطعنامه عمل کرده است و این اقدام می‌تواند در نتیجه نشست شورای حکام اثرگذار باشد.
درواقع اگر ایران با تعدد و تکرار بازرسی ها در این مقطع موافقت کند ممکن است از خوان نشست فصلی مارس عبور کند. گروسی چه به ایران بیاید و چه نیاید، گزارش خود را قبل از نشست ارائه می‌کند و گزارش وی در شورای حکام قرائت و تحویل اعضا می‌شود و سپس اعضا رای گیری می‌کنند.
در نتیجه در گزارش مدیرکل احتمالا به این موضوع پرداخته می‌شود که ایران همچنان به سوالات آژانس پاسخ نداده و امکانات فنی را برای رفع و رجوع ابهامات فراهم نکرده اما در حوزه تعدد بازرسی ها در نطنز و فردو اقداماتی انجام داده است. البته در شرایطی که در سفر احتمالی گروسی به ایران، تهران با تعدد بازرسی ها موافقت کند. این موافقت احتمالی تهران منجر به یک توافق تاکتیکی بین ایران و آژانس می‌شود که اثر مستقیم روی تصمیم‌گیری غربی‌ها در نشست شورای حکام خواهد داشت. نشستی که برای ایران بسیار سرنوشت ساز و حتی ممکن است در صورت عدم‌همکاری، پرونده ایران از شورای حکام به شورای امنیت ارجاع داده شود و مکانیزم ماشه فعال شود. یعنی اگر هیچ همکاری و توافقی صورت نگیرد ممکن است قطعنامه ای در نشست شورای حکام تصویب و برای همکاری با ایران ضرب الاجل تعیین شود.
همچنین در این قطعنامه تاکید شود که در صورت عبور از ضرب الاجل و عدم‌همکاری، پرونده ایران در شورای امنیت قابل بررسی خواهد بود. اما اگر این توافق تاکتیکی و موردی بین ایران و آژانس انجام گیرد، سناریوهای پیش رو تغییر می‌کند؛ در سناریوی نخست ممکن است غرب از صدور قطعنامه در نشست هفته بعد شورای حکام صرف‌نظر کند تا راه را برای همکاری ها و توافق های بیشتر باز نگه دارد. در سناریوی دوم نیز این احتمال می‌رود که قطعنامه سوم در سال 1401 و اولین قطعنامه شورای حکام آژانس علیه ایران در سال 2023 تصویب شود، اما قطعنامه ای با لحن تعدیل شده؛ زیرا با توجه به دو قطعنامه قبلی شورای حکام در سال 2022، یکی در ماه نوامبر (26 آبان) و دیگری در ماه ژوئن (19 خرداد) پیش‌بینی می شد که در نشست ماه مارس در صورتی که تحول خاصی در مناسبات و همکاری های ایران و آژانس رخ ندهد، قطعنامه شدیداللحن تری علیه تهران تصویب و تنش بین ایران و غرب تشدید شود. اما همان‌طور که اشاره شد اگر سفر گروسی به تهران به یک همکاری تاکتیکی یعنی افزایش تعداد بازرسی های آژانس منجر شود، ایران فعلا از خوان نشست مارس عبور می‌کند.
همچنین بخوانید